Kiev, Avrupa Birliği temsilcileriyle “tanksavar sirenlerinin” gölgesinde benzeri görülmeyen, tarihi bir zirveye ev sahipliği yaptı.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Avrupa Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve AB Komisyonu üyeleri, Ukrayna'nın başkenti Kiev’de Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski ve hükümet yetkilileriyle 24’üncü AB-Ukrayna zirvesi için biraraya geldi.
Dün Ukrayna hükümetiyle savaş ve Ukrayna'ya destek konularının ele alındığı görüşmelerde bugün de Rusya'ya yeni yaptırım paketinin yanısıra Ukrayna'nın AB'ye olası üyeliği tartışıldı.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, 2022 yılı Haziran ayında resmen aday gösterilen ülkesinin bu yıl AB'ye katılım müzakerelerine başlamasını istediklerini dile getirirken, Başbakan Deniz Şimigal, "iki yıl içinde" AB üyesi olmak istediklerini açıkladı.
"Ukrayna'nın üyelik çabasını memnuniyetle karşılıyoruz ama daha atılması gereken çok adım var"
Bununla birlikte, Ukrayna'nın bu isteği bazı Avrupa ülkeleri, diplomatlar ve uzmanlar tarafından gerçekçi bulunmuyor. AB yönetimi, zirve sonuç bildirgesinde, Ukrayna'nın savaşın başlangıcından bu yana, özellikle Avrupa yasalarına uymak için yeni yasalar çıkararak, entegrasyona doğru dev adımlar attığını belirterek, "Bu çabaları memnuniyetle karşılıyoruz ancak atılması gereken çok adım var" dedi.
Ukrayna'nın Avrupa mevzuatının bütününe entegre olabilmesi için gerekli idari, siyasi ve ekonomik reformları gerçekleştirmesi, basın özgürlüğünü düzenleyen yasalardan, ekonomi piyasası reformu ve hukukun üstünlüğüne ve yolsuzlukla mücadeleye varıncaya kadar neredeyse tüm alanlarda yasal değişikliklere gidilmesi gerekiyor.
Charles Michel: "Ukrayna AB'dir, AB Ukrayna'dır"
Charles Michel de, Kiev'den yaptığı açıklamada, "Ukrayna AB'dir, AB Ukrayna'dır. Ukrayna'nın AB'ye üyelik sürecini her aşamada destekleyeceğiz" ifadesini kullandı.
Zirveden sonra yayınlanan ortak bildiride AB, Ukrayna'nın AB üyeliğine aday statüsüyle bağlantılı hedeflere ulaşmak için son aylarda gösterdiği "önemli çabaları" kabul ettiklerini, bununla birlikte, genişleme sürecini ilerletmek için, başta yargı reformları olmak üzere bir dizi reformun ele alınması gerektiğini vurguladı.
Bildiride özellikle "Anayasa Mahkemesi reformu ve siyasi olarak bağımsız ve nitelikli anayasa hakimlerini seçme prosedürüne" atıfta bulunuldu.
Bildiride ayrıca, yolsuzlukla mücadelenin "Avrupa gerekliliklerinin bir parçası" olduğu vurgulandı ve "AB, yolsuzlukla mücadele kurumlarının bağımsız ve etkili bir şekilde işlemesini sağlamak ve görsel-işitsel medya hizmetlerine ilişkin Ukrayna mevzuatını AB müktesebatıyla uyumlu hale getirmek için kaydedilen ilerlemeyi memnuniyetle karşıladı" ifadesine yer verildi.
Zelenski: "Ukrayna AB üyeliği için tek bir günü bile boşa harcamayacak"
Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski de, AB yöneticilerine, Ukrayna'nın AB üyeliği yolunda 'tek bir günü bile boşa harcamayacağını' söyledi.
Zelenski, konuya ilişkin yayınladığı video mesajında, AB üyeliği yolunda "mümkün olan en kısa sürede" ilerlemek istediklerini belirterek, "Hedefimiz kesinlikle açık: Ukrayna'nın üyeliği konusunda müzakereleri başlatmak. Ukrayna ile AB'yi yakınlaştırma çalışmalarımızda bir günü bile boşa harcamayacağız" diye konuştu.
Uçaksavar sirenleri gölgesinde zirve
Savaş devam ederken AB yönetiminin Kiev’de toplanması Moskova başta olmak üzere tüm dünya başkentlerine “AB, güçlü bir şekilde Ukrayna’nın yanındadır” mesajını göndermeyi hedefledi.
Tehlike göze alınarak Kiev’de yapılan zirve sırasında, tüm kentte uçaksavar sirenleri duyuldu. Daha sonra sirenlerin tüm ülkeye yayılması kısa süreli korku yarattı.
