Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Kabil Havalimanı’nın işletilmesi konusunda Katar yönetimiyle anlaşmaya vardıklarını ancak henüz Taleban ile anlaşma yapılmadığını belirterek, “Afganistan’da insani krizin önlenmesi ve istikrar bugün herkes için hayati önemde aksi halde terör ve göç dalgası hepimizi etkileyecek” dedi.
Çavuşoğlu, Dışişleri Bakanlığı’nda basın mensuplarıyla buluşmasında, 2021 yılı sonu itibariyle Türk dış politikasını değerlendirdi. Yıl içerisinde 320’den fazla telefon ve video konferans görüşmesi yaptığını ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a eşlik ettiği yedi ziyaretle birlikte yurt dışında 74 ziyaret gerçekleştirdiğini anlatan Çavuşoğlu, 79 dışişleri bakanını ise Türkiye’de ağırladığını belirterek, 17 Haziran’da Güney Doğu Avrupa İşbirliği Süreci Zirvesi, 18-20 Haziran’da Antalya Diplomasi Forumu, 12 Kasım’da Türk Konseyi Zirvesi ve 17-18 Aralık’ta 3. Türkiye-Afrika Zirvesi’ndeki evsahipliği süreçlerini hatırlattı.
Türkiye’nin Afganistan’da Kızılay, AFAD, Maarif Vakfı ile birlikte çok sayıda sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte Birleşmiş Milletler’in (BM) yürüttüğü insani yardım sürecine destek verdiğini aktaran Çavuşoğlu, “Afganistan'da insani krizin önlenmesi ve istikrar bugün herkes için hayati önemde aksi halde terör ve göç dalgası hepimizi etkileyecek” diyerek uluslararası işbirliğini vurguladı.
Geçici Taleban hükümetiyle diyalog bakımından Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki ile Ekim’de Ankara’da ve bu ay ise Pakistan’ın başkenti İslamabad’da biraraya geldiğini dile getiren Çavuşoğlu, bu görüşmelerinde Muttaki aracılığıyla Taleban yönetimine “siyasi kapsayıcılık, kadın hakları ve kız çocuklarını eğitim hayatına kazandırma” konularında telkinlerde bulunduklarını ifade etti.
Kabil havalimanının işletmesini devralmak üzere Katar ile çalıştıklarını hatırlatan Çavuşoğlu, "Arkadaşlarımız geçtiğimiz Cuma günü (24 Aralık) Kabil’de, haftasonu da Doha’da gerekli görüşmeleri yaptılar. Biz de Katar ile birlikte bir anlaşmaya vardık. Sanki Taleban ile de bu konuda anlaşmışız gibi bir haber çıktı. Bu doğru değil, henüz böyle bir anlaşma yok. Dolayısıyla Katar’la biz önce kendi aramızda bir anlaşmaya vardık. Ekiplerimiz Kabil’e gitti, teklifimiz verildi ve daha sonra eğer havaalanının işletilmesi ortak şirket tarafından üstlenilirse neler yapılabileceğine dair görüşmeleri Doha’da arkadaşlarımız devam ettirdi” bilgilerini verdi.
Kabil havaalanının işletilmesinde Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) de rol oynayacağı iddiasıyla ilgili soru üzerine Çavuşoğlu, Taleban yönetimi devralmadan önce Kabil havalimanının askeri kanadını NATO kapsamında Türkiye’nin ve sivil tarafını ise BAE’den bir şirketin işlettiğini hatırlattı.
Şimdi Taleban’ın farklı ülkelerden havalimanıyla ilgili teklif aldığını kaydeden Çavuşoğlu, “En son BAE Veliaht Prensi’nin ziyareti marjında kardeşleriyle bu konuyu ayak üstü de görüşmüştük. Onlar 'Belki de üçlü işletebiliriz' dediler ama somut bir teklif olmadı. Bizim onlara da bir teklifimiz olmadı. Ama havaalanı işletilmesi kısa bir şekilde gündeme geldi. Ama Katar'la olduğu gibi oturup da bu süreçle ilgili bir görüşmemiz olmadı” diye konuştu.
