ABD Küresel Medya Dairesi (USAGM) başkanlığına vekaleten atanan Kelu Chao, Amerika’nın Sesi (VOA) için çalışan yabancı gazetecilerin bir bölümünün vize yenileme başvurularını onayladı. J-1 vizelerine geçen yılın Haziran ayından bu yana onay verilmiyordu.
Vize yenilemeleri geçen yıl reddedilen gazetecilerin bazılarına bedelsiz danışmanlık hizmeti sunan Basın Özgürlüğü için Gazeteciler Komitesi (RCFP) kararı memnuniyetle karşıladı. Komite, kararın hem savunmasız gazetecilere hem de haber almak için bu gazetecilere güvenen izleyicilere yardımcı olduğunu söyledi.
USAGM, kısa süre önce vizeleri dolan gazetecilere uzatma verilip-verilmeyeceğine dair bilgi talebine ise henüz yanıt vermedi.
Aralık ortasında vizesi sona eren bir gazeteci, ülkesi Pakistan'a dönmek zorunda kalırsa güvenliğinin risk altında olacağını söylüyor.
Adı gizli tutulan muhabir, yaptığı haberler nedeniyle isimsiz tehdit mesajları aldığını ve tanıdığı kişilerden Pakistan ordusunu eleştirmemesi için baskı gördüğünü söyledi.
Eski CEO güvenlik gerekçesi ile vizeleri yenilememişti
USAGM’in eski Başkan Donald Trump tarafından atanan bir önceki CEO'su Michael Pack, 2020’nin Haziran ayında görevi devraldığında vize başvurularını yenilemeyi durdurmuştu. USAGM sözcüsü, her vize yenileme başvurusunun kendi içinde değerlendirildiğini söylemişti.
Pack, muhafazakar medyaya verdiği röportajda USAGM'in "güvenlik konusunda gevşek bir tavrı" olduğunu ve J-1 vize programının "gazeteciler için tasarlanmadığını" veya "açık uçlu ve vatandaşlığa giden bir yol" olmadığını söylemişti.
Eski Dışişleri Bakanı Mike Pompeo da bu ayın başlarında VOA'de yaptığı bir konuşmada, benzer bir görüşü paylaşarak, kurumun Çin dahil başka ülkelerden gelen "yabancı uyruklular için rastgele J-1 vizesi" dağıtmaması gerektiğini söylemişti. Pompeo, ABD'de çok sayıda Çince konuşan kişi olduğunu da kaydetmişti.
J-1 vizesi, özel becerilere sahip kişilerin ABD'de çalışmasına olanak veriyor.
VOA, 47 dilde yayın yapıyor ve haftalık 278 milyonluk küresel bir kitleye ulaşıyor. Kurum, yalnızca lisan becerileri olan değil, aynı zamanda güncel olaylar hakkında derinlemesine bilgisi olan ve VOA'in bu kitlelere en iyi şekilde nasıl ulaşabileceğine dair deneyimi bulunan yabancı gazetecileri çalıştırıyor.
VOA, bu hafta bazı J-1 vize başvurularının yenileme süreci için onaylandığını doğruladı.
Demokrat senatörler memnun
Senato Dış İlişkiler Komisyonu’nun yeni başkanı olan Senatör Bob Menendez haberi memnuniyetle karşıladı ve bu gazetecilerin, kuruluşun misyonu açısından çok önemli olduğunu vurguladı.
Demokrat Senatör Menendez, "Bu gazeteciler, yalnızca ABD’deki özgür ve bağımsız bir basının değerini göstermekle kalmıyorlar, aynı zamanda otokratik yöneticilerin sürekli olarak bilgi alanını kontrol etmeye çalıştıkları yerlere net ve tarafsız haberler ulaştırmak için çalışıyorlar. Bazen haber yaptıkları ülkelerin hükümetlerinden taciz ve tehditler alıyorlar’’ dedi.
Oregon Senatörü Jeff Merkley'nin sözcüsü de senatörün USAGM'deki son değişikliklerle "rahatladığını" söyledi. Demokrat Senatör Merkley, geçen Eylül ayında VOA ve kardeş kurumlarında J-1 vizelerini geçici olarak uzatmak için bir yasa tasarısı sunmuştu.
