Çocukların savaş ortamında yaşananlardan korunmasının zor olduğunu belirten New York Child Mind Institute’dan Psikiyatrist Doktor Sarper Taşkıran, çocukları kendi ortamlarında tutmanın büyük önem taşıdığını söyledi.
Stüdyo VOA yayınına katılan Psikiyatrist Doktor Taşkıran, başta anneler olmak üzere aile büyüklerinin savaşa ne kadar dirençli olduğunun, ne kadar günlük hayatlarına devam edebildiklerinin, kaygılarını, üzüntülerini ne kadar kontrol altında tutabildiklerinin de bu noktada önemli rol oynadığını kaydetti. Taşkıran, çocukların nasıl davranmaları ve nasıl hissetmeleri gerektiğini büyüklere bakarak öğrendiğini söyledi. Taşkıran, çocuklara ne kadar sakin bir ortam sağlanırsa, o kadar az etkileneceklerini ifade etti.
Evlerinin, odalarının, okullarının çocukların tek dünyası olduğuna dikkat çeken Doktor Taşkıran, savaş halinde çocukların dengesinin bozulduğunu ve hayatları boyunca bunun izlerini taşıdıklarını söyledi. Böyle durumdaki çocuklara psikolojik acil yardım yöntemiyle yardımcı olunabileceğini belirten Taşkıran, bu yöntemin büyük psikiyatrik yaklaşımlar içermediğini yalnızca çocukları zorlamadan pratik destek ve bakımlarını sağlamak şeklinde olduğunu söyledi. Taşkıran bu noktada, çocukların ihtiyaçlarını ve nelere duyarlı olduklarını anlamak için onları dinlemek gerektiğini söyledi. Taşkıran, bu sayede savaştan etkilenmesi kaçınılmaz olan çocukların belirli ölçüde korunabileceği görüşünü paylaştı. Psikiyatrist Doktor Sarper Taşkıran çocukların rutinlerinin korunmasının da önemine dikkat çekti.
Bütün temel güven duygularının geliştiği, dünyayla iletişim kurma, dünyayı anlamaya çalıştığı bir dönemde maruz kaldıkları bu durumun çocukların güvenini temelden sarstığını söyleyen Doktor Taşkıran, erişkinlik döneminde de bunların etkilerinin süreceğini belirtti.
“Post travmatik stres bozukluğunun en önemli belirtisi öncelikle aşırı kaygı, duyguları kontrol edememe, depresyon bulguları, kaçınma duygusu yani hiçbir şey yapmak istememek, her şeyden korkmak, kendini bulunduğu yere kapatma isteği ve sürekli yeniden yaşamak yani gözünü kapattığında da bir bombaya maruz kaldıysa bombanın atıldığı anı tekrar yaşama veya rüyalarda, kabuslarda bunları görmek veya durup dururken sanki o anı tekrar yaşıyormuş gibi hissetmek savaşın çocuklarda bıraktığı bir hasar. Bunlarla başa çıkmak konusunda da çocuklar çok zorlanıyor. Dolayısıyla da sahada çalışan, psikolog ya da psikiyatrist olması gerekmiyor, sosyal gönüllüler olabilir, sosyal hizmet uzmanları olabilir, sadece ilgili gönüllü insanlar olabilir, bu insanların yapabilecekleri çok şey var. Dünya Sağlık Örgütü’nün bu konuda yayınladığı Türkçesi de olan, Rusçası da olan, Ukrayna diline de çevrilmiş psikolojik ilk yardım kitapçıkları var. İnternetten kısa bir aramayla ulaşılabilir bunlara. Buralardan alacakları bilgiyle sahaya gidebilen insanların bu çocukların hayatına dokunmaları çok değerli olacak ve gelecek nesiller için çok büyük farklılıklar yaratacaktır” dedi.
Hayat normale döndüğünde psikolojik taramalarda ciddi bozukluk tespit edilen çocukların tedavi altına alınması gerektiğinin altını çizen Taşkıran, bu tedavilerin de travmaya yönelik bilişsel davranışçı yaklaşımlarla, 8- 10-12 seanslık terapi yöntemleri şeklinde olduğunu, bu tedaviye cevap vermemeleri halinde, ilaç yardımıyla zihin sağlıklarının yerine getirilmesine yardımcı olunması gerektiğini söyledi.
Çocukların uzaktan eğitimle öğretmenini uygulama üzerinden dahi olsa görmesinin ya da okulunun bir duvarını bile görmesinin, koparıldığı sınıfını internet ortamında bile görebilmesinin çocuğun hayatında önemli bir yeri olduğunu ifade eden Doktor Taşkıran, bu ortamın mülteci kamplarında da yaratılması gerektiğine işaret etti. Eğitimin verimli olmasından çok hayatın normal akışında devam ettiğini göstermesi açısından önemli olduğunu belirten Taşkıran, çocukların psikolojik sağlığı açısından okulun devamının önemli olduğunu söyledi.
Taşkıran bu çocukları zor, güvensiz bir gelecek beklediğini söylerken, hayatla ilgili temel hınçları olacağını belirtti. Taşkıran yardım alan çocukları çok daha farklı bir gelecek beklediği, yardım almamaları halinde dünyaya küskün, kızgın ve dünyayla kavga etmeye hazır bir yetişkin olacakları değerlendirmesinde bulundu.