Ukrayna Başbakanı Denis Şimigal toplantıdan önce, “Bu zirvenin Kiev'de yapılıyor olması, hem ortaklarımıza hem de düşmanlarımıza gönderilmiş güçlü bir sinyaldir" demişti. Başbakan Şimigal, zirvenin "Avrupa'nın Ukrayna'nın zaferine inanması" ve "AB üyeliği yolundaki hızlı ilerleyişini desteklemesi" açısından son derece önemli olduğunu söylemişti.
Zelenski üyelik müzakereleri için bastırıyor
Savaş nedeniyle 2022 yılı Haziran ayında AB’ye aday ülke statüsü almak için yaptığı başvuru “sıra dışı bir prosedür ve görülmedik bir hızla” onaylanan Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, ülkesinin “AB'ye katılım müzakerelerine 2023 gibi erken bir tarihte, yani bu yıl başlamayı hak ettiğine inandığını” dile getirdi. Böyle bir adımın Rusya üzerindeki uluslararası baskıyı daha da arttıracağını belirten Zelenski, “Böyle bir karar Ukrayna halkı için de bir ilham kaynağı olacaktır” dedi.
Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle başlayan savaş boyunca Ukrayna’nın AB’ye katılmasının AB içindeki en büyük savunucusu. Avrupa içinde pek çok başkent, Ukrayna’nın Avrupa standartlarından uzak olduğu ve katılımının Birlik inşasının çehresini değiştireceği için “hızlı katılım fikrine” karşı çıkıyor.
Ancak Von der Leyen her platformda Kiev ile üyelik sürecinin hızlandırılmasını savunuyor.
Kiev’e savaşın başından bu yana dört kez gelen Von der Leyen, Cumhurbaşkanı Zelenski ile dün düzenlediği ortak basın toplantısında, "Kıtamızın geleceği burada, Ukrayna'da yazılıyor" diyerek, tarihin Ukrayna’yı Avrupa ailesine yaklaştırdığını söyledi. Cuma günkü zirveye katılmak üzere Kiev’e gelen AB Konseyi Başkanı Charles Michel de, “Ukrayna’nın AB üyeliğini destekleme” sözü vermişti.
Yolsuzluk gölgesi
Zirvede, Kiev'in hızlandırmayı planladığı ve zor bir süreç olan AB'ye katılım adımları ele alındı. Ancak savaş sürerken Ukrayna ordu mensuplarının da adının karıştığı büyük bir yolsuzluk skandalı, Cumhurbaşkanı Zelenski’nin elini zayıflattı. Zirveden yalnızca 2 gün önce, adları skandala karışan hükümet üyeleri ve bürokratların evine baskın düzenleyen polis, arama ve tutuklamaları arttırdı.
Ortak basın toplantısında bu soru gündeme geldiğinde Von der Leyen, “Zelenski ve hükümetine, yolsuzluklarla mücadele konusunda güveniyorum. Son derece hızlı bir şekilde bu yolsuzluklara karşı harekete geçmesi güven verici” diyerek soru işaretlerini gidermeye çalışsa da Avrupa başkentlerinde bu konudaki tereddüt sürüyor.
Yolsuzlukla mücadele örgütü Transparency International’ın 2021'de hazırladığı "yolsuzluk algısı endeksinde" Ukrayna, 180 ülke arasında 122’inci sırada yer alıyor.
Zelenski “Balkan tipi” senaryodan korkuyor
Ukraynalılar Avrupa Birliği'ne katılım sürecinin hızlandırılmasını umuyorlar, ancak bu aşamada 27 ülke daha çok “ayrıcalıklı ortaklık” formülünü savunuyor.
Ancak Kiev yönetimi, 10 yıldır Avrupa Birliği'nin bekleme odasında sıkışıp kalan Karadağ veya Arnavutluk gibi Balkan ülkelerine gösterilen muamelenin kendilerine de gösterilmesinden endişe ediyor.
Rekor sürede “aday ülke statüsünü” almayı başarınca umudu artan Zelenski, Balkan ülkeleri gibi beklemek yerine, bir an evvel savaş koşullarının da yardımıyla üyelik müzakerelerine başlamak için bastırıyor.
Ancak bu konuda Avrupa ikiye bölünmüş durumda. Polonya, Slovakya veya Baltık ülkeleri hızlandırılmış bir entegrasyon isterken, Hollanda, Fransa veya Almanya gibi ülkeler ise üyelik sürecinin “aşamalar atlanmadan” ilerlemesini istiyor.
Ukrayna'dan büyük baskı gelse de AB şimdilik, Kiev’in adalet, yolsuzlukla mücadele, medya özgürlüğü gibi alanlarda reforma gitmesini istiyor.
