İsrail ile Hamas arasında 15 aydır devam eden çatışmalara karşı çıkan ve etik sınırları aşan şeyler gördüklerini ya da yaptıklarını söyleyerek artık hizmet etmeyi reddeden İsrailli askerlerin sayısı giderek artıyor.
Şu an küçük bir gruptan oluşan ve yaklaşık 200 askerin içinde bulunduğu hareket, hükümet ateşkes sağlamazsa savaşmayı bırakacaklarına dair bir mektup imzaladı. Askerler bunun buzdağının görünen kısmı olduğunu ve başkalarının da öne çıkmasını istediklerini söylüyor.
Askerlerin hizmet etmeyi reddetmesi, İsrail ve Hamas üzerinde çatışmaların durdurulması için baskıların arttığı bir dönemde geldi.
Ateşkes görüşmeleri devam ederken hem ABD Başkanı Joe Biden hem de başkan seçilen Donald Trump 20 Ocak'taki yemin törenine kadar bir anlaşma yapılması çağrısında bulundu.
Gazze'de savaşmaya devam etmeyi reddeden yedi asker Associated Press (AP) haber ajansına konuşarak Filistinliler'in nasıl ayrım gözetmeksizin öldürüldüğünü ve evlerin nasıl yıkıldığını anlattı. Askerlerden bazıları kendilerine tehdit oluşturmayan evleri yakma ya da yıkma emri verildiğini ve askerlerin evleri yağmalayıp tahrip ettiklerini gördüklerini söyledi.
İsrailli askerlerin siyasetten uzak durması gerekiyor ve nadiren ordu aleyhine konuşuyorlar. Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'e saldırmasının ardından İsrail, militan gruba karşı başlatılan savaşın arkasında hızla birleşti. Savaş ilerledikçe buradaki bölünmeler de arttı ancak eleştirilerin çoğu Gazze'deki eylemlere değil, öldürülen asker sayısının artmasına ve rehinelerin eve getirilmemesine odaklandı.
Uluslararası insan hakları grupları İsrail'i Gazze'de savaş suçu işlemek ve soykırım yapmakla suçluyor. Uluslararası Adalet Divanı, Güney Afrika'nın soykırım iddialarını soruşturuyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi, Başbakan Benyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant'ın tutuklanmasını istiyor.
İsrail soykırım iddialarını kesin bir dille reddediyor ve Gazze'de sivillerin zarar görmesini en aza indirmek için olağanüstü önlemler aldığını belirtiyor. Ordu yetkilileri, asla kasıtlı olarak sivilleri hedef almadıklarını ve yanlış yapıldığından şüphelenilen vakaları soruşturup cezalandırdıklarını söylüyor. Ancak insan hakları grupları uzun zamandır ordunun kendi soruşturmalarını yetersiz yaptığını ifade ediyor.
İsrail ordusu, AP'ye yaptığı açıklamada, askerlik yapmayı reddetmeyi kınadığını ve her ret çağrısını ciddiye aldığını, her vakanın ayrı ayrı incelendiğini belirtti. Askerler hizmet etmeyi reddettikleri için hapse girebilirler ancak imzaları organize edenlere göre mektubu imzalayan hiç kimse gözaltına alınmadı.
Gazze'de askerlerin tepkileri
İsrail ordusunun zırhlı birliklerinde subay olan Yotam Vilk Gazze’de savaşmayı reddeden askerlerden biri. Vilk, Kasım 2023'te Gazze'ye girdiğinde, başlangıçta güç kullanımının her iki tarafı da masaya getirebileceğini düşündüğünü ancak savaş uzadıkça insan hayatının değerinin azaldığını gördüğünü söyledi.
Yotam Vilk, İsrail askerlerinin Gazze Şeridi'nde silahsız bir Filistinli genci öldürdüğü görüntünün zihnine kazındığını söylüyor.
Gazze'de İsrail kontrolündeki tampon bölgeye izinsiz giren herkesin vurulması talimatının verildiğini aktaran Vilk, en az 12 kişinin öldürüldüğüne şahit olduğunu, ancak gencin vurulmasının aklından çıkmadığını söyledi.
Vilk, AP’ye verdiği demeçte, “O daha büyük bir hikayenin parçası olarak öldü. Orada kalma ve Filistinlileri insan olarak görmeme politikasının bir parçası olarak öldü” dedi.
Yotam Vilk, insanların silahlı olup olmadıklarını belirlemenin zor olduğunu kabul etti ancak askerlerin çok hızlı hareket ettiğine inandığını söyledi. Sonuçta tampon bölgedeki bazı ölümlerden Hamas'ın sorumlu olduğunu söyleyen Vilk, kendi birliği tarafından gözaltına alınan bir Filistinlinin ifadesine göre, Hamas'ın ordunun tepkisini ölçmek amacıyla koridora girmeleri için gençlere 25 dolar ödediğini aktardı.