“Taleban’a sivil uçuşlar için güvenlik gerektiğini söylüyoruz”
Aldığı teklifler doğrultusunda Taleban’ın karar vereceğini yineleyen Çavuşoğlu, “Bizim şartlarımıza uyarsa havaalanını Katar ile birlikte işletiriz. ‘Biz’ derken devlet olarak değil, özel şirketler işletecek. Türkiye olarak diğer kurumlarımıza nasıl destek veriyorsak havaalanını işletecek firmamıza da şimdiden zaten teknik destek dahil her türlü desteği veriyoruz” açıklamasında bulundu.
Çavuşoğlu, Kabil havaalanının güvenliğiyle ilgili soru üzerine, Libya’daki Trablus havalimanı için de benzer bir durum olduğunu belirterek, “Kabil havaalanının güvenliği sadece bizim için değil, tüm ülkeler ve havayolu şirketleri için önemli. Herkese güven verecek şekilde, sivil uçuşların başlayabileceği şekilde tesis edilmesi gerekiyor. Şu an bir güvensizlik var. Taleban’a biz bunu başından beri söylüyoruz, şirketlerimiz de söyledi. Dışarda kendileri güvenlik sağlayabilir, havaalanı içinde özel şirketler burada görev alabilir” dedi.
“Ermenistan ile özel temsilcilerimizi atadık, ilk görüşme Moskova’da”
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, bu yıl içerisinde Körfez ülkeleri ve Mısır ile ilişkilerin normalleşmesi konusunda önemli adımlar attıklarını söyleyerek, “Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suudi Arabistan, Bahreyn ve Mısır ile temaslarımızı hepiniz biliyorsunuz. Bu temaslar esasında bölgesel yumuşamaya da katkı sağladık. İsrail ile yeni hükümetle birlikte bazı temaslar başladı. Bu süreçleri gerçekçi bir yaklaşımla iletiyoruz. Tabii Filistin konusundaki önceki konumumuzu sürdürüyoruz” ifadesini kullandı.
Ermenistan ile karşılıklı özel temsilcileri (Serdar Kılıç – Ruben Rubinyan) atadıklarını vurgulayan Çavuşoğlu, “Bugün yeni bir süreç başladı. Bu süreç çerçevesinde ilişkilerin normalleşmesi için yeni adımların atılması gerekiyor. Bu, Kafkasya’nın istikrarı, barışı ve refahı için önemli olacaktır. Dolayısıyla özel temsilcilerimiz ilk buluşmasında bir yol haritası konusunda fikir alışverişinde bulunacaklardır. Ondan sonra düzenli şekilde buluşmalarında telefonla görüşmelerinde fayda var diye düşünüyorum. Her iki taraf da ikili, yüz yüze görüşme için tarih belirlemesi gerekiyor, yer belirlemesi gerekiyor. Bizim edindiğimiz izlenime göre ilk toplantı, Ermenistan’ın böyle bir arzusu var, Moskova’da gerçekleşecek. İlk toplantı dışında biz temasların doğrudan olmasını arzu ediyoruz. Niye? Karşılıklı özel temsilci atadık, doğrudan görüşsünler diye” dedi.
İki ülke arasında karşılıklı charter uçuşlarının yakında başlayacağına işaret eden Çavuşoğlu, Ermenistan-Türkiye arasında karşılıklı ziyaretler dahil doğrudan temasa geçilerek ilişkilerin normalleşmesi konusunda atılacak adımlarla ilgili yol haritası belirlenmesinin gerektiğini söyledi.
