Salgın döneminde işlerini büyük ölçüde kaybeden seyahat acentaları, Salı günü Beşiktaş’taki TÜRSAB (Türkiye Seyahat Acentaları Birliği) binası önünde taleplerini dile getiren bir eylem yapacaktı. Ancak İstanbul Valiliği’nin Corona salgınını gerekçe göstererek eyleme izin vermemesi üzerine bir seyahat acentaları forumu olan TURSAPNET’in çağrısıyla, Türkiye’nin dört bir yanından gelen yaklaşık 100 turizmci, etkinliği Mecidiyeköy’deki bir otele toplantı olarak taşıdılar.
Üzerinde ‘‘Bavul da cüzdan da boş’’, ‘‘Seyahat acentaları destek bekliyor’’, ‘‘Biz yoksak turizm yok’’ yazılı dövizler ve boş bavullar taşıyan acenta sahipleri, yaşadıkları sorunların korkutucu boyutlara ulaştığını söylediler.
Yaklaşık 11 bin üyesi bulunan TURSAPNET’in kurucusu Cemal Kızıltan, sektördeki daralmanın sanılanın çok ötesinde olduğunu dile getirdi.
VOA Türkçe’ye konuşan 38 yıllık turizmci ‘‘Pandemi döneminde en fazla zarar gören sektörüz. Bizim sektörümüzde farklı klasmanlar vardır. ‘İncoming’ dediğimiz yabancı turist getiren arkadaşlarımız vardır. Onlar -ki en şanslı klasmanımız- yüzde 75 oranında ciro kaybına uğradılar. Ve bu en şanslı olan bölümümüz. Yurtiçi turizmi yapanlar ve uçak bileti satanlar daha büyük zarar gördüler. Benim de aralarında yer aldığım kongre, toplantı ve organizasyon şirketleriyse maalesef işimizin yüzde 95’ini kaybetti. Tüm sektör olarak baktığımızda bizim sektörümüz yüzde 85 küçüldü’’ dedi.
Seyahat acentaları yaklaşık 1 milyar TL hibe desteği istiyor
Eyleme katılan seyahat acentalarının sözcülüğünü üstlenen Cemal Kızıltan, taleplerini, eylemin yasaklanmasının ardından Pazartesi gecesi kendisine ulaştıkları ve Salı sabahı grup temsilcilerini toplantıya çağıran Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a da ilettiklerini belirtti.
Kızıltan ‘‘Ekonomiye ciddi oranda katkı sağlayan bir sektörüz. Pandemi yüzünden sektörün durmasının yarattığı kaybın, 100 milyar dolara yaklaşacağını söyleyebilirim toplamda. Sayın Bakan, taleplerimizi makul bulduğunu ve Sayın Cumhurbaşkanı ve kabineye ileteceğini söyledi. İlk isteğimiz hibe desteği. Şirket başına 75 bin lira istiyoruz. Biz TÜRSAB’a gidip belge alırken bu masrafı yapıyoruz. Demek ki bizim belgemizin değeri 75 bin lira. Bu meblağ, bir personelimizin bir yılık gideri ya da bir yıllık kiramıza denk düşüyor. 13 bin acenta olduğuna göre yaklaşık 1 milyar TL hibe desteği talep ediyoruz. Devlet bankalarından ticari sicili uygun olan turizm şirketlerine bir sene ödemesiz, 36 ay vadeli, düşük faizli KGF destekli kredi çıkartılmasını, turizm şirketlerinin 2021 sonuna kadar SGK, muhtasar ve kurumlar vergisinden muaf tutulmasını ve turizm şirketlerinin 2021 sonuna kadar İŞKUR kısa çalışma ödeneği çerçevesinde desteklenmesini istiyoruz’’ dedi.
Karabulut: ‘‘Acentaların yüzde 20’si kapandı, kısa çalışma ödeneği kalkarsa acentaların yüzde 70’i kapanır’’
Toplantıya İzmir’den gelen Murat Karabulut seyahat acentalarının yüzde 20’sinin kapıya kilit vurduğunu söylerken sektörün ihmal edilmesinin sürmesi halinde bu oranın, yüzde 70’e çıkabileceğinden endişe ediyor.
