Okul öncesinden üniversiteye kadar, eğitim öğretimde yaşanan sorunların tespit edilmesi, izlenmesi, araştırılması, değerlendirilmesi, raporlar hazırlanması, paneller, çalıştaylarla özel ve genel konuların tartışılması, sorunlara çözüm yollarının aranması amacıyla kurulan Diyarbakır Eğitimi İzleme ve Reform Girişimi (DİERG), Milli Eğitim Bakanlığı’nın "2023 Vizyon Belgesi"ne ilişkin bir rapor hazırladı. Aralarında akademisyen ve eğitimcilerden oluşan 20 uzman tarafından hazırlanan rapor iki bölümden oluşuyor.
Raporun ilk bölümünde DİERG’in "Vizyon Belgesi"ne ilişkin görüşlerine yer verildi. 15 başlık altında toplanan görüşlerin bazıları şöyle;
- Sözleşmeli öğretmen ve yönetici atamaları, görevde yükseltme: Belgede, atama ve yükselmelerde "nesnel kriterler" kullanılacağı ifade edilmektedir. 2013 yılından bu yana Görevde Yükselme Yönetmeliği 6 kez değişmiş ancak görevde yükselmelerde liyakat ve adalet talebindeki artış durmamıştır.
-Lisansüstü öğrenime yaklaşım üzerine; Belgede 12 ayrı yerde lisansüstü öğrenim anılmaktadır. Ancak, lisansüstü öğrenim görmek isteyen bazı öğretmenlere yeterli destek verilmemektedir. Öğretmenler lisansüstü derslere devamlılıkta ve tez hazırlama döneminde zorlanmakta ve bu nedenle doktoraya başlamak için istekliliğini yitirmektedir.
- Sözleşmeli Öğretmenlik süresi; Bir sözleşmeli öğretmen 4 yıl sözleşmeli ve 2 yıl kadrolu (4+2) görevden sonra tayin hakkı elde edebilmektedir. DİERG, 4 yılın ardından kadroya atanmayla sonuçlanan sözleşmeli öğretmenlik sistemini uygun bulmamaktadır.
- Yabancı dil eğitimi üzerine; Yabancı dilin öğrenimi o dilin kullanılmasını gerektirir. Dil öğretmedeki politikanın ne olduğunu, ne olması gerektiğini belge tartışmamaktadır. Yıllardır okullarımızın her kademesinde yabancı dil ders saatleri yer almasına rağmen oturmuş bir sistem oluşturulamamaktadır.
- Erken çocukluk dönemi eğitimi üzerine; Bu konu oldukça hassastır. Erken çocukluk eğitimine verilen, verilecek önem geleceği belirlemektedir. Vizyon, 5 yaşındakilere okul zorunluluğu getirmeyi 3 yıl sonraya ertelemiştir. Gerekli altyapı ve donanım sağlanmadan, tekli eğitim sistemine geçilmeden, öğrencilere öğle yemeği verilmeden, tüm kademelerde standart sayıyı aşmayan ve modern derslik ve derslik dışı alanlar oluşturulmadan 5 yaşındaki çocuklar okula alınmamalıdır.
Raporun ikinci bölümünde ise eksiklere dikkat çekildi. Eksiklikler şu başlıklar altında toplandı:
-Durum tespiti
-Eğitim fakülteleri ile işbirliği
-Etüt merkezleri
-Okulların mali harcamaları
-Bölge içi ve bölgeler arası eşitsizlikler üzerine
-Yaşayan diller dersleri (Adıgece, Abazaca, Kürtçe (kurmançca ve zazaca), Lazca, Gürcüce, Boşnakça ve Arnavutça) üzerine
-Müslüman olmayan toplumlar
-Evde ve hastanede eğitim hizmetleri üzerine
-Okullarda güvenlik ve yardımcı personel temini üzerine
Vizyon Belgesine vurgu yapılan eksikler arasında en çok dikkat çeken dil ve din ile ilgili başlıklar oldu. Dil ile ilgili eksikler “2015 yılından beri okullarda yer verilen toplum içi tanışmanın ve tanınmanın, kabulün ve hoş görünün sağlayıcılarından olan, kök sorunlardan birini aşabilecek etkiye sahip ve güven veren bir uygulama olarak yaşayan diller derslerinin öğretmen ihtiyacı, müfredat durumu, uygulamada gereksinmeler ve daha ileri planlamalara değinilmemiştir” cümleleriyle raporda yer aldı.
Raporda, Müslüman olmayan toplulukların taleplerinin belgeye yansımadığına dikkat çekilerek, “Belgede imam hatip okullarının toplumsal bir talep ile şekillendiği ve geliştiği savunusu yapılmaktadır. Müslüman olmayan velilerin, öğrencilerin hassasiyetleri ve talepleri ise belgeye yansımamıştır” denildi.
Raporla ilgili VOA Türkçe’ye konuşan DİERG Direktörü Doç. Dr. Aziz Yağan, genel olarak belgeye olumlu baktıklarını söyledi. Eksiklerin uygulama sırasında giderilebileceğini savunan Yağan, “Raporu haftaya bakanlığa ileteceğiz. DİERG belgeyi olumlu karşılamıştır ve desteklemektedir. Yer almayan başlıklar için de ayrıca bir hazırlık yapılabilir ve kamuoyuna duyurulabilir. Böylece kamuoyu belgeyi daha çok sahiplenecektir. Eğer bakanlık belgeyi revize etmeyi ya da yeniden yazmayı planlamıyorsa bile uygulama aşamasında bu önerilerimizi dikkate almalarını rica ediyoruz” dedi.
