Başkan Joe Biden, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ile göreve gelmesinin ardından beşinci kez telefonda konuştu. İki saatten uzun süren telefon görüşmesi Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin gündemdeki olası Tayvan ziyaretiyle ilgili kaygıların dile getirildiği bir dönemde yapıldı.
Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada telefon görüşmesinin amacının iki ülke arasında iletişim hatlarını derinleştirmek, farklılıklara sorumlu şekilde yaklaşırken çıkarların uyuştuğu konularda birlikte çalışmak olduğu belirtildi.
Konuşmanın iki liderin 18 Mart'taki telefon görüşmesinin ve ABD-Çin yetkilileri arasındaki bir dizi üst düzey diyaloğun devamı niteliğinde olduğu belirtildi.
İki liderin, ikili ilişkiler ile bölgesel ve küresel alanda önemli bir dizi konuyu tartıştıkları ve ekiplerine özellikle iklim değişikliği ve sağlık güvenliği alanlarında bugünkü görüşmelerin devamını getirmeleri talimatını verdikleri belirtildi.
Beyaz Saray, Başkan Biden'ın ABD'nin Tayvan konusundaki politikasının değişmediğini vurguladığını ve ABD'nin statükoyu değiştirme ve Tayvan Boğazı'nda barışı ve istikrarı baltalama yönündeki tek taraflı çabalara şiddetle karşı çıktığını hatırlattığını kaydetti.
Başkan Biden da Twitter hesabından yaptığı açıklamada ''Bugün Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping'le iletişim hatlarını derinleştirme, farklılıkları sorumlu şekilde yönetme ve ortak çıkarımıza olan konuları ele alma amacıyla bir telefon görüşmesi yaptım'' dedi.
‘‘Ateşle oynayan yanar’’
Çin devlet medyası Xi'nin Biden'a ABD'nin ''tek Çin'' ilkesine uyması gerektiğini söylediğini ve Çin'in Tayvan'ın bağımsızlığına ve dış güçlerin müdahalesine şiddetle karşı olduğunu hatırlattığını kaydetti.
Devlet medyasına göre Xi, Biden'a Tayvan konusunda ''Ateşle oynayan yanar'' dedi.
Beyaz Saray telefon görüşmesinin sabah 8:33'te başladığını ve 10:50'de sona erdiğini belirtti. Amerikalı yetkililer görüşmede Rusya'nın Ukrayna işgali dahil birçok gündem maddesinin ele alınacağını söylemişti. Çin henüz Rusya'nın 24 Şubat'ta başlattığı Ukrayna işgalini kınamadı.
Dünyanın iki lider ekonomisi arasındaki gerilim konularının başında Çin'in gerekirse güç kullanarak ana karaya bağlamak istediği Tayvan yer alıyor.
"Biden ve Xi yüz yüze görüşme olasılığını tartıştı"
Görüşmeyle ilgili bilgi veren ABD yönetiminden üst düzey bir yetkili, Biden ve Xi’nin yüz yüze görüşme olasılığını tartıştığını ve ekiplerine bunun üzerinde çalışmaları talimatını verdiğini aktardı.
Yetkili, iki liderin iklim değişikliği, sağlık güvenliği ve narkotikle mücadele dahil karşılıklı işbirliği alanlarını ele aldığını belirtti.
Xi’nin Tayvan konusunda “ateşle oynayan yanar” ifadesinin sorulması üzerine, Çin Cumhurbaşkanı’nın buna benzer ifadeyi geçen Kasım ayında da kullandığını hatırlatan yetkili, Tayvan konusunda iki liderin “doğrudan ve dürüst” bir görüşme yaptığını söyledi.
İki ülke arasına makroekonomik koordinasyonun büyük önem taşıdığını da vurgulayan yetkili, Biden’ın görüşmede Xi’ye, Çin’in ekonomik uygulamalarıyla ilgili ana kaygılarını anlattığını ancak Çin ürünlerine gümrük vergilerinin kaldırılması ihtimalini gündeme getirmediğini kaydetti.
Yetkili, Biden’ın ayrıca insan haklarıyla ilgili uzun süredir varolan endişeleri dile getirdiğini bildirdi.
Pekin'den Pelosi'nin Tayvan ziyareti için uyarı
Tayvan, her geçen gün Çin tarafından daha fazla askeri ve ekonomik tehdide maruz kaldığını söylüyor. ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin tartışılan olası Tayvan ziyaretinin ABD'nin adaya desteği konusunda önemli bir mesaj vermesi bekleniyor. Ancak Pekin ziyaretle ilgili çeşitli uyarılarda bulundu.
ABD'de Temsilciler Meclisi’nin bir başkanının Tayvan'a son ziyareti 1997 yılında gerçekleşmişti. ABD Hükümeti’ni oluşturan iki eşit yapıdan biri olan Kongre’den yapılan seyahatler üzerinde yönetim çok az etkiye sahip.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü John Kirby, yönetimin, seyahatiyle ilgili gerekli kararları alabilmesi için Pelosi'nin ofisiyle temasta olduğunu kaydetti. Çin ise insan hakları sicili konusunda Pekin'i sert şekilde eleştiren Pelosi'nin Tayvan ziyaretine nasıl bir yanıt vereceği konusunda pek ipucu vermedi.
Washington ''tek Çin'' politikasını benimsiyor ve Tayvan'ı diplomatik olarak tanımıyor ancak ABD yasalarına göre adaya kendini savunmasını sağlayacak gereçleri sağlamakla yükümlü. Kongre'de de Tayvan'a desteğin arttırılması için baskı artıyor.
Kirby, dün gazetecilere yaptığı açıklamada telefon görüşmesiyle ilgili olarak ''Bu sadece bölgede değil dünyada en önemli ikili ilişkilerimizi yürüttüğümüz Çin Cumhurbaşkanı'yla iletişim kanallarını açık tutmakla ilgili'' diye konuşmuştu.
Biden'ın görüşmesi hakkında bilgi verilen bir yetkili, Biden yönetiminin, liderlerin ikili görüşmesinin Tayvan konusunda gerilimi azaltmanın en iyi yolu olduğu görüşünde olduğunu belirtti.
Bazı uzmanlar Çin Komünist Partisi'nin yıllık kongresinde benzeri görülmemiş şekilde üçüncü dönem görevde kalma arayışındaki Xi'nin gerilimden kaçındığı görüşünde.
Yetkiliye göre Biden, Maliye Bakanı Janet Yellen'in Temmuz ayında Çinli yetkililerin gündemine de getirdiği Rus doğalgazına fiyat sınırlaması getirmenin yanı sıra iklim ve ekonomik rekabet konularını da görüşmeyi istiyordu.
Çin ürünlerine gümrük vergileri kalkacak mı?
Biden yönetimi artan enflasyonu hafifletmenin bir yolu olarak Çin ürünlerine uygulanan bazı vergileri kaldırmayı düşünüyor ancak yetkililer telefon görüşmesi öncesinde böyle bir kararın alınmasının beklenmediğini belirtti.
Tayvan, son iki yıldır Çin'in Pekin egemenliğini kabul etmesi için kendisini baskı altında bırakmaya çalışan askeri hamlelerinden şikayet ediyor. Bugünkü telefon görüşmesi öncesinde Tayvan ordusu Çin kıyısı açıklarında iyi korunan, stratejik bir adanın yakınında bir insansız hava aracına işaret fişeği attığını belirtti.