Karabulut ‘‘Ben bire bir birçok acentacı arkadaşımın şu an dükkanını kapattığını biliyorum. İsimlerine kadar size verebilirim ve bu oranlar gerçekten artıyor. Yüzde 20 gibi rakamlara dayandı. Ve iddia ediyorum bu yıl sonuna kadar bir karar alınmazsa, kapanma oranı yüzde 50’yi bulacak. Kısa çalışma ödeneği Ekim sonunda bitecek. Biz hükümetimizin bu süreyi daha da uzatacağını umuyoruz. Eğer uzamazsa acentalar yüzde 70-80 oranda biter. Bu kadar büyük sıkıntı içindeyiz. Gerçekten unutulduk. Tamam güçlü bir sektörüz ama gücümüzün de sonuna geliyoruz. Bize birazcık arka çıkılması gerekiyor’’ dedi.
Karabulut: ‘‘Nakit girişi yok, sektör can çekişiyor, hibe desteği şart’’
Sektörde parasal geri dönüşün üç ayla bir yıl olduğunu vurgulayan Karabulut, salgın döneminde 2019 yılının bütünüyle kayıp olduğunu en erken 2021 yaz sezonuna kadar da ufukta bir ışık görülmediğini söylüyor.
TÜRSAB Ege Bölgesel Temsil Kurulu üyesi de olan Karabulut ‘‘Bakın, 1 Mart itibariyle kira kontratımı yeniledim. Ondan sonrasında malum pandemi nedeniyle 19 Mart itibariyle dükkanımı kapattım. Uzun bir süre kapalı kaldı. Sonrasında kısa çalışma ödeneğinden yararlandık ve o bizim ayakta kalmamızı sağlayan etmenlerden birisi. İşten çıkarma yasağı devam ediyor. Kendi sıkıntımız kadar personelimizin derdine düşmüş durumdayız. Aylar boyunca kirasını ödeyen ama nakit girişi olmayan acentalarız şu anda. Ben kendi segmentimde bugün operasyonumu yapmaya başlasam 2021 yılı Ağustos’unu hedefleyebilirim. Bir yıl boyunca hiçbir girdi sağlamadan ayakta durmak zorundayım. Nasıl ayakta duracağım? Bunun için mutlaka devletimiz sektör içinde yer alan acentalara belli kriterler koyarak destek sağlamalı. Kredi değil sektör artık can çekişiyor. Hibe verilmek zorunda’’ dedi.
Nevres Özkan: ‘‘Evdeyiz, sıfır gelir; ben ödemelerimi iade almadım yolcuların paralarını nasıl geri ödeyebilirim’’
Nakit akışındaki sıkıntı zaten güçlü bir özkaynağı olmayan sektörde, şirketlerin ana sorunu. Özellikle kur farkından çok etkilenen daha küçük işletmeler, ayakta kalmak için çok zorlanıyor. Yurtdışı turları yapan butik bir turizm şirketinin sahibi Nevres Özkan, yurtdışında ödeme yaptıkları firmaların kendilerine iade yapmadıklarını o yüzden sıkıntılarının daha da büyüdüğünü ifade ediyor.
Özkan ‘‘Bugüne kadar Türk Hava Yolları dahil olmak üzere diğer özel havayollarından bir kuruş iade almadık ama bazı yolcularımıza anlatamıyoruz. Çok sıkıştık. Yurtdışındaki sektörler de para iadesi yapmıyorlar. ‘Bir dahaki turlarda mahsuplaşacağız’ diyorlar. Yapacak hiçbir şey yok. Bunu bilirkişilerin, büyüklerimizin kamuoyuna açıklamaları gerekiyor. Ticaret Bakanımız sağ olsun çıktı, ‘Ödemelerinizi acenatalardan gidin alın’ dedi. Bende olmayan -kişiler için alıp onlar adına rezervasyon yaptığım ve geri alamadığım- paraları geri nasıl ödeyebilmeliydim? Bir Beyaz Geceler turum var. Trene, vapura, taşıma firmalarına otel ödemelerim var, yaptım hiçbirisi geri gelmedi. Yazışmaları yapıldığı zaman gemi firması diyor ki ‘Ötelemezseniz, ödedikleriniz yanar’. Ne yapabilirim? Üstelik kur artışı da var. Bu kur farkları çok olumsuz etkiledi. Cebimden bir kısım bazı kimselere ödemeler yaptım. Turizm geliri hiç yok. Şu anda ofis açık, kapı kilitli. Evdeyiz, sıfır gelir’’ diye konuştu.