AP'ye konuşan bazı askerler Gazze'de gördüklerini sindirmenin zaman aldığını söyledi. Diğerleri ise çok öfkelendikleri için hemen görevlerini bırakmaya karar verdiklerini anlattı.
27 yaşındaki sıhhiye eri Yuval Green, Gazze'de yaklaşık iki ay geçirdikten sonra gördüklerine dayanamayarak geçen Ocak ayında görev yerini terk ettiğini dile getirdi.
Green, askerlerin tıbbi acil durumlar için kullanılan siyah kalemlerle evlere duvar yazıları yazdıklarını ve evleri yağmaladıklarını, hatıra olarak toplamak için tespih aradıklarını söyledi.
Bardağı taşıran son damla ise komutanının Hamas'ın kullanmasını istemediğini söyleyerek askerlere bir evi yakmalarını emretmesi olmuş. Green, yangını intikam amaçlı bulduğunu, Filistinlilerden zaten kaybettiklerinden daha fazlasını almak için bir neden görmediğini ve görevleri tamamlanmadan birliğinden ayrıldığını anlattı.
Green, tanık olduklarından ne kadar nefret etse de “bu acımasızlığın en azından kısmen Hamas'ın 7 Ekim'de yarattığı tahribattan kaynaklandığını ve insanların bunu unutabileceğini” söyledi.
Askerlerin bir protesto eylemi olarak reddetmesi
Askerlerin imzaladığı mektubun arkasındaki grup “Rehineler için Askerler”, Tel Aviv'de bir etkinlik düzenleyerek ve daha fazla imza toplayarak ivme kazanmaya çalışıyor. Askerlerden oluşan bir panel Gazze'de gördükleri hakkında konuştu. Organizatörler, üzerinde Martin Luther King Jr’a ait “Adil olmayan yasalara itaatsizlik etmek ahlaki bir sorumluluktur” ifadesi bulunan çıkartmalar dağıttı.
Organizatörlerden Max Kresch, askerlerin konumlarını değişim yaratmak için kullanabileceklerini belirterek, “Popüler olmasa bile adaletsizlik karşısında sesimizi yükseltmeliyiz” dedi.
Ancak savaşan ve meslektaşlarını kaybeden bazı askerler ise bu hareketi kendilerine atılan bir tokat olarak nitelendiriyor. Orduya göre savaşta 830'dan fazla İsrail askeri öldü.
2023'ün sonunda Gazze'de iki ay geçiren 42 yaşındaki paraşütçü Gilad Segal, “Kendimizi savunma yeteneğimize zarar veriyorlar” dedi.
Segal, Hamas'ın sığınağı olarak kullanılan evlerin dümdüz edilmesi de dahil olmak üzere ordunun yaptığı her şeyin gerekli olduğunu ifade ederek, “Hükümetle aynı fikirde olmak ya da olmamak bir askerin işi değil” diye konuştu.
Görev yapmayı reddeden askerlerin hareketi Yesh Gvul'un sözcüsü Ishai Menuchin, savaşmayı reddeden 80'den fazla askerle çalıştığını ve benzer şekilde düşünen ama sessiz kalan yüzlerce asker olduğunu aktardı.
Askerler üzerindeki etkiler
AP'ye konuşan askerlerden bazıları çelişki ve pişmanlık duyduklarını, gördüklerini sindirmek için arkadaş ve akrabalarıyla konuştuklarını söyledi.
Savaş sırasında yüzlerce askere danışmanlık yapan travma terapisi uzmanı Tuly Flint, birçok askerin “ahlaki yaralanma” yaşadığını ifade etti.
Flint, bunun insanların inançlarına aykırı bir şey gördüklerinde ya da yaptıklarında verdikleri bir tepki olduğunu ve uykusuzluk, geriye dönüşler ve değersizlik duygularıyla sonuçlanabileceğini, bu konuda konuşmanın ve değişimi tetiklemeye çalışmanın yardımcı olabileceğini belirtti.
Eski bir piyade eri, AP'ye suçluluk duygularından bahsederken 2023'ün sonlarında iki haftalık bir görev sırasında yaklaşık 15 binanın gereksiz yere yakıldığını gördüğünü, geriye dönebilse savaşmamayı tercih edeceğini söyledi.
“Kibriti ben yakmadım ama evin dışında nöbet tuttum. Savaş suçlarına katıldım” diyen asker, misilleme korkusuyla adının açıklanmamasını istedi ve “Yaptığımız şey için çok üzgünüm” ifadesini kullandı.
Forum