Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Türkiye'de geçerli oturma iznine sahip bir Suriye vatandaşının Suriye’ye zorla geri dönüşünün Türk yasaları ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi hükümlerine aykırı olduğuna karar verdi.
Mahkeme, Suriye uyruklu Muhammed Fevzi Akkad’ın oturma izni iptal edilerek, “gönüllü geri dönüş” görüntüsü altında, "hukuka aykırı ve zorla” Suriye’ye geri gönderilmesininin yasalara aykırı olduğunu tespit etti.
AİHM, Türkiye’nin Akkad’a 12 bin 500 Euro masraf ve tazminat ödemesini kararlaştırdı.
Merkezi Strasbourg’da bulunan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Türkiye aleyhine 2018’de başvuru yapan Suriyeli göçmen Muhammed Fevzi Akkad’ın davasını görüşerek karara bağladı. AİHM, oybirliğiyle aldığı kararda, Türk makamlarının Akkad’ın sınır dışı edilmesi işlemi sırasında yaptığı uygulamaların, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) “insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele yasağını” düzenleyen 3. maddesini “iki kez” ihlal ettiğine karar verdi.
Mahkeme, kararda, Akkad’ın Türkiye'de geçerli oturma izni bulunduğu ve geçici koruma statüsü verildiğine dikakt çekerek, Edirne’de yakalanan Akkad’ın önce Hatay’a nakledilmesi, ardından da sınırda kelepçelenip, “gönüllü döndüğüne dair bir kağıt imzalatılarak” sınır dışı edilmesinin 3’üncü maddeye aykırı olduğunu belirtti.
Mahkeme, karar gerekçesinde, Türk makamlarının, “Akkad’ın Suriye'de 3. maddeye aykırı bir muamele görme riskiyle karşı karşıya olduğuna ve gerçekleri tam olarak bilerek, başvuranı, ihlal niteliğindeki muamele riskine maruz bıraktığına” inanmak için önemli gerekçeler tespit ettiklerini vurguladı.
Başvuru sahibinin yaklaşık 20 saat süren bir otobüs yolculuğu sırasında diğer bir Suriyeli ile birlikte kelepçelenmesinin de aşağılayıcı muamele olduğu belirtildi.
Akkad’ın Suriye'ye gönderilmesine itiraz edememesi nedeniyle, 3. maddeyle bağlantılı, “etkili başvuru hakkını” düzenleyen 13. maddenin de ihlal edildiğini belirten AİHM, Türk makamlarının, “başvuranın Suriye'ye zorla geri dönüşüne itiraz etmek için Türk yasalarının öngördüğü hukuk yollarından yararlanma fırsatını” reddettiğini de kaydetti.
Özgürlük ve güvenlik hakkının düzenlendiği AİHS’in 5’inci maddesinin de ihlal edildiğine hükmeden Mahkeme, başvuru sahibinin Meriç'te Yunanistan sınırına yakın bir yerde tutuklanmasından Suriye'ye gönderilmesine kadar özgürlüğünden yoksun bırakıldığını belirtti. Kararda, “sınır dışı edilen kişilerin gözaltına alınmasıyla ilgili olarak iç hukuk tarafından sağlanan yasal güvencelere uyulmadığı” ifadesine de yer verildi.
AİHM, Türkiye’nin Muhammed Akkad’a 9 bin 750 Euro manevi tazminat ve 2 bin 500 Euro masraflar olmak üzere toplam 12 bin 250 Euro para cezası ödemesini de kararlaştırdı.
Meriç sınırında yakalandı
Suriye’de 1997’de doğan göçmen Muhammed Fevzi Akkad, 2014 yılında iç savaş nedeniyle Suriye’den ayrılarak ailesiyle birlikte Türkiye’ye geldi. Önce Gaziantep Mülteci Kampı’nda br yıl kalan Akkad, daha sonra geçici koruma ve yabancı kimlik kartı aldıktan sonra İstanbul’a gitti. Muhammed Akkad’ın babası 15 Ağustos 2015 tarihinde mülteci statüsü kazandığı Almanya’ya gitti. Ailesi de 2017’de aile birleşimi çerçevesinde babaya katıldı. Ancak reşit olduğu için Muhammed Akkad’ın diğer kardeşlerine katılmasına izin verilmedi.
Bunun üzerine Yunanistan üzerinden Almanya’ya geçmeye çalışan Akkad, 19 Haziran 2018’de sınırda Meriç nehrine bir kilometre yakında jandarma tarafından tutuklandı. Yalnızca 2 gün sonra, 21 Haziran 2018’de Hatay Reyhanlı Bab’ul Hawa sınır kapısından Suriye’ye götürüldü. Sınırı geçer geçmez El Nusra örgütünün iki militanı tarafından yakalandığını iddia eden Akkad, burada dayak ve kötü muameleden sonra Halep şehini terk etmemesi koşuluyla serbest bırakıldı. Yeniden Türkiye’ye kaçan Abbad, 15 Temmuz 2018’de Almanya’ya geçerek 21 Aralık 2018 tarihinde AİHM’e başvurdu.
