Amerika’da uzun COVID-19'la ilgili yapılan yeni bir araştırma, bu durumun aşılı kişilerde ortaya çıkan vakalarda da görülebileceği ve yaşlıların hastalığın uzun süreli etkilerine karşı daha fazla risk altında olduğu yönünde deliller ortaya koydu.
Dün yayınlanan ve ABD Savaş Muharipleri Bakanlığı verileri temel alınarak yürütülen çalışmada, aşı olmasına rağmen hastalığa yakalananların üçte birinin uzun COVID belirtileri gösterdiği anlaşıldı.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) son COVID-19 enfeksiyonundan bir yıl kadar sonrasına dek, 65 yaş ve üzerindeki 4 yetişkinden 1’inde COVID’le bağlantılı en az bir potansiyel sağlık problemi görüldüğünü bildirdi. Bu rakam gençlerdeyse 5 kişide 1 olarak açıklandı.
Uzun COVID, Corona virüsü enfeksiyonundan en az bir ay sonra ortaya çıkan, tekrarlayan veya ilk kez görülen iki düzineden fazla semptomdan herhangi birini ifade ediyor. Bunlar vücudun tüm kısımlarını etkileyebildiği gibi yorgunluk, nefes darlığı, beyin sisi ve kan pıhtılarını içerebiliyor.
‘‘Aşılar sanılandan az koruyor’’
İlk kez enfekte olmayı önleyen ve ciddi hastalığa yakalanma oranını azaltan COVID-19 aşıları uzun COVID’e karşı bir ölçüye kadar koruma sağlasa da araştırma bunun daha önce sanılandan daha düşük bir koruma olduğunu ortaya koydu.
Nature Medecine dergisinde yayınlanan çalışma yaşları ortalama 60 olan çoğu beyaz savaş muhariplerinin sağlık kayıtlarını ele alıyor. 13 milyon muharipten 3 milyonu geçen yıl Ekim ayına kadar aşı olmuş.
Bunların yüzde 1’i ya da yaklaşık 34 bini aşıya rağmen COVID-19’a yakalanmış. Çalışmanın liderlerinden Dr. Ziyad El Aly, çalışmanın geçen yılın sonunda ortaya çıkan bulaşıcılığı yüksek Omicron varyantından önce yapıldığını belirtti ve aşılıların hastalığa yakalanma oranının bu tarihten sonra arttığını kaydetti.
Aşıya rağmen hasta olanlar ve uzun dönemli COVID geçirenler arasında Johnson & Johnson'ın tek dozluk aşısını olanların Moderna veya Pfizer’in aşılarını olanlara kıyasla daha fazla olduğu belirtildi. Çalışmada yer alan kişilerin takviye doz aşılarını olup olmadıkları ise bilinmiyor. İlk takviye doz ABD’de geçen Eylül ayının sonuna kadar onaylanmamıştı.
Araştırmada ele alınan kişilerin yüzde 32’sinde aşıya rağmen oldukları ilk enfeksiyondan altı ay kadar sonrasına dek uzun COVID semptomları görüldü. Aşı olmayan ancak COVID’e yakalanan muharipler arasındaysa bu oran yüzde 36 çıktı.
‘‘Aşılama uzun COVID’i yüzde 15 kadar azaltıyor’’
Washington Üniversitesi ve St. Louis’deki Savaş Muharipleri Bakanlığı sağlık sistemi araştırmacılarından El Aly aşılamanın uzun COVID olasılığını yüzde 15 gibi ılımlı bir oranda azalttığını, ancak kalıcı solunum veya pıhtılaşma riskini yarı yarıya düşürdüğünü söyledi. El Aly, bu semptomlar arasında kalıcı nefes darlığı, öksürük, akciğerlerde veya bacaklardaki damarlarda kan pıhtısı oluşumunun bulunduğunu belirtti.
Cleveland Clinic’te uzun COVID hastaları için bir merkez işleten bulaşıcı hastalık uzmanı Dr. Kristin Englund, Nature Medicine dergisinin çalışmasının klinikte rastladıkları vakaları yansıttığını söyledi. Uzman, klinikteki uzun COVID hastaları arasında aşılanmış ve takviye dozunu olmuş kişilerin de olduğunu belirtti.
Englund, ‘‘Uzun COVID’e açıkça etki eden bir tedavi olmadığı için herkesin aşılanması ve maske, sosyal mesafe gibi diğer önlemleri alarak COVID’den ve uzun COVID’den kaçınması önemli’’ diye konuştu.
CDC’nin Salı günü yayınladığı raporda pandeminin başladığı 2020 yılının Mart ayından geçen Kasım ayına kadar olan dönemdeki 2 milyon yetişkinin verileri kullanıldı. Bunlara 353 bin COVID-19 hastası dahil. Hastalar uzun COVID ile bağlantılı olduğu sanılan 26 sağlık semptomu konusunda bir yıl süre boyunca takip edildi.
‘‘65 yaş üstü için risk artıyor’’
COVID olanların, COVID olmayan diğer yetişkinlere göre bu semptomlardan en az birini geliştirme olasılığının çok daha yüksek olduğu görüldü. Riskin 65 yaş ve üstü içinse arttığı görüldü. Verilerde aşı, cinsiyet ve ırk bilgilerine yer verilmedi.
Nefes darlığı ve kas ağrıları en çok görülen sorunlardandı.
Yaşlı yetişkinlerin risklerinin, felç, beyin sisi, böbrek yetmezliği ve zihinsel sağlık sorunları dahil olmak üzere belli durumlar için daha yüksek olduğu görüldü.
Raporu kaleme alanlar, bu koşulların yaşlı yetişkinlerin uzun süreli bakım ihtiyaçlarını hızlandırabileceğini belirterek bulguların endişe verici olduğuna dikkat çekti.
Uzmanlar tüm COVID hastalarının rutin değerlendirmesinin uzun COVID’in azaltılmasında çok önemli olduğuna dikkat çektiler.
