Türkiye’nin, Oruç Reis gemisini sismik araştırma yapmak üzere Doğu Akdeniz'e göndermesi üzerine Türkiye ile Yunanistan arasındaki tansiyon yeniden yükseldi. Yunanistan, Avrupa Birliği, Dışişleri Konseyi'ne "acil toplantı" başvurusunda bulundu. Ankara'dan ise "AB, tüm Avrupa'nın Yunan tiyatrosuna çevrilmesine izin vermemelidir" tepkisi geldi. AB ise, Yunanistan'ın yanında olduğunu açıkladı ancak sorunun diyalogla çözülmesi gerektiğini hatırlattı.
Yunanistan Başbakanı Kriyakos Mitçotakis, Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel'i telefonla arayarak AB Dışişleri Konseyi'nin acil toplanmasını ve Yunanistan'a destek vermesini istedi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile de konuşan Mitçotakis, NATO müttefiki iki ülke arasında yaşanan tansiyonun düşürülmesi için NATO'nun da devreye girmesini istedi.
Oruç Reis gemisinin Doğu Akdeniz sularına inmesinin ardından Ankara'nın "bölge barışını tehdit ettiğini" kaydeden Atina yönetimi, "Türkiye'nin bu girişimiyle bölgede istikrarı tehdit eden yeni ve ciddi bir adım attığını" belirtti.
Yunan donanmasının Oruç Reis'i Girit Adası’nın güney doğusunda tespit etmesinin ardından açıklama yapan Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias da "Yunanistan'ın egemen sınırları ve egemenlik haklarına yönelik hiçbir şantaja boyun eğmeyeceği" ifadesini kullandı. Dendias, konuyla ilgili olarak ABD'nin Atina büyükelçisi ile de görüşerek bilgi vereceklerini de ekledi.
AB ve NATO'dan 'diyalog' vurgusu
AB Dış İlişkiler Yüksek Komiseri Josep Borrell, Temmuz ayı başında Doğu Akdeniz'de sorunun çözümü için Atina ve Ankara'da temaslarda bulunmuştu. Borell temaslarının ardından, AB'nin Yunanistan'ın yanında olduğunu açıklamış ancak sorunun karşılıklı diyalogla çözülmesi gerektiğini vurgulamıştı. Pazar günü açıklama yapan Borrell, Mısır ve Yunanistan arasında imzalanan anlaşmanın ardından Türk gemisinin Akdeniz'e inmesinin "son derece endişe verici bir adım" olduğunu söyledi.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de, Mitçotakis ile görüşmesinin ardından Twitter hesabından, "Bu sorun, uluslararası hukuka uygun olarak, müttefikler arasındaki diyalog ruhuyla çözülmeli" mesajını paylaştı.
Mısır ve Yunanistan imzaladıkları kara suları anlaşmasıyla, Türkiye'nin geçen Kasım ayında Libya hükümetiyle imzaladığı anlaşmayla elde ettiği Akdeniz'deki hareket alanını sınırlandırmayı hedefliyor.
Doğu Akdeniz'de geniş gaz sahalarının keşfi, Yunanistan, Kıbrıs Rum kesimi, Türkiye, Mısır ve İsrail başta olmak üzere bölgeye kıyısı olan ülkelerin dikkatini bu bölgeye yoğunlaştırmasına neden oldu.
AB'den "diyalog" çağrısı
AB Komisyonu sözcüsü Peter Stano, taraflara "diyalog ve iyi komşuluk ilişkileri içinde" sorunu çözmeleri çağrısında bulundu. Günlük basın toplantısında konuya ilişkin soruları yanıtlayan Stano, Yunanistan'ın toplantı çağrısında bulunduğu bilgisini doğruladı ve üye ülkelerin başvuruyu görüşeceklerini belirtti. Sözcü, AB'nin Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum kesimi ile dayanışma içinde olduğunu da sözlerine ekledi.
Stano, bölgede gerginliğin artmasının sorunun çözümüne katkı sağlamayacağını belirterek, "AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell taraflar arasında yapıcı bir diyaloğun kurulması için çaba sarfetmeye devam ediyor. Bu amaçla Borrell'in tüm muhataplarıyla teması sürüyor" dedi. Stano, ay sonunda yapılacak resmi olmayan Dışişleri Bakanları toplantısında Türkiye ve AB ilişkileri ile Doğu Akdeniz'deki gelişmelerin ele alınacağını da vurguladı.
Türkiye'ye 'yaptırım uygulama' konusunun gündeme alınıp-alınmayacağına ilişkin bir soruya ise Stano, daha önce de bu taleplerin olduğunu ancak AB'nin Dış İlişkiler Konseyi toplantısında diyaloğu artırma kararı aldığının altını çizdi.
Ağustos ayı sonunda hem AB Dışişleri Bakanları hem de Med7 ülkelerinin bu konuyla ilgili bir toplantı yapması bekleniyor.
Ankara'dan tepki
Yunanistan'ın AB'yi acil toplantıya çağırma talebine Ankara'dan tepki de gecikmedi. AKP Sözcüsü Ömer Çelik, ''Yunanistan her zamanki gibi haksız, hukuksuz, saldırgan politikalarına destek için Avrupa Birliği’ni toplantıya çağırmış. Avrupa Birliği, Yunanistan’ın tüm Avrupa’yı ‘Yunan tiyatrosuna’ çevirmesine izin vermemelidir'' dedi.
Doğu Akdeniz'deki duruma ilişkin önemli bir açıklama da Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar'dan geldi. Video-konferans yöntemiyle Birlik komutanlarından bilgi alan Savunma Bakanı Hulusi Akar, "Doğu Akdeniz’deki hak, alaka ve menfaatlerimizin korunması için gerekli tüm tedbirler alınmıştır" dedi. Akar, Oruç Reis sismik araştırma gemisine Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tarafından refakat ve koruma sağlandığının da altını çizdi.
Akar, "Doğu Akdeniz’de Türkiye ve KKTC’nin yer almadığı hiçbir projenin yaşama şansı olmadığını ve bölgede hiçbir oldu bittiye izin vermeyeceklerini" ifade etti.
