Tüm dünyada ekonomiye ağır darbe vuran Corona virüsü salgını Türkiye’de de gelir kaybına uğrayan insanları etkisi altına aldı. Bu ekonomik sıkıntıları hafifletmek için yola çıkan İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü mezunu girişimci, mühendis ve tasarımcı dört arkadaş Aykut Hocaoğlu, Berkhan Ağar, Emrecan Durmaz ve Ezgi Ezdar Onur, Bi’komşu (bikomsu.com) adındaki sosyal dayanışma projesini başlattı. VOA Türkçe’ye açıklama yapan Durmaz, aylık sabit giderlerden olan doğalgaz, elektrik, su, telefon ve internet faturalarını ödemekte zorlanan ihtiyaç sahipleriyle bu ihtiyacı onlar adına gidermek isteyen yardımseverleri bir internet platformunda buluşturmayı amaçladıklarını belirtti. 13 Nisan’da kurulan internet sitesinden şimdiye dek 782 bin liradan fazla tutarda fatura, yardımseverler tarafından ödendi. 10 milyon lirayı aşan tutardaki fatura da ödenmeyi bekliyor.
“Beklemediğimiz bir patlamayla karşılaştık”
Corona virüsü yüzünden ihtiyaç sahiplerinin sayısının arttığına dikkat çeken Durmaz, “Bu faturaların ödenmesini hizmet sağlayıcılar erteledi, ancak sonuçta bunlar ödenecek ve bu insanlar yine ödemekte zorluk çekecekler. Bu süreçte işsiz kaldılar veya ücretsiz izinlere çıkarıldılar. Kısa bir sürede yazılımı hazırlayıp teste sunalım dediğimizde açıkçası beklemediğimiz bir patlamayla karşılaştık. Biz küçük bir grupla test ederiz, ondan sonra geliştiririz diye beklerken daha ilk günden on binlerce liralık fatura girişi ve ödemeler başladı. Bizim için de çok sürpriz oldu” dedi.
Faturalarının ödenmesini talep etmek veya ihtiyaç sahiplerine destek olmak için bikomsu.com internet adresine girerek kayıt olmak gerekiyor. Cep telefonu numarası üzerinden yapılan sistem doğrulamasının ardından ihtiyaç sahiplerinin faturaları için talepte bulunabildiğini söyleyen Durmaz, “İhtiyaç sahipleri, ailede yaşayan kişi sayısı, ailenin toplam geliri, çalışma durumu gibi soruları cevaplıyor. Elektrik için en fazla 300 lira, doğalgaz için 500 lira, su için 100 lira, telefon ve internet için 150 liralık üst limitlere göre talepte bulunabiliyorlar” diye konuştu. Destek olmak isteyenler de aynı kayıt adımlarını gerçekleştirdikten sonra dört farklı arama filtresi kullanarak ödeyecekleri faturayı seçebiliyor. Durmaz, “İl, ilçe, mahalle seçerek, örneğin yoksul olduğunu bildiği bir mahalle varsa onu işaretleyerek orada yaşayan birinin faturasını ödeyebilir. Diğer bir filtreyle, kendisine konum olarak en yakında olan ihtiyaç sahibi komşusunu bulup onun faturasını ödeyebilir. Acil fatura filtresiyle ise son ödeme tarihi geçmiş faturalar bulunabiliyor. Ayrıca isterlerse, ödenmesini en acil gördükleri ödeme tarihi geçmiş bir faturayı da arama yaparak görebilirler” dedi.
Ödemeler doğrudan faturayı kesen şirkete yapılıyor
Destek olmak isteyenler daha sonra ödeme yapacakları faturanın bilgilerine ulaşıyor. Faturaların Bi’komşu internet sitesi üzerinden ödenemediğini söyleyen Durmaz, “Kendi faturanızı nasıl ödüyorsanız aynı şekilde, platform üzerinden talep eden kişinin abone numarasını görüp, ödemeyi istediğiniz yolla gerçekleştirebilirsiniz. Her şeyi çok şeffaf yapmak istediğimiz için ödemede aracı olmadık. Bir para alışverişi olmasın istedik” diye konuştu. Fatura ödeme sırasında ihtiyaç sahibinin iletişim bilgilerine de ulaşılabildiğini kaydeden Durmaz, “İsterseniz karşınızdaki kişiye telefonla ulaşıp bir sohbet edebilirsiniz. Son bir teyidi destek verecek kişiye bırakıyoruz. Geliştirdiğimiz algoritmalar sayesinde zaten kimse yalan beyanda bulunarak bir çıkar sağlayamıyor. Suistimali önlemek için yaptığımız bu çalışmalarla 2,5 milyon liranın üstündeki fatura girişini sisteme dahil olmadan engellemeyi başardık. Bi’komşu en temelde karşımızdakinin beyanını doğru kabul etmeye dayanıyor” dedi.
Amaç, unutulan komşuluğu hatırlatmak
Projenin sloganı ise “Şimdi komşuluk zamanı.” Durmaz, Bi’komşu adını seçerken unutulan komşuluk ilişkilerine vurgu yapmak istediklerini söyledi: “Kendi mahallesinde, belki kendi apartmanında ihtiyaç sahibi olan birisi var ama bunu bilmiyor. Biz unutulan komşuluğu ortaya çıkartmaya çalıştık. Bizim kültürümüzde çok farklı açılardan bile baksak ortak bir öz var. Bir açıdan bakarsak, ‘Komşusu açken tok yatan bizden değil’ diyebiliriz, başka bir açıdan baktığımızda ‘Kurtuluş yok tek başına, ya hep beraber ya hiçbirimiz’ diyebiliriz. Ama nereden bakarsak bakalım, komşuluk bizim için çok değerli bir kültür. Komşunun komşuya gösterebileceği dayanışmayı kolaylaştıran bir ortam sunmaya çalıştık.”