Sözcü, VOA’e yaptığı açıklamada, bu vizelerin verilmesiyle, "USAGM ve çatısı altındaki Amerika’nın Sesi gibi basın kuruluşlarının, Amerika'yı dünyaya bağlayan doğru ve tarafsız haberler vermeye geri dönebileceğini söyledi. Sözcü, ‘’Senatör Merkley, editoryal bağımsızlık için mücadeleye devam edecek ve bu kuruluşların yapması gerekenleri destekleyecektir’’ dedi.
Pack'in CEO olduğu süre boyunca 30'dan fazla gazetecinin J-1 vizesinin süresi uzatılmadı. VOA’e göre, sadece bir gazeteciye kesin bir vize yenilenmeme gerekçesi sunuldu. Diğer gazeteciler ise sadece artık geçerli bir çalışma iznine sahip olmadıkları için işten çıkarıldıklarını bildiren fesih mektupları aldı.
Pack’ten önceki USAGM başkanları genellikle vizelerin yenilenmesini onayladı. Yabancı gazetecileri işe alırken, VOA yöneticilerinin ABD’de uygun bir adayın bulunmadığını gösteren güçlü bir dosya sunması ve seçilen gazetecilerin kapsamlı geçmiş taraması ve güvenlik kontrollerinden geçmesi gerekiyor.
Gazetecilerin güvenliği tehdit altında
USAGM, geçen yıl vizelerin yenilenmemesi kararıyla ilgili olarak hem Demokratlar hem de Cumhuriyetçiler’den tepki gördü. İki partiden Kongre üyeleri, Pack'in adımlarının, dostluk ilişkisi içinde olunmayan ülkelere dönmeye zorlanan gazetecilerin zarar görmesine neden olabileceği konusunda uyarıda bulundu.
Aralık ayında verdiği bir röportajda Pack, pek çok gazetecinin zulüm göreceğinin söylendiğini ve bunu anlayabildiğini ancak USAGM’in sığınma başvurularını kabul eden bir kurum olmadığını söyledi.
Temsilci Meclisi Dışişleri Komisyonu Başkanı Gregory Meeks Perşembe günü VOA'e verdiği demeçte, "J-1 fiyaskosu, gazetecilerin yetkililer tarafından rutin olarak hedef alındığı ve taciz edildiği ülkelere geri gönderilerek, bu kişileri gerçek tehlikeye atma riskini taşıyordu" dedi.
Demokrat temsilci, "Biden yönetimi, Pack'in yabancı düşmanı ve ihtiyatsız politikalarını tersine çevirerek ve VOA’in saygınlığını yeniden sağlayarak, ABD destekli uluslararası yayıncılık çabalarına ve daha da önemlisi dünyanın dört bir yanında özgür basın ve gazetecilere verdiği desteği gösteriyor’’ diye konuştu.
VOA’in konuştuğu birçok gazeteci, Pack döneminde ayrımcılığa maruz kaldıklarını hissettiklerini ve başvurularının gerçekten gözden geçirildiğinden şüphe duyduklarını söyledi. Bazıları kuruma katıldıklarında zaten ABD'de yaşıyor ve çalışıyordu; ancak USAGM'in talebi üzerine mevcut vize durumlarını J-1 olarak değiştirmişlerdi.
Vizelerin yenilenmemesi, VOA'de editoryal müdahale ve kötü yönetim iddiasıyla açılan bir davada gündeme gelmişti. Özel Danışmanlık Bürosu adlı devlet kuruluşu da Aralık ayında, USAGM'de Haziran ayından bu yana kötü yönetim ve yetkinin kötüye kullanılması iddialarını soruşturma talimatı vermişti. O dönem VOA Program Direktörü olan Chao, VOA ile ilgili davada USAGM aleyhine ifade vermişti.
Basın Özgürlüğü için Gazeteciler Komitesi’nden Rottman, "USAGM kurumlarının işlerini yapacak kaynaklara ve personele sahip olmasını sağlamak, yayıncıların editoryal bağımsızlığını koruyan yasal güvenlik duvarını yeniden inşa etmeye yönelik önemli bir adımdır’’ dedi.
