Rusya-Ukrayna çatışmasıyla tırmanan enerji krizi, bir kez daha Avrupa Birliği liderlerini böldü. Krize çözüm bulmak üzere AB Dönem Başkanı Çek Cumhuriyeti’nin başkenti Prag’da toplanan AB liderleri, doğalgaz fiyatına bir üst sınır belirlenmesi ve fiyatların artmasını engellemek için hükümetler tarafından alınacak ulusal önlemler konusunda bölündü.
Zirveye, video konferans yöntemiyle bağlanan Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, Rusya’ya daha fazla yaptırım baskısı ve Ukrayna’ya daha çok silah yardımı yapılmasını talep etti. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Ukrayna’nın silah ve askeri mühimat alabilmesi için 100 milyon Euro’luk özel bir fon oluşturduklarını açıkladı.
Çek Cumhuriyeti’nin başkenti Prag, AB üyesi 27 ülke ve birliğe üye olmayan 17 ülkenin katılımıyla gerçekleşen Avrupa Siyasi Topluluğu’nun kuruluş zirvesinin ardından, bugün de AB liderler zirvesine evsahipliği yaptı.
Ukrayna Savaşı ve enerji krizini konuşmak üzere toplanan AB liderleri, Rusya-Ukrayna savaşından bu yana yüzde 200 artan gaz fiyatlarını frenlemek üzere alınacak önlemleri de tartıştı.
Görüşmelerde, 27 lider arasında, ulusal düzeyde kabul edilen gaz tavan fiyatlarının belirlenmesi ve hükümetlerin yurttaşları fiyat artışlarından korumak için önerdikleri "tarife kalkanları" üzerinde anlaşmazlık çıktı.
AB liderlerinin önemli bir bölümü bir "gaz tavan fiyatı" belirlenmesini istiyor. Bir grup ülke, tüm satın alımları kapsayan bir önlem talep ederken, diğerleri bunu elektrik üretmek için kullanılan gazla sınırlamak istiyor. Ancak, bu sefer de Almanya, Danimarka ve Hollanda gibi ülkeler bu sınırlamaya karşı çıkıyor.
Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel, Rusya’nın Avrupa’nın üzerine "bir enerji füzesi fırlattığını" belirterek, bu zirvede bir sonuç alınmasını beklemediklerini, kararın 20-21 Ekim’deki zirvede alınacağını ancak burada yapılan tartışmalar ışığında bir uzlaşı arayacaklarını belirtti. Michel, "AB liderlerinin, enerji fiyatlarının düşürülmesi konusunda ortak arzuları var. Fakat, yöntem konusunda bölündüler" dedi. Dönem Başkanı Çek Cumhuriyeti’nin Başbakanı Petr Fiala, "Enerji bakanlarını bir çözüm bulana kadar toplantıya çağıracağım" diye konuştu.
"Alman bencilliği"
Alman hükümetinin fiyat kalkanı uygulaması çerçevesinde, hane halklarına ve şirketlere 200 milyar Euro’luk yardım açıklaması, Avrupa içinde, "haksız rekabet" tartışmalarına yol açtı. Zirvede özellikle Polonya, Almanya’yı enerji krizine yanıt verme konusunda "bencil davranmakla" suçladı.
Ancak zirvede tartışmalar beklenenden de sert geçti. Pek çok lider, Alman hükümetinin, AB uyumunu bozduğunu dile getirdi. Liderler, birliğin en büyük ekonomisine sahip ülkede, Alman şirketlere bu denli güçlü bir destek verilmesinin Alman şirketlerini avantajlı hale getieceğini, bunun da sosyal uyumu bozacağını dile getirdi.
Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, "Artık Alman bencilliği bir son bulmalı. Böyle bir uygulama büyük bütçeler ayırabilen zengin ülkeler ile diğerleri arasındaki uçurumu derinleştirir" dedi. Letonya Başbakanı Krisjanis Karins de, "Böyle zor zamanlarda bir ülkenin işine gelen değil, herkesin ortak çıkarlarını koruyan kararlar alınmalı" diye konuştu.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz bu eleştirilere, "Almanya’nın yardım planı, bütçe büyüklüklerine baktığınızda, Fransa’ya yakın bi orandır. Almanya adil bir karar almıştır.Biz böyle bir planı uygulayabiliriz çünkü bütçe dengelerimize ve finansal istikrarımıza hep dikkat ettik" yanıtını verdi.
Ortak plan çağrısı
Belçika Başbakanı Alexander De Croo ise, "Üye devletlerin tek tek ulusal planlar uygulaması yerine ortak politikalarla krizin aşabileceğini ve tüm AB için bir fiyat kalkanı politikası uygulanması gerektiği" görüşünü dile getirdi. De Croo, "Eğer ortak bir plan olmazsa hükümetler, ulusal planlar uygulamak zorunda kalacak. İnsanlara kış soğuğunda başlarının çaresine bakmalarını söyleyemeyiz" dedi.
Pek çok lider ve Avrupa Komisyonu Ekonomik ve Finansal İşler Komiseri Paolo Gentiloni, "Bu jeopolitik ortamda, AB’nin dağılma ya da bölünme gibi bir şansı yoktur", dedi.
Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen de, AB’nin gaz stoklarının yüzde 90 seviyesinde dolu olduğunu hatırlatarak, "Bugün AB, kışla başa çıkmak için daha iyi bir hazırlık içinde. AB halkı, uzun süredir kışa hazırlık için enerji tasarrufu önlemleri almaya başladı. Rus gazına bağımlılık oranı yüzde 41’den yüzde 7.5’a kadar geriledi. Hükümetler tasarruf planlarının ana hatlarını belirledi. Artık çok sert yükselen enerji fiyatlarını nasıl indireceğimizi ve Putin’in enerji fiyatları üzerindeki manipülasyonuna nasıl son vereceğimizi düşünmenin zamanı" dedi.
Liderler gaz tavan fiyatı tartışmalarının 20-21 Ekim’deki zirvede çözülmesini kararlaştırdı.
Ukrayna’ya özel savunma fonu
Zirvenin bir diğer önemli gündem maddesi de, Ukrayna Savaşı’nda gelinen son durum ve AB’nin Ukrayna’ya silah ve mali yardımı oldu. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, savaşın başından bu yana yakın çalıştığı AB liderlerine, bir kez daha video konferans yöntemiyle seslenerek, onlardan Ukrayna’ya daha çok silah vermelerini istedi. Zirvenin ardından basın toplantısı düzenleyen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Ukrayna’nın silah ve askeri mühimmat alabilmesi için 100 milyon Euro’luk bir fon oluşturduklarını açıkladı. Macron ayrıca, Danimarka ile birlikte Fransa’nın Ukrayna ordusuna 6 adet Ceaser tankı daha göndermeye hazırlandığını da belirtti.