Çavuşoğlu, Ermenistan ile ilişkileri normalleştirmede Azerbaycan ile eşgüdüm içinde olacaklarını belirterek, “Umarım Ermenistan bu çizgide devam eder, mesajları olumlu ama eylemleri görmek istiyoruz. Üçlü şekilde adımları da atabiliriz” diye konuştu.
AB’yi sitem yağmuruna tuttu, “oyalama” tepkisini gösterdi
Türkiye ve AB arasındaki ilişkiler konusunda sitemkar olduğu gözlemlenen Çavuşoğlu, Türkiye’nin vize serbestisi konusunda 72 kriterden 68’ini gerçekleştirdiğini belirtirken, “siyasi partiler kanunu ve terörle mücadele gibi diğer kriterlere ilişkin de birer ikişer kelimelik farklılıklar olduğunu” söyledi. AB’nin Türkiye’nin “terör” tanımını daraltması gerektiğine ilişkin tutumuna karşın Çavuşoğlu’nun, durumu “birer, ikişer kelime farklılık” olarak değerlendirdiği görüldü.
Çavuşoğlu, “Ama burada esas sorun şu. Biz eskiden (AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Frans) Timmermans başta olmak üzere üst düzeyle bunları oturur konuşurduk. Son yıllara AB bu düzeyde toplantılardan kaçıyor. En son görüştüğümüz AB liderlerine de bunları da söyledik. Komiserlere de söyledik. Yani bu kriterleri yerine getirmek bizim için bir mesele değil. Kaldı ki AB istese bugün bile, çünkü bunlar küçük detaylar, bir tanesi hariç, Ukrayna vatandaşlarına vize serbestisini getirirken yaptıkları gibi bu konularda esnek de davranabilirler. Ama biz illa bize pozitif ayrımcılık yapsınlar demiyoruz. Gümrük Birliği anlaşması için de hepsi her iki taraf için de yararlı olduğunu söylüyor. Ama bir, iki ülke engelliyor diyerek müzakereleri henüz başlatmadılar. Daha önce 3 tur müzakere olmuştu. Müzakereler başlasa en sonunda o üye ülkeler evet mi der hayır mı der yine oybirliğiyle karar alınacağı için en sonunda karar verilecek. Ama en azından karşılıklı olarak beklentiler ne? Gümrük Birliği'nin güncellenmesi konusunda nelerin yapılması gerekiyor teknik olarak ve vize serbestisi konusunda neler yapılması gerekiyor? Karşılıklı oturup bunları müzakere etmemiz lazım. Kısacası AB diğer konularda olduğu gibi bu konuda da sözünde durmamak için zamana oynamaya devam ediyor” dedi.
Çavuşoğlu ABD’yle Suriye’deki anlaşmazlığı yine vurguladı
Dışişleri Bakanı, ABD – Türkiye ilişkileri içinse en üst düzeyde temaslar yapıldığını söyleyerek, “Anlaşmazlıklarımız var ama aynı zamanda ilişkilerimizi de geliştirmek için çaba sarf ediyoruz. Özellikle anlaşmazlıklarımızı çözüme kavuşturmak ve farklı alanlarda işbirliğimizi güçlendirmek amacıyla Sayın Cumhurbaşkanımız ve (ABD Başkanı Joe) Biden'ın kararlaştırdıkları stratejik diyalog mekanizmasının kurulmasına çalışıyoruz” yorumunda bulurdu.
Suriye’de ise terör örgütü PKK’nın bölücü ajandasını takip ettiğini dile getiren Çavuşoğlu, "Maalesef, bazı ülkelerden de, başta ABD olmak üzere, destek görüyor. O nedenle rejimle şu andaki ilişkilerimiz bir tarafa, terör örgütleriyle mücadele ortak menfaatimizedir” diye konuştu.
Çavuşoğlu, ayrıca Şam (Beşar Esad) rejimiyle “istihbari düzeyde bazı temaslar olduğunu” belirterek, “Son zamanlarda bu çerçevede özel bir görüşme olmadı” bilgisini paylaştı.
