Donald Trump dört yıl önce ABD başkanını belirleyen seçici kurul sisteminin, demokrasi adına bir facia olduğunu söylemişti. Bugün bu sistem sayesinde ülkenin başına geçiyor.
Cumhuriyetçi müstakbel başkan, yönetimine kimleri alacağının peşine düştü ama toplam seçmen sayısında Clinton’ın 233 bin oy gerisinde kaldı. Clinton 59 milyon 900 bin civarında oy aldı; oy sayımı sürdüğünden bu fark daha da değişebilir.
Ancak önemli olan adayların seçici kurulun 538 oyundan en az 270’ini kazanması. Donald Trump 290 oy kazandı, Clinton 228’de kalmış durumda. Son iki eyalette sayımın tamamlanmasıyla bu rakam 306’ya 232 olacak.
Seçici kurul, 200’den fazla yıl önce ABD’nin kurucu ataları tarafından düzenlenmiş bir sistem.
Sistemin temeli, 50 eyalette ayrı ayrı seçim yapılmasına dayanıyor. Rakibinden fazla oy alan aday, o eyaletin tüm seçici kurul oylarını da toplamış oluyor. Eyaletlerin oy sayısı, nüfuslarıyla doğru orantılı. Yani en kalabalık eyaletin, seçici kurulda daha fazla oy hakkı oluyor ve başkanlık seçiminde daha etkili oluyor.
Mesela California eyaletinin 55 oyu var. 7 eyalet ve başkent Washington ise üçer oyla temsil edilebiliyor.
Ancak seçici kurul oyları ile halkoyu paralel düşmeyebiliyor ve seçimde çarpıklık oluşabiliyor. Trump-Clinton yarışında da olan bu. Bu seçimde Trump, daha önce Obama’ya oy vermiş Florida, Pennsylvania ve Ohio gibi birçok büyük eyalette kıl payı kazandı. Clinton ise New York, California gibi eyaletlerde daha çok seçmenin sandık başına gitmesiyle halkoyunda Trump’ın önünde gitti.
Bu durum ülke tarihinde sadece dördüncü defa yaşanıyor. 1888 yılından bu yana ise ikinci. En son 2000 yılında Demokrat Al Gore 539 bin oy fazla almasına rağmen Cumhuriyetçi Bush seçici kurul oylarını toplayarak başkan olmuştu.
16 yıl önceki itirazlar bugün de seslendirilmeye başlandı. Kaybeden tarafın temsilcileri bu sistemin değişmesini istiyor. Sonuçların belli olmasından sonra açılan bir imza kampanyasına 240 binden fazla destek geldi.
Bugün bu sistem sayesinde başa geçecek olan Trump bile 2012’de sistemi protesto etmişti. Cumhuriyetçi Mitt Romney’nin Barack Obama’dan daha fazla oy almasına rağmen seçici kurulu kaybettiği yanılgısına düşmüştü. Trump sosyal medya hesabında bu sistemin demokrasi adına facia olduğunu yazmış, “Bunun olmasına izin veremeyiz. Washington’a yürümeli ve bu adaletsizliği durdurmalıyız. Ulusumuz tamamen bölünmüştür” ifadelerini kullanmıştı.
Ancak bu sistemin değişmesi ABD Anayasası’na değişiklik maddesi eklenmesiyle mümkün olabilir; bu da zorlu ve ağır bir süreç. Eyalet bazında ve Kongre’de çoğunluğun desteğini alması gereken bir talep ve artık hem Beyaz Saray, hem de Kongre’de kontrolü ele geçiren Cumhuriyetçilerin gündeminde değil.
