Avrupa Birliği’nde Brüksel ile Macaristan Başbakanı Victor Orban arasındaki gerginlik bitmiyor.
Orban, hukuk devleti konusundaki uzlaşmazlıklar nedeniyle Avrupa fonlarına erişmek için alması gereken 7,5 milyar Euro'luk COVID fonunu Nisan ayından bu yana askıya alan AB'ye karşı, Ukrayna'ya yardım planını ve "küresel asgari vergi" reformunu veto etme kartını masaya koydu.
Konu, 6 Aralık'ta toplanacak AB Maliye Bakanları toplantısında karara bağlanacak.
AB yönetimi, AB fonu çerçevesinde 7,5 milyar Euro, pandemi sonrası toparlanma fonu için de 5,8 milyar Euro olmak üzere toplam 13,3 milyar Euro'nun Macaristan'a ödenip ödenmeyeceğine karar verecek.
Bu büyük finansal yardımı kaçırmamak için Brüksel'in talep ettiği reformları gerçekleştirmek amacıyla adeta bir maraton başlatan Macaristan, önce AB'den gelen fonların nasıl harcandığını izlemek için bir "yolsuzlukla mücadele birimi" oluşturdu.
Ara formül arayışı
Orban'ın partisi, kamu ihalelerinde daha fazla şeffaflık sağlamak için toplam 17 yasada değişiklik planı hazırladı. Bu planın bir örneğini de son tarih olan 19 Kasım'da AB Komisyonu'na sundu.
Bu önlemler ilk etapta Komisyon'u tatmin eder nitelikte görünse de, Avrupa Parlamentosu bu planı yeterli bulmuyor. Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu'nda bugün Macaristan konusunda düzenlenen oylamalı bir tartışma yapılacak. PPE, Renew, S&D, Yeşiller, pek çok AP üyesi, Budapeşte'nin talep edilen 17 reformu yerine getireceğine inanmıyor.
Ancak Konsey ve Komisyon arasında "hiç kimsenin Macaristan'ın fonlarını kesme sorumluluğunu üstlenmek istememesi" nedeniyle bir ara formül üzerinde çalışılıyor.
Brüksel-Budapeşte bilek güreşi
AB ile Budapeşte arasındaki bilek güreşi, mali fon kararından önce daha da sertleşiyor.
Brüksel, yargı bağımsızlığı, medya özgürlüğü, LGBT bireylerin ve azınlıkların hakları gibi, hukukun üstünlüğünün önündeki pek çok engelin yanı sıra yolsuzluğun yaygın olduğu Macaristan'a COVID fonunu şartsız vermek istemiyor.
Geçtiğimiz hafta, AB Komisyonu'nun bütçeden sorumlu komiseri Johannes Hahn, Avrupa Parlamentosu'nda yaptığı konuşmada, Budapeşte'nin Ukrayna'ya vaat edilen mali yardıma karşı masaya koyduğu "siyasi şantajı" kınadı.
AB üyesi devletler arasında da yardım konusunda bölünmeler var. AB Maliye bakanları bu tartışmalar ışığında toplanarak, Macaristan'a yönelik 7,5 milyar Euro'yu serbest bırakıp bırakmayacağına karar verecek.
Macaristan Başbakanı Orban, bu toplantı öncesi Brüksel'e baskı yapmaya devam ediyor. Viktor Orban, Brüksel'i, Ukrayna'ya yapılması planlanan 18 milyar Euro'luk Avrupa yardım projesini veto etmekle tehdit ediyor.
AB içinde Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'e en yakın isim olarak tanımlanan Orban, ülkesinde AB'yi sert eleştiren bir kampanya başlatarak, "Rusya'ya karşı yaptırımların Macaristan'ı batışa götürdüğünü, Ukrayna'ya birlik olarak değil, ikili yardımların yapılmasını" savunuyor.
Komisyon kararını 30 Kasım'da verecek
AB Komisyonu, 30 Kasım'dan önce Budapeşte'ye tarafından gönderilen ve 17 yasada reform içeren mektubu inceleyecek.
Macaristan, kamu alımları yasasında bir değişiklik önermesi ya da yolsuzluğa karşı bir "görev gücü" oluşturulması gibi reformlarla Komisyon'un endişelerinin giderilip giderilmediğini ölçecek.
Gerçekleşmesi taahhüt edilen 17 reformun yolsuzluğa karşı gerçek güvenceler olup olmadığına karar verecek. Ardından, 30 Kasım'dan önce bir karar vererek, sonucu 27 üye devlete gönderecek.
AB diplomatları, Macaristan'a birkaç yıl içinde geri ödemesi başlayacak fonların durdurulmasının doğru seçenek olmadığını belirtiyor.
Bunun yerine, AB Komisyonu'nun her üç ayda bir AB Konseyi'ne reformların uygulanmasına ilişkin bir rapor sunması, başka bir deyişle AB'nin Macaristan'ı inceleme altına alması öneriliyor.
Fransa ve Almanya da dahil olmak üzere bazı ülkeler bu seçeneği savunuyor. Benelüks (Belçika, Hollanda ve Lüksemburg) ve İskandinav ülkeleri ise bunu kabul etmekte zorlanıyor.
"Koşulluluk mekanizması"
AB 2021'de bir üye devletten gelen "uygun kullanım garantisi" olmadığında, Avrupa fonlarının dondurulmasını mümkün kılan "koşulluluk mekanizması" adında yeni bir mekanizma oluşturdu.
Bu yeni mekanizma, hukukun üstünlüğünü ve yargı bağımsızlığı ilkesini bu fonların aktarılması için şart koşuyor.
AB bu maddeyi, "yargı bağımsızlığı, medya çoğulculuğu, basın özgürlüğü, yolsuzluk riskleri, kayırmacılık ve sivil toplum üzerindeki baskı konularında duyulan derin endişe sonucu" ilk kez Macaristan için işletti.
