Avrupa Birliği liderleri zirvesinden Türkiye’yle ticaret ilişkilerini geliştirme kararı çıkarken, Ankara’ya Doğu Akdeniz’de tartışmalı doğalgaz arama faaliyetlerine yeniden başlaması durumunda yaptırımlara maruz kalacağı uyarısı yapıldı.
AB liderlerinin ortak açıklamasında ‘‘Türkiye’ye yeni provokasyonlardan ve uluslararası hukuku ihlal eden tek taraflı eylemlerden kaçınması çağrısı yapıyoruz’’ denildi ve Türkiye’yle ilgili ek kararın Haziran ayında yapılacak değerlendirmenin ardından verileceği bildirildi. AB Aralık ayında da Türkiye'ye, yaptırımlar konusunda Mart ayına kadar süre tanımıştı.
AB, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Doğu Akdeniz’deki doğalgaz arama faaliyetlerinden geri adım atmasının karşılığında Ankara ile daha kapsamlı bir gümrük birliği anlaşmasının da sinyalini verdi.
Açıklamada AB liderleri, birliğin uzmanlarının Gümrük Birliği Anlaşması’nın yenilenmesi üzerinde çalışabileceklerini bildirdi.
Böylece 1990’larda yapılan Gümrük Birliği Anlaşması hizmet, tarım ürünleri ve kamu alımlarını kapsayacak şekilde genişletilebilir.
AB adayı Türkiye ile gümrük birliğinin genişletilmesi Türkiye’yi dünyanın en büyük ticaret bloğu olan AB pazarına tamamen dahil edecek, mal ve hizmetlerin neredeyse tamamı engelsiz şekilde dolaşıma açılacak. AB iç piyasası 80 milyon Türk tüketiciyle genişleyecek.
Plan ilk olarak 2016 yılında Türkiye, Suriye’deki iç savaştan kaçan sivillere ev sahipliği yapmayı kabul ettiğinde yapılmıştı, ancak Ankara ve Brüksel arasında insan hakları, doğalgaz konularındaki anlaşmazlıklar Türkiye’nin AB üyeliği sürecinin durmasına ve AB ülkelerinin kapsamlı Gümrük Birliği planından geri adım atmasına neden olmuştu.
Müzakerelerin sona ermesi hala birkaç yıl sürebilir. AB, Türkiye için daha güçlü bir bölgesel rol arayışında olan Erdoğan’ın yön değiştirmesinden endişe ediyor.
AB Türkiye’yi çıkarlarını korumak için aralarında mal varlığının dondurulması, seyahat yasakları, enerji ve turizm gibi önemli sektörlere yönelik yaptırımların da olduğu gerekli araçları ve seçenekleri kullanacağı konusunda uyardı.
Ankara Çarşamba günü Brüksel’i zaman kazanmaya çalışmakla suçlamış ve yaptırım dilinin faydasız olduğunu belirtmişti.
Ancak Avrupa Birliği’nden diplomatlar temkinli olmak için geçerli nedenleri olduğu görüşünde.
Cumhurbaşkanı Erdoğan geçen hafta Cuma gecesi imzaladığı bir kararnameyle Türkiye’yi, kadınları şiddetten koruyan İstanbul Sözleşmesi’nden çıkartmıştı. ABD ve AB, bu hamlenin Türkiye’nin insan hakları sicilinde geriye doğru atılan adımlardan bir yenisi olduğunu söylemişti.
AB liderleri açıklamada ‘‘Hukukun üstünlüğü ve temel haklar önemli bir kaygı konusu olmaya devam ediyor’’ ifadesini kullandı.
