Avrupa Birliği ile Macaristan arasındaki bilek güreşi sertleşiyor.
Avrupa Birliği Komisyonu, yargı bağımsızlığı ve yolsuzlukla mücadele alanında gereken adımları atmayan Macaristan'a yapılacak 13 milyar Euro'luk ödemenin askıya alınmasını teklif etti.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban'ın Ukrayna'ya yapılacak 18 milyar Euro'luk yardım paketi ile İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliklerini "veto etme" tehditleri, Avrupa Komisyonu'nun kararını değiştirmedi.
Komisyon, liderlere 13 milyar Euro'luk ödemeyi dondurmaları yönünde görüş belirtti.
Avrupa Komisyonu, Budapeşte ile aylardır süren müzakere ve tartışmaların ardından yargı bağımsızlığı veya yolsuzlukla mücadele konusunda ilerleme olmadığını, dolayısıyla Macaristan'a aktarılması öngörülen 13 milyar Euro'luk ödemenin yapılmamasını istedi.
Macar hükümeti Brüksel'in talep ettiği temel reformları gerçekleştirmediği sürece bu fonların askıda kalmaya devam etmesini talep etti.
Macaristan'ın adımları yetersiz
AB'yi ikna edebilmek için yolsuzlukla mücadele alanında pek çok yasal düzenleme yapan Macaristan'ın son anda attığı adımlar, AB Komisyonu tarafından yetersiz bulundu.
AB Komisyonu'nun Bütçeden Sorumlu Komiseri Johannes Hahn, "Macaristan ile ilgili yapılan tüm değerlendirmeler duygulara ya da varsayımlara göre değil, gerçeklere, rakamlara dayanıyor" diyerek kararın "objektif" olduğunu savundu.
Başbakan Victor Orban, özellikle çok uluslu şirketler üzerindeki asgari küresel vergiye ve AB'nin Ukrayna'ya 2023 yılı boyunca vermeyi taahhüt ettiği 18 milyar Euro'luk yardımına ilişkin vetoları çoğaltarak, hatta Macaristan Parlamentosu'nda İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya katılımına ilişkin oylamayı fonlarla ilgili karar sonuna erteleyerek bu bilek güreşinde Brüksel'in kolunu bükme stratejisini izledi.
Ancak Komisyon, Budapeşte'den gelen bu tehditlere rağmen, Orban'ın stratejisini boşa çıkardı. Ilımlı bir karar açıklaması beklenen Komisyon'un kararında Avrupa Parlamentosu'ndan gelen baskının etkili olduğu belirtiliyor.
Macaristan'da enflasyon yüzde 21
AB ülkeleri içinde yüzde 21 ile enflasyon rekoru kıran Macaristan'ın, Brüksel'den verilmesi beklenen 13,3 milyar Euro'ya ihtiyacı var.
Bu nedenle Komisyon'un kararının ardından, Budapeşte yönetiminden tansiyonu düşürücü yönde açıklamalar geldi.
Macar müzakereci Tibor Navracsics, "Bu kararda yeni bir şey yok. Gereken ve istenen ek önlemleri 2023'te uygulamaya koyacağız. Komisyonu fonları askıya almanın gerekli olmadığına ikna edebileceğimizden hiç şüphemiz yok" dedi. Orban'ın kabine şefi Gergely Gulyas da "Bu kararın birkaç noktadaki yanlış anlamalardan kaynaklandığını düşünüyoruz" sözleriyle kararı yorumladı.
AB Komisyonu iki ayrı prosedür işletti
AB Komisyonu'nun kararı iki ayrı prosedürle ilgili. Birincisi, "koşulluluk" ilkesi. AB'ye üye devletler, Ocak 2021'den beri uygulamaya giren "koşulluluk mekanizmasıyla" AB Komisyonu'nun önerisi üzerine fonlarının "yolsuzluk, haksız satın alma" gibi amaçlarla kullanılması riski karşısında bu mekanizmayı harekete geçirebiliyor.
Eylül ayında Brüksel, 7,5 milyar Euro'luk uyum fonunun "risk altında" olduğunu tespit ederek, Budapeşte'den ülkedeki bu yaygın yolsuzluğu gidermek için 17 ayrı tedbir uygulamasını istemişti.
Bunların içinde varlık beyanları yayınlayarak çıkar çatışmalarını azaltmak, tek adaylı ihalelere son vererek, kamu ihalelerine teklif verenlerin sayısını arttırmak gibi yasal düzenlemeler getirilmesini istedi. Bu ilerlemeleri içeren dosyasını da AB'ye sunması için Macaristan hükümetine 19 Kasım'a kadar süre verdi.
AB Komisyonu'nun bütçeden sorumlu komiseri Johannes Hahn, Macaristan'ın dosyasını sunmasının ardından, bazı ilerlemelere rağmen Brüksel'in talep ettiği sonuçların tamamına ulaşılamadığını kaydetti.
Hahn, "Değerlendirmemize göre, Macaristan'ın doğru yönde ilerlediğini söylemek önemlidir. Halihazırda koşulluluk düzenlemesinin uygulanacak doğru araç olduğu sonucuna varabiliriz. Zira, Budapeşte yönetiminden, başka türlü asla gerçekleşmeyecek olan reform taahhütleri aldık" dedi.
AB Komisyonu "koşulluluk mekanizmasının" yanı sıra, buna paralel olan bir başka fon olan COVID sonrası toparlanma fonu çerçevesinde de 5,8 milyar Euro'luk fonu da askıya aldı.
Komisyon, Macaristan'ın toparlanma planına yeşil ışık yaktı. Ancak 800 milyon Euro'luk ilk kredi dilimini vermeyi kabul etmesi için Macaristan'ın 10 temel şartı daha yerine getirmesini istedi. Böylece Macaristan'dan beklenen yasal ve siyasal reformların sayısı da 27'ye ulaştı.
Talep edilen reformların çoğu AB için temel değer olarak kabul edilen "yargı bağımsızlığı" ilkesiyle ilgili. AB Budapeşte'den, "Yargıçlar Kurulu'na daha fazla yetki vermesi, başkanının belirlenmesi sırasında siyasi etki risklerinin sınırlanması için Yüksek Mahkeme'nin işleyişini değiştirmesini ve Anayasa Mahkemesi'nin Macar hükümetinin isteğiyle "hakimler tarafından verilen kararları yeniden gözden geçirmesine" son vermesini istiyor.
Son karar AB liderlerinin
Komisyon Başkan Yardımcısı Valdis Dombrovskis, "Önemli kilometre taşları düzgün bir şekilde uygulanana kadar hiçbir fon dağıtılmayacak" uyarısında bulundu.
Şimdi top AB liderlerinde. Komisyon, önerisinin "gerekli nitelikli çoğunluğu" elde edeceğinden emin görünüyor.
AB Maliye bakanlarının Aralık başında yapacağı toplantı önlemlerin kabul edilmesinden önce, AB diplomatları arasında fonlarla ilgili ilk tartışma yapılacak. Ardından konu 6 Aralık'ta toplanacak AB Maliye Bakanları tarafından tartışılacak.
Macaristan Başbakanı Victor Orban'ın konuyu 14-15 Aralık'ta Brüksel'de yapılacak AB Devlet ve Hükümet Başkanları zirvesinde gündeme getirmesi bekleniyor.
