Euro bölgesinde yaşanan fiyat artışları ve enflasyon rakamlarının yeniden rekor seviyeye ulaşması, AB'nin tek para birliği Euro Bölgesi'nde "stagflasyon" korkusu başlattı. Mayıs ayı fiyatlarındaki artış nedeniyle enflasyon yüzde 8,1'e ulaştı. Euro Bölgesi'ne üye 19 ülke ekonomisinde büyüme yavaşlarken, bunlardan 6'sında enflasyon yüzde 10'u aştı. Ekonomistler, enflasyonun beklenenden daha hızlı arttığına dikkat çekerek, Euro Bölgesi'nin, ekonomide yüksek enflasyon dönemindeki durgunluk anlamına gelen stagflasyonun eşiğinde olduğu uyarısı yapıyor.
Eurostat tarafından dün yayınlanan verilere göre, Mayıs ayında Euro Bölgesi ülkelerinde enflasyon yıllık yüzde 8,1'e ulaştı. Bu oran, euronun doğduğu günden bu yana tespit edilen en yüksek rakam. Bu yeni rekor, özellikle Pazartesi günü Almanya ve İspanya'da ve dün sabah Fransa'da yüksek enflasyon oranlarının açıklanmasından sonra yüzde 7,7 civarında bekleniyordu. Sonuçta bu rekor, ekonomistlerin beklentilerinin 0,3-0,4 puan daha üzerinde gerçekleşerek yüzde 8.1'e ulaştı. Euro Bölgesi'nde en son 2008 yılında yaşanan Lehmann-Brothers krizinde, enflasyonu tetikleyen fiyat endeksi yüzde 4'e yükselmişti.
Yükselen enflasyonla birlikte büyüme rakamları da keskin bir şekilde yavaşladı. Fiyatlar, özellikle Ukrayna-Rusya savaşının sonuçlarına maruz kalan Baltık ülkelerinden Estonya'da yüzde 20,1'lik rekor artış kaydetti. Para birliği içindeki 19 ülkeden yalnızca biri, Hollanda, enflasyonun Mayıs ayında yavaşladığını gördü, ancak bu oran yine de yüzde 10'un üzerinde kaldı.
Euro Bölgesi'nde, 24 Şubat'ta Ukrayna'da başlayan savaşın sadece beş haftasını kapsayan ilk çeyrekte bu oran yüzde 0,3 olarak belirlendi. Nisan ve Mayıs aylarında, bölge genelinde ekonomik göstergelerin tümü aşağı yönlü seyir izledi.
Rekor savaşın komşusu Baltık ülkelerinde
Avrupa'da 1980'lerden bu yana benzeri görülmeyen enflasyon şokunun boyutunu detaylandıran Eurostat verilerine göre, tek para bölgesine dahil 19 ülkeden 6'sında, Hollanda, Yunanistan, Slovakya, Estonya, Letonya ve Litvanya'da enflasyon yüzde 10'u aştı. Enflasyon artışı Euro Bölgesi'nin büyük ülkelerinde de aynı eğilimi izledi. Almanya'da Mayıs ayı enflasyonu yüzde 8,7, Belçika'da yüzde 9,9, İspanya'da 8,5, İtalya'da ise 7,3 oranında gerçekleşti. Nükleer enerji gücüne sahip olan ve elektrik/gaz fiyatlarında "tarife kalkanı" uygulayan Fransa, yüzde 5,8 ile en az etkilenen ikinci ülke oldu.
Mayıs ayı rakamlarını Fransız medyasına değerlendiren Axa baş ekonomisti Gilles Moec, "Yüksek enflasyon ve gayri safi yurtiçi hasılanın düşmesi, Fransa'nın da negatif bölgede İtalya'ya katılması, stagflasyon korkularını canlandırıyor" dedi. Allianz baş ekonomisti Ludovic Subran da, "Ukrayna'daki savaş ve Çin'in sıfır COVID stratejisi, Euro bölgesinde eşi görülmemiş bir enflasyon zirvesi ve büyümede derin bir gerileme yaratıyor" analizini yaptı.
Enerjiden, ekonominin geneline yayılıyor
Enflayon artışına ana neden olarak maliyeti bir yılda yüzde 39 artan enerji fiyatları gösteriliyor. Ancak, yavaş yavaş, bu eğilim tüm ekonomiye yayılıyor. Avrupa'da, Euro Bölgesi'nde gıda fiyatları yüzde 7,5 arttı. Enerji, gıda, alkol ve tütün hariç, "çekirdek enflasyon" da Mayıs ayında yükselmeye devam ederek, bir önceki aya göre yüzde 3,5 ve Ocak ayındaki rakamlara göre de yüzde 2,3 arttı.
Tüketicilerin güveni azaldı
Enflasyondaki artışın tüketiciler üzerindeki etkisini ölçen Avrupa Komisyonu'nun "hane halkı güveni" hesabına göre, bu gelişmelerin tüketicilerin alım gücüne etkisi oldukça şiddetli. Komisyon tarafından yapılan ve her ay, halka, "mali durumlarının son 12 ayda düzelip düzelmediğini ve yakın gelecekte büyük harcamalar yapmayı planlayıp planlamadıklarını" soran ankete göre, geçen yılın Haziran ayında -1.5 olan hane halkı güven puanı, Ukrayna'daki savaşla keskin bir şekilde düştü ve son 20 yılın en düşük seviyesine ulaşarak -21 oranında gerçekleşti.
Enflasyonu tetikleyen bir başka gerekçe ise Ukrayna-Rus savaşı ve Çin'deki "sıfır COVID" kısıtlamalarının halen tedarik zincirini bozması. Ancak sektörler bu gelişmelere hane halklarından daha güçlü bir direnç gösteriyor. Şirketlerin eğilimlerini gösteren "Satınalma Yöneticileri Endeksi" son aylarda düşse de uzmanlar, şirketlerin tüketicilere oranla, korkulandan daha iyi dayandığını gözlemliyor.
Avrupa Merkez Bankası'nın faiz artışı kararı
Yüksek enflasyon eğilimine rağmen Euro Bölgesi'nde 2022'nin ikinci yarısında durgunluk beklemeyen ekonomistler, Avrupa Merkez Bankası'na faiz oranlarını arttırması çağrısı yapıyor. Avrupa Merkez Bankası (AMB) baş ekonomisti Philip Lane, 30 Mayıs Pazartesi günü İspanyol medyası Cinco Dias'a verdiği röportajda "Süreç kademeli olmalı" diyerek Temmuz ve Eylül aylarında çeyrek puanlık iki artıştan söz etti. Fransız Merkez Bankası Başkanı François Villeroy de Galhau da, 2022'nin sonuna kadar pozitif bir orana ulaşmak için üç aşamalı artış önerdi.
Bununla birlikte, zaten yavaşlamaya giren Euro bölgesi ekonomileri için faiz oranlarındaki her artış, borçlanmayı daha pahalı hale getirecek. Bu da hem AMB'nin hem de maliye bakanları ile merkez bankası başkanlarının hassas bir dengeyi gözeterek adım atması sonucunu doğuruyor. Bu nedenle, önümüzdeki hafta Amsterdam'da toplanacak olan AMB'nin büyümeyi boğmadan fiyatların rahatlamasını sağlamak için şu anda belirtilenden 'daha agresif bir hızda' faiz oranlarını yükseltme eğilimine de gidebileceği belirtiliyor.
