Van’da meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki depremin ardından Türkiye’de yine “depremle yaşamanın gereğinden” bahsediliyor. Felaketin hemen ardından, depremin büyüklüğünü 7.2 olarak açıklayan California’daki Amerika Jeolojik Araştırmalar Merkezi’ne (USGS) bağlı olarak faaliyet gösteren Deprem Bilimleri Merkezi’nden bir Türk uzmanla akıllara takılan soruları konuştuk. Amerika’nın Sesi’ne açıklamalarda bulunan uzman Mehmet Çelebi’ye “USGS’in depremin ardından Türkiye’de ilk açıklanandan farklı bir büyüklük ölçümü vermesi tartışıldı. Amerika ve Türkiye’nin ölçümleri neden farklı büyüklükleri gösteriyordu?” sorusunu yönelttik.
‘Türkiye’de İyi Deprem Yönetmeliği Var Ama…’
Çelebi, “Her iki ölçüm de doğru. Türkiye'de yapılan tahmin "local magnitude" (yerel büyüklük) diyor. Yani sadece yerel cihazlardan hesaplanan büyüklük bu. USGS ise dünyadaki birçok sismolojik cihazdan alınan kayıtları birleştiriyor. Buna "body magnitude" diyoruz yani depremin esas büyüklüğüyle ilgili bir ölçüm bu. Bu ölçümler arasındaki farklılıklar zaman zaman olabilir. Hata payı her zaman vardır” diye yanıtladı bu sorumuzu.
‘Türkiye’de Çok İyi Yönetmelik Var Ama…’
Selin Süer Ünlü’nün sorularını yanıtlayan, Amerika Deprem Bilimleri Merkezi’nden Çelebi, “Türkiye'de çok iyi bir depreme dayanıklı yapı hesaplama yönetmeliği var. Ama en büyük sorun uygulamada. İnşaatlar bittikten sonra kontrol edilmesi çok önemli. Örneğin, betonarme yapılardaki çelikler doğru mu yerleştirilmiş diye bakılması lazım” diyor ve Türkiye’de bu konudaki eksikliklere dikkati çekiyor.
‘Türkiye’de İyi Deprem Yönetmeliği Var Ama…’
Uzman, son 10-15 yılda inşa edilen yapılarda bu yönetmelik iyi uygulanmışsa o yapıların depreme daha dayanıklı olacağının da altını çiziyor. Çelebi, “Oysa daha eski ve yığma yapılarda hiçbir mühendislik hesabı yapılmamış olabilir. Türkiye’de genelde çatılar çok ağır ama yatay gücü taşıyacak birimler dayanıklı değil” diye konuşuyor.
‘Yapı Güçlendirme Çalışmaları Etkili Olur’
İnşaat mühendisi Mehmet Çelebi, binaların tamamen yıkılıp yeniden yapılmasının her durumda gerekli olmadığını; güçlendirme çalışmalarıyla da çok iyi sonuçlar alınabildiğini söylüyor.
Peki birçok bölgesi fay hattı üzerinde olan Amerika’da durum ne?
California Eyaleti’nde faaliyet gösteren Deprem Bilimleri Merkezi’nde görevli Çelebi, “Amerika'da da durum Türkiye’den çok farklı değil” diyor. Çelebi şöyle devam ediyor: “Amerika’nın Doğu'sunda eski yönetmeliklere göre yapılmış ve depremlerde hasar görebilecek çok yapı var. Amerika'da da yapıların güçlendirilmesi ya da yenilenmesi çok tartışılıyor.”
Japonya'daki son depremde, Tsunami haricinde yapılarda meydana gelen hasarın sadece yüzde 5 olduğunu da hatırlatan Çelebi, depreme karşı hazırlıklı olunabileceğinin ve bu doğal afete karşı yapılabilecek şeyler de bulunduğunun altını çiziyor söyleşimizde.
Çelebi’yle söyleşimizin tamamını aşağıdaki ses dosyasından dinleyebilirsiniz.
Mehmet Çelebi ile Barış Ornarlı'nın yaptığı söyleşiyi aşağıdaki medya oynatıcıdan izleyebilirsiniz.