İstanbul’da yaşayan Fulya Geylani de bir arkadaşından duyduğu platformu kullanarak ihtiyaç sahiplerine destek olanlardan biri. VOA Türkçe’ye konuşan Geylani, “Bu süreçte çok daha bireyselleştik, izole olduk ama birçok şeyin de kıymetini anladık. Sosyal çevremiz bir süredir sadece komşularımızdan ibaret oldu. Platformun ismi de o yüzden çok anlamlı. Komşu olmayı, birbirine destek olmayı unutmuştuk. Özellikle biz İstanbul gibi büyükşehirlerde yaşayanlar için çok uzak bir kavrama dönüşmüştü. Aynı apartmanda oturup birbirimizi görmüyorduk bile. Bi’komşu bunları hatırlamamıza yardımcı oldu” dedi.
Yalnızca yakınında oturan ihtiyaç sahiplerinin değil, Türkiye’nin değişik yerlerindeki kişilerin de faturalarını ödediğini söyleyen Geylani, “Bütün Türkiye, birbirimizin komşusu sayılırız. Herkesin bir ihtiyacı var gözüyle bakıyorum. Giresun’dan seçtiğim bir faturanın üç aydır ödenmediğini gördüm. Belli ki ekonomik olarak çok sıkışmış bir aileydi. Bir çocukları vardı. Bir hastanede sağlık hizmetlerinde çalıştığını ama kronik rahatsızlığı olduğu için bu süreçte çalışmaya devam edemediğini belirtmiş. Eşi de bu süreçte evlere temizlik işine gidemediği için gelirleri tamamen kesilmişti. En azından bu şekilde çaresiz kalmış ihtiyaç sahibi insanların faturalarını aradan çıkarmanın bile onlar için bir nefes olacağına inanıyorum” diye konuştu.
“En çok destek emeklilerden geliyor”
Bi’komşu projesinin kurucuları da sosyal medya hesaplarından her gün çok sayıda ihtiyaç sahibinden mesaj alıyor. Mesajlarda iletilen ihtiyaç durumları karşısında psikolojilerinin zorlanmaya başladığını söyleyen Durmaz, “Normalde bizim sistemimiz herhangi bir kişiyi önceleyen ya da geriye atabilen bir sistem değil. Ancak belki durumumu anlatırsam beni daha öne çıkarırlar düşüncesiyle bize yüzlerce mesaj yağıyor. Zaten ihtiyaçların bu derece fazla olduğunu düşünüyorduk ama somut örnekleri gördüğümüzde durumun ne kadar can acıtıcı olduğuna da tanıklık etmiş olduk. Şu anda sistemde ödenmeyi bekleyen 10 milyon liralık fatura var. İnsanların bu seviyede temel ihtiyaçlarını ödemede zorlanır hale gelmesi çok kötü bir durum. En çok işsizler ilgi gösterir diye beklerken, birçok kişi çalışan olduğunu da işaretliyor” dedi.
Destek verenler arasında ise en çok emeklilerin yer aldığını belirten Durmaz, “Aslında en başta biz onların destek talep eden tarafında olacağını düşünmüştük ama çok fazla ilgileri var. Güzel bir örnek de yaşadık. Bir emekli amcamız sistemden girip faturayı ödemiş ama burada bitirmemiş ilişkisini. Çevreme, eşime, dostuma anlatmalıyım demiş. Bir sitede yaşıyor, amatörce bizim afişimizi yapmış. Sitenin asansörlerine bu afişleri yapıştırmış. Bunu duyunca çok hoşumuza gitti. Gelecek günlerde biz de internet sitemize afişler koyacağız, oradan direkt çıktı alıp asılabilecek. İnsanlar kendileri oluşturup büyüttü bu sistemi” diye konuştu.
Kurumsal desteğe ihtiyaç var
Platformda biriken milyonlarca liralık faturanın ödenmesi için kişilerin yanı sıra kurumların destekleri de önem taşıyor. Durmaz şöyle konuştu: “Yeteri kadar fatura birikti. Artık Bi’komşu’yu daha çok faturaların eritilmesine yönelik olarak destek veren tarafına çekmeyi planlıyoruz. Bu noktada kurumsal desteğe çok ihtiyacımız var. Şimdiye kadar kurumsal bir destek olmadı. Belediyelerden, kamu kurumlarından, derneklerden, vakıflardan, şirketlerden bu tarz destekler bekliyoruz. Hatta doğalgaz, su, elektrik gibi hizmet sağlayıcıları da destek sağlayabilir.”
Yurtdışında yaşayanların da Bi’komşu üzerinden ihtiyaç sahiplerine destek olabileceğini kaydeden Durmaz, “İlk günlerde yurtdışından destek vermek isteyenlere sistemi açamamıştık. Çünkü sisteme kaydolmak için bir telefon doğrulaması gerekiyordu. Bunu yapamıyordu yurtdışından girenler. Bir hafta öncesinde bu sorunu da çözdük. Yurtdışından girenler için telefon değil, mail yoluyla sistem doğrulaması yapıyoruz ve onlar da sisteme girebiliyor. Ödemek istedikleri faturayı seçtikten sonra, bizim sitemizde zaten bir ödeme altyapısı olmadığından Türkiye’de bir banka hesapları varsa, o yolla veya hizmet sağlayıcıların kendi internet siteleri yoluyla sorunsuz ödeme yapabilirler. Bu şekilde yurtdışından da destek bekliyoruz” dedi.
