İnsan Hakları Gözlem örgütünün yayınladığı rapora göre IŞİD militanları geçen yılın Şubat ayından bu yana Libya’nın Akdeniz’deki liman kenti Sirte’de aralarında tutsak savaşçılar, siyasi muhalifler ve büyücülükle suçlananlar da olmak üzere en az 49 kişiyi idam etti. Sirte, IŞİD’in Suriye ve Irak dışındaki en önemli kalesi olarak biliniyor.
Örgüt, IŞİD militanlarının çok sayıda Libyalı milisi kaçırdığını, bu kişilerin büyük çoğunluğunun öldürüldüğünün sanıldığını bildirdi.
Şeriat kanunları yürürlükte
IŞİD, bölgede kontrol altında tuttuğu diğer kent ve kasabalar gibi Sirte’de de şeriat kanunları uyguluyor. Erkeklerin pantolon paçalarının uzunluğundan kadınların giydiği elbiselerin rengine kadar her türlü kararı IŞİD veriyor. İnsan Hakları Gözlem örgütü, ‘Lanetlendiğimizi Hissediyoruz’ başlıklı raporunda devlet okullarındaki müfredatın da IŞİD tarafından belirlendiğini yazıyor.
Örgüte göre IŞİD militanları yerel halkın temel ihtiyaçlarını karşılamıyor. Örgüt, bunun yerine tüm gıda, ilaç, yakıt ve nakit parayı ve kentten kaçan halkın evlerini, bölgeyi işgal altına aldıktan sonra bünyesine kattığı bin 800 asker ve polise aktarıyor.
Öte yandan yerel halk, IŞİD’in güvenlik önlemlerini sıkılaştırdığını, eski diktatör Muammer Kaddafi’nin doğum yeri olan Sirte’ye yönelik büyük bir saldırı olasılığına karşı önlem olarak gıda ve teçhizat yığınağı yaptığını bildiriyor.
20’den fazla ülkenin hafta başında Viyana’da toplanan dışişleri bakanları, IŞİD’le mücadelede Libya’nın Ulusal Birlik Hükümeti’ne destek olma sözü verdi. IŞİD, Libya sahillerinin 300 kilometrelik bölümünü kontrolü altında tutuyor.
Sirte’de vahşet
IŞİD kontrolündeki Sirte’de gündelik yaşamı inceleyen İnsan Hakları Gözlem örgütü, raporunda, yerel görgü tanıklarının anlattıklarına yer veriyor. Buna göre darağacından sallanan turuncu tulumlu cesetler, kamuya açık alanlarda kafa kesme ve maskeli militanların gece uykuda olan insanları yataklarından kaçırma gibi dehşet verici eylemlerden söz ediliyor. IŞİD’in ahlak polisi Hisba sokaklarda devriye geziyor ve sigara içenleri, müzik dinleyenleri, eş ya da kızkardeşleri çarşaf giymeyenleri tehdit ediyor.
İnsan Hakları Gözlem’in konuştuğu 30 yaşındaki bir kadın, IŞİD kontrolü altındaki yaşamı şöyle aktarıyor: ”Sirte’de hayat katlanılmaz hale geldi. Herkes korku içinde yaşıyor. Masum insanları öldürüyorlar. Marketlerde raflar boş. Hastanelerde doktor, hemşire, ilaç yok. Her sokak casus dolu. Birçok kişi kaçtı ama biz burada tutsak kaldık. Kaçmak için yeterli paramız yok.”
Örgüt, 45 Sirteli ise görüştü. Kaçmayı başaranlarla Misrata’da yüzyüze görüşmeler yapılırken geride kalanlarla telefon konuşmaları ayarlandı. Bu konuşmalara göre kaçanların evleri yağmalandı, Batılı tarz kıyafetler ya da iç çamaşırları satan dükkanlar tahrip edildi. Kentte eskiden anaokulu olarak hizmet veren bir bina dahil üç farklı yerde hapishane kuruldu.
Sirteliler’in çoğu kenti terketti
IŞİD, Sirte halkının dış dünyayla olan iletişimini sürekli gözlem altında tutuyor. Örgüt raporuna göre Sirte’de yaşayan 80 bin kişinin üçte ikisi, kentten kaçtı.
Öte yandan IŞİD, Sirte’de kurduğu yönetimin reklamını yapmaktan kaçınmıyor. Örgüt militanları, “şeytanın takipçilerini öldürmek” adını verdikleri vahşet dolu görüntüler içeren video kaydını 9 Mayıs’ta internette yayınladı. Görüntülerde Bingazi’deki çatışmalarda ele geçirilen üç tıp gönüllüsünün vurularak ve kafaları kesilerek öldürülmeleri gösteriliyor.
Batılı güçler kararlı
Amerika ve Avrupa hükümetleri, lŞİD’in Libya’da giderek daha etkin hale gelmesinden kaygı duyuyor. Libya’da Muammer Kaddafi’nin NATO’nun desteklediği halk ayaklanmasıyla devrilmesi ve öldürülmesinin üzerinden geçen beş yıl içinde istikrar sağlanmış değil.
Libya Ulusal Birlik Hükümeti’nin Trablus dışında da etkili olma çabaları ise Genelkurmay Başkanı General Haftar’ın, Batı’nın desteklediği Başbakan Fayez El Seraj’ın alacağı kararların kağıt üzerinde mürekkepten başka anlamı olmayacağını söylemesiyle bir kez daha boşa çıktı.
