Avrupa Merkez Bankası, önümüzdeki ay 11 yıl sonra ilk kez faiz arttıracağını açıkladı. Dünya genelinde diğer merkez bankalarının ekonomileri pandemi ve hızla yükselen enflasyona karşı desteklemek için faiz arttırdığı son dönemde aynı yolu izleyecek olan Avrupa Merkez Bankası'nın Temmuz ayındaki faiz artışının ardından Eylül ayında da faizleri bir kez daha arttıracağı bildirildi.
Bankanın Başkanı Christine Lagarde, gazetecilere yaptığı açıklamada, "Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik gerekçesiz saldırganlığı, Avrupa ve ötesinde ekonominin üzerinde ağırlık oluşturmaya devam ediyor. Savaş ticareti aksatıyor, malzeme sıkıntısına yol açıyor, enerji ve emtia fiyatlarındaki yükselmeye katkıda bulunuyor" dedi.
Üst üste çeyrek puanlık faiz artışı yapılacağına ilişkin sürpriz açıklama, Avrupa Merkez Bankası'nın 25 üyeli para politikası konseyinin Amsterdam'daki toplantısının ardından geldi. Toplantıda, enflasyonun "ana bir zorluk" haline geldiği, Euro para birimini kullanan 19 ülkede zorlukların "kapsamının genişlediği ve yoğunlaştığı" kaydedildi. Avrupa Merkez Bankası ayrıca ekonomik teşvik programını Temmuz ayında sonlandıracak.
Avrupa Merkez Bankası'nın bu kararı, tüketici fiyatlarının Mayıs ayında yıllık yüzde 8,1 oranında artmasına ilişkin kaygıları ön plana çıkarıyor. Bu enflasyon oranı, istatistiklerin kayda geçirilmeye başlandığı 1997 yılından bu yana varılan en üst nokta. Bankanın hedef enflasyon oranıysa yüzde 2.
Avrupa Merkez Bankası, çeyrek puanlık daha geleneksel olarak kabul edilen ayarlamalar yerine Eylül ayında yarım puanlık, daha cesur bir adım atma olasılığını gündemde tutmuştu.
Mayıs ayında faizleri yarım puan arttıran Amerikan Merkez Bankası'ysa daha büyük faiz artışı beklentisini şimdilik beklemeye aldı. İngiltere Merkez Bankası ise Aralık ayından beri faizi dört kez arttırdı.
Hızlı faiz artışı beklentileri, borsalarda şok etkisi yarattı. Bunun nedeni, yüksek faizin hisse senetlerine alternatif olan daha az riskli yatırım araçlarından elde edilen getiriyi arttırması. Rusya'nın Ukrayna'ya açtığı savaşın ekonomide şok dalgalarına yol açtığı ve enerji fiyatlarının arttığı son dönemde, ekonomik büyüme beklentisi zayıflıyor. Bu durum, Avrupa'daki faiz artışını daha karmaşık hale getiriyor.
Yüksek faiz oranları, şirketlerin borçlanma maliyetlerini arttırıyor ve kredinin daha pahalı hale gelmesine yol açıyor. Avrupa Merkez Bankası, açıklamasında, faiz arttırımında izlenecek yolun "adım adım ancak istikrarlı" olacağını kaydetti.
"Yüksek enflasyon hepimiz için büyük bir zorluk" denilen açıklamada, "Para politikası konseyi, orta vadede enflasyonun hedef oran olan 2'ye geri dönmesini sağlayacak" ifadesi kullanıldı.
Avrupa Merkez Bankası, faizleri arttırarak, mali kurumlarım, şirketlerin, tüketicilerin ve hükümetlerin ihtiyaçları olan parayı borç olarak almalarını etkileyebilir. Bu nedenle yüksek faiz oranı, aşırı ısınan bir ekonominin soğutulması anlamına gelir.
Ancak yüksek faiz oranları, ekonomik büyümeyi de engelleyebilir. Bu nedenle bankanın yüksek enflasyonu dizginlerken ekonomik faaliyetleri sekteye uğratmamak için hassas bir denge oluşturması gerekiyor.
Avrupa Merkez Bankası, 2022 yılı için büyüme tahminini yüzde 3,7'den yüzde 2,8'e çekti. Mart ayında enflasyonun yüzde 5,1 oranında gerçekleşeceği tahmininde bulunan banka, bu tahmininde de değişikliğe giderek fiyat artışlarının yüzde 6,8 oranında olacağını öngördü.
Banka, 2024 yılı için de kritik enflasyon tahminini yüzde 1,9'dan yüzde 2,1'e yükseltti. Bu durum, Avrupa Merkez Bankası'nın birkaç yıl boyunca enflasyonun hedef oranın üzerinde seyretmesini beklediği anlamına geliyor ve yeni faiz artışları olasılığını arttırıyor.
Avrupa Merkez Bankası kararının açıklanmasından sonra Euro-dolar paritesi yaklaşık yarım sent artarak 1,076 dolara çıktı. Yüksek faiz oranları, belirli bir para birimi üzerinden yapılan yatırımlara talebi arttırarak söz konusu para biriminin değerini yükseltebilir. Euro-dolar paritesindeki bu ani yükseliş, Avrupa Merkez Bankası'nın açıkladığı faiz oranında beklenenden daha ileri gittiğinin işareti olarak algılandı.
Bankanın enflasyonla mücadele hamlesi, İtalya gibi yüksek miktarda borcu olan ülkelerde kaygıya yol açtı. Bu gibi ülkelere yeni destek paketleri açıklamayan Avrupa Merkez Bankası, Euro bölgesinde bazı ülkelerin borçlanma maliyetlerinin aşırı derecede artması durumunda buna esneklikle yanıt verebileceğini bildirdi.
Avrupa Merkez Bankası'nın 11 yıl aradan sonra aldığı faiz arttırımı kararı, 2008 yılında patlak veren küresel mali kriz sırasında başvurulan aşırı düşük faiz politikasının sonunun geldiğine işaret ediyor.
