Suriye’de süren iç savaş nedeniyle ülkeyi tekrar birleştirecek bir siyasi çözüm ufukta görünmüyor.
Kapalı kapılar ardında, Amerikalı diplomatlar muhalif kesimden müzakerecileri Beşar Esat’ın devlet başkanlığını sürdürdüğü bir geçiş dönemini kabul etmeye ikna etmeyi deniyor. Ancak muhalifler bunu prensip olarak reddediyor.
Muhalifleri temsil eden Yüksek Müzakere Komisyonu’ndan bir üye, Amerika’nın Sesi’yle yaptığı açıklamada, bunun asla mümkün olamayacağını söyledi ve “Nefeslerini boşa harcıyorlar” ifadesini kullandı. Temsilci, “Nasıl kimyasal silahlar Başkan Obama’nın kırmızı çizgisi ise bizim kırmızı çizgimiz de Esat” dedi.
Taraflar arası farklılıklar müzakereleri engelliyor
Cenevre’deki görüşmelerin üçüncü turunda amaç ülkede altı yıldır süren savaşı sona erdirmekti. Ancak hükümet ve muhalefet halen temel meselelerde anlaşamıyor. Esat’ın geleceği de temel sorun.
Muhalifler, rejim delegasyonunun geçiş dönemi konseyi oluşturulması konusunu müzakere etmeyi reddetmesi üzerine görüşmelere ara verdi. Hükümet, muhalif temsilcilerinin Esat görevi bırakmadan hükümetin bir parçası olmalarını önerdi.
BM, Ağustos ayında geçici hükümet kurulmasını son tarih olarak belirlese de Batılı diplomatlar bunun gerçekçi olmadığını söylüyor.
Avrupalı bir diplomat, Amerika’nın Sesi’ne muhalefetin Esat’ı kabul etmeyeceğini ve Esat’ın görevde kalması durumunda “Neye geçişin dönemi?” diye sorduklarını ifade ediyor.
Geçen hafta Fransa Dışişleri Bakanı, Suriye barış görüşmelerin Haziran başında tekrar Cenevre’de süreceğini açıkladı. Jean-Marc Ayrault, amacın siyasi sürece ulaşmak olduğunu söyledi. BM Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, bir sonraki tur görüşmelerin başlaması konusunda acele edilmesi gerektiğini söyledi. Görüşmeler için henüz bir tarih belirlenmiş değil.
İletişimi sürdürmek önemli
Dördüncü tur görüşmeler beklenirken de Mistura da bu turun anlamlı olması için ülkedeki şiddetin ateşkes ilanının hemen sonrasındaki seviyeye düşmesi gerektiğini vurguladı. Ateşkese El Nursa ve IŞİD dahil değildi. Ancak son dönemde anlaşma dahilindeki taraflar arasında şiddet arttı ve taraflar birbirlerini suçluyor.
Rus ve Suriye hava kuvvetleri hız kesmiyor. Rejim yalnızca teröristleri vurduğunu söylese de ılımlı muhalifler de hedef alınıyor. Sivil altyapı da saldırılardan zarar gördü. Birçok hastana ve klinik hedef alındı.
Rusya, Ahrar el Şam gibi diğer bazı büyük İslamcı grupların da müzakerelerin dışında bırakılmasını istiyor.
“Esat’ı Anlamıyorlar”
Özgür Suriye Ordusu’nun eski lideri Selim İdris, “Silahlı devrim kazanamaz,” diyor. Ancak, İdris, rejimin de Ruslar’ın kara operasyonu olmadan, yalnızca Rus özel kuvvetlerinin desteğiyle savaşı sonlandıramayacağına dikkat çekiyor. İdris, rejimin kazanması durumunda bile gerilla savaşının süreceğini belirtiyor. Amerikalılar’ın Esat’ın geçiş hükümetinde görevinde kalmasını önerdiğini söyleyen İdris “Esat’ı hala anlamıyorlar,” diye konuşuyor.
Esat karşıtı muhalifler arasında silahlı militanlar, muhalif siyasetçiler ve sivil toplum üyeleri var. Tüm bu gruplar Esat’ın görevde kalmasını reddediyor. Önde gelen eylemcilerden Bassam El Kuvvetli, “Bu savaş nasıl biter bilmiyoruz. Ama bildiğimiz bir şey var ki Esat görevdeyken bitmeyecek,” diyor.
Savaş sürdükçe Türkiye’deki Suriyeli mültecilerin çaresizliği de artıyor. Birçok genç ve eğitimli Suriyeli Batı’ya gitti ya da gitmeyi planlıyor. Eylemci Raja Banut “Bekleyerek hayat geçmiyor” diyor. Banut, çok sayıda kişinin Türkiye’de kaçmaya çalıştığını, burada yapacak hiçbir şeyleri olmadığını belirtiyor.
Banut, bu kadar sayıda Suriyeli’nin Batı’ya göç etmesinin Esat sonrası Suriye için ciddi etkileri olacağını ifade ediyor. Eylemci “Bu insanlar orada hayat kurduktan sonra tahminimce artık dönmezler,” diyor.
