Küresel siyasi arenaya veda etmeye hazırlanan ABD Başkanı Joe Biden'ın, başkan seçilen Donald Trump “Önce Amerika” gündemiyle Beyaz Saray'a döndüğünde ABD politikalarındaki olası değişiklikleri merak eden dünya liderlerine ne söyleyeceği merak konusu.
Biden iki büyük ekonomik zirve için Perşembe günü Peru ve Brezilya'ya hareket edecek.
Biden'ın Cuma ve Cumartesi günlerini Peru'nun başkenti Lima'da, bölgede serbest ticareti teşvik eden 21 üye ekonomiden oluşan Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) forumunun liderleriyle geçirmesi planlanıyor.
Pazartesi ve Salı günlerini ise Rio de Janeiro'da geçirecek olan Biden, G20 zirvesinde dünyanın en büyük 20 ekonomisinin liderleriyle biraraya gelecek.
Lima'dan Rio de Janeiro'ya giderken Biden, Brezilya'nın Amazonas eyaletinde iklim odaklı bir temas için Manaus'ta kısa bir mola verecek.
Biden toplantılarında, dört yıl önce başkan seçildikten sonra verdiği “Amerika geri döndü” mesajına ve ABD'nin küresel taahhütlerinin dayanıklılığına şüpheyle yaklaşmış olabilecek müttefik ve ortaklarla yüzleşmek zorunda kalacak. Bu liderler, Trump'ın ilk döneminde ABD'yi Paris İklim Anlaşması'ndan çekmek için harekete geçtiğine ve NATO'dan çekilme tehdidinde bulunduğuna tanık olmuştu.
ABD'nin gelecekteki politikalarına ilişkin belirsizlikler ticaret, yoksulluk ve borçların azaltılması, iklim değişikliği, sürdürülebilir kalkınma ve yeşil enerji gibi küresel kaygı yaratan konularda bir gündem oluşturma çabalarını zorlaştırabilir.
Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi Jeopolitik ve Dış Politika Bölümü Başkanı Victor Cha, “Kampanyadan çıkacak politikalar ve ülkelerin kendilerini en iyi şekilde nasıl konumlandırabilecekleri konusunda çok sayıda yakınma, spekülasyon, tahmin olacak” dedi.
“Amerika'nın müttefikleri hayati önem taşıyor”
Çarşamba günü gazetecilere Biden'ın ziyaretleri hakkında bilgi veren Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Biden'ın bu liderlere mesajının “Amerika'nın müttefiklerinin Amerika'nın ulusal güvenliği için hayati önem taşıdığı” olduğunu söyledi.
Sullivan, “Müttefikler bizi daha güçlü kılıyor. Kabiliyetimizi arttırıyorlar. Omuzlarımızdan bir yükü alıyorlar. Ortak amaçlarımıza katkıda bulunuyorlar” şeklinde konuştu.
Sullivan ayrıca Biden'ın Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) zirvesine, ABD'nin bölgedeki ittifaklarının Japonya, Güney Kore, Avustralya ve Filipinler ile güçlendirilmiş bağlarla “tüm zamanların en yüksek” seviyesinde olduğu bir dönemde katılacağının altını çizdi.
Sullivan, Biden'ın APEC zirvesi çerçevesinde Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol ve Japonya Başbakanı Shigeru Ishiba ile üçlü bir toplantı düzenleyerek kaydedilen ilerlemenin yeni yönetime geçiş sürecinde de devam etmesi için “kurumsallaştırılmasının önemini ele alacağını” söyledi.
Atlantik Konseyi JeoEkonomi Merkezi'nin kıdemli direktörü Josh Lipsky, bir sonraki yönetimi çevreleyen sorular ne olursa olsun, Biden'ın “dünya çapında Amerikan ideallerine” olan inancını vurgulayacağını söyledi.
Lipsky, “Biden bunun devam etmesinin hem Amerika'nın hem de dünyanın yararına olduğuna inanıyor. Biden'ın bakış açısına göre bir seçim ya da bir başkan bunu baltalayamaz” şeklinde konuştu.
Biden'ın gündemi ve öncelikleri
Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada Biden'ın Rio de Janeiro'da “ABD'nin gelişmekte olan ülkelere sunduğu güçlü değer önerisini göstereceği ve G20'nin ortak küresel zorlukları ele almak üzere birlikte çalışmasına öncülük edeceği” belirtildi.
Biden'ın zirveye evsahipliği yapan Peru Devlet Başkanı Dina Boluarte ve Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva ile ikili görüşmeler yapması bekleniyor.
ABD'nin APEC'ten sorumlu üst düzey yetkilisi Matt Murray, Lima'da Peru'nun kayıt dışı ekonomideki işçileri güçlendirmek için APEC'in ekonomiye dahil etme çabalarını genişletme girişimini destekleyeceğini söyledi.
Rio'da işçi hakları ve temiz ekonomik büyüme konularına odaklanacak olan Biden, Brezilya Devlet Başkanı Lula'nın 2030 yılına kadar açlık ve yoksulluğu azaltmaya yönelik küresel çabaları hızlandırmayı amaçlayan girişimi Açlık ve Yoksulluğa Karşı Küresel İttifak'ın açılışına katılacak.
Biden, Manaus'ta Brezilya'nın Amazonlar bölgesini ziyaret eden ilk ABD Başkanı olarak tarihe geçecek. Burada iklimin korunmasına ilişkin konuşmalar yapacak olan Biden, yağmur ormanlarının korunması için çalışan yerli liderlerle de biraraya gelecek.
Simgesel ve kısa vadeli çabalar
Biden'ın çabalarının çoğu sembolik ve kısa ömürlü olacak çünkü Ocak ayında iktidarı devralacak olan yeni ABD yönetimi, küresel refah programları ve iklim değişikliği konularında önemli ölçüde farklı öncelikler getirebilir.
Analistler, dünyanın son yıllarda ABD liderliğinin Cumhuriyetçi Parti'den Demokrat Parti'ye geçişini ve tekrar geri dönüşünü izlediği sırada, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in de Çin'in küresel sahnede artan rolüne ilişkin vizyonunu uygulayacağını ve bir istikrar imajı yansıtmaya çalışacağını söylüyor.
Xi Peru'da, Çin'in dünyanın çeşitli bölgelerinde kendisine nüfuz kazandıran altyapı yatırım programının bir parçası olan 1,3 milyar dolarlık bir mega limanın açılışını yapacak.
Çin devlet haber ajansı Xinhua'ya göre Xi, Cumhurbaşkanı olduğundan bu yana 11 Latin Amerika ülkesini ziyaret ederek Pekin'in bölgedeki diplomatik etkileşimini arttırdı. Zirveye ev sahipliği yapan Peru ve Brezilya bir yandan da bu ay Xi'nin yapacağı devlet ziyaretlerine hazırlanıyor.
Biden ve Xi'nin, muhtemelen Biden'ın görev süresi boyunca yapacakları son görüşme Cumartesi günü Lima'da gerçekleşecek. Görüşme, Trump'ın dış politikada kilit pozisyonlara Çin'i eleştiren kişileri atadığı bir döneme denk geliyor. Bu da ABD'nin Pekin'e karşı daha çatışmacı bir tutum takınmasına yol açabilir.
Üst düzey bir yetkili, Biden'ın Xi'ye yeni yönetimden ne bekleyebileceğini sorduğunda, bir sonraki yönetim ne karar verirse versin, ABD ile Çin arasındaki “zorlu ve karmaşık ilişkiyi” yönetmenin yollarını bulması gerekeceğini söyledi.
Nike Ching bu haberin hazırlanmasına katkıda bulundu.
Forum