Almanya Başbakanı Olaf Scholz geçen hafta yaptığı bir açıklamada, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması durumunda Kuzey Akım 2 boru hattı projesini durdurma kararı alınabileceğini söyledi. Açıklama, Rusya’nın devlet yönetimindeki enerji şirketi Gazprom’un yürüttüğü proje üzerinde artan siyasi baskının göstergesiydi.
Ukrayna sınırında asker konuşlandıran Rus yetkililer, Ukrayna’ya saldıracakları iddialarını reddediyor. ABD ve Avrupalı müttefikleri ise Moskova’nın Ukrayna’yı işgal etmesi halinde yaptırımların devreye sokulacağını söylüyor. Olası yaptırımların hedefinde Kuzey Akım 2 boru hattı projesi de var.
Avrupa’nın en tartışmalı enerji projelerinin başında gelen Kuzey Akım 2 boru hattı, Rusya’dan Almanya’ya doğrudan doğalgaz akışını iki katına çıkarmak için tasarlandı. Karada boru hattı güzergahı üzerinde olan Ukrayna, Baltık Denizi’nde inşa edilen projede devre dışı bırakılmış oldu.
Avrupa Birliği ve ABD’nin yanısıra Ukrayna da projeye, Avrupa’nın enerjide Rusya’ya bağlılığını arttırdığı ve Ukrayna’yı geçiş ücretlerinden mahrum bıraktığı gerekçesiyle karşı çıkıyor.
Geçen yılın sonuna doğru inşası tamamlanan Kuzey Akım 2 boru hattının faaliyete geçebilmesi için Almanya’dan resmi ruhsat bekleniyor. Ruhsatlandırma sürecinin uzun sürmesi ihtimali de projeyle ilgili karmaşıklıkların bir parçası.
Ruhsatın önündeki engel ne?
Almanya’da elektrik, doğalgaz, iletişim, posta ve raylı hat hizmetlerinden sorumlu Federal Ağ İdaresi, Baltık Denizi’nin altından geçen Kuzey Akım 2 boru hattını ruhsatlandırma sürecini Kasım ayında askıya aldı.
Projede teknik koşullar karşılandı; ancak mesele Gazprom’un Avrupa Birliği’nin kurallarına uyup uymayacağı. AB yasalarına göre, boru hattı sahipleri ve işletmecileri ile hattan geçen doğalgazın tedariğini sağlayanların farklı olması gerekiyor.
Kuzey Akım 2 boru hattı için Almanya’da yasalara uygun bir şirket kurulması halinde ruhsat süreci yeniden başlatılacak. Ancak Alman yetkililere göre, 2022 yılının ilk yarısında bununla ilgili bir karara varılamayacak.
Kuzey Akım 2 projesinin yönetimi, söz konusu AB şartlarının boru hattının işleyişine zarar vermeye yönelik olduğunu savunuyor. Geçen yıl Ekim ayında Avrupa Adalet Divanı Başsavcısı Michael Bobek’in Gazprom’un AB’nin söz konusu kurallarına karşı yasal adım atabileceği tavsiyesinde bulunması da Gazprom’un lehine bir adım olarak yorumlanıyor.
Kuzey Akım 2 ile aynı uzunlukta olan ve 2011 yılında faaliyete geçen Kuzey Akım 1 boru hattı doğrudan bir hat olarak değil, boru hattı ara bağlantısı olarak nitelendirildiğinden, söz konusu AB kurallarından muaf tutuluyor.
Ruhsat süreci nasıl ilerleyecek?
Üç üyeden oluşan bağımsız bir komisyonunun Almanya Federal Ağ İdaresi’ne önerilerini sunmasının ardından Avrupa Komisyonu’nun yanıt vermesi için iki ay süresi var. Bu süre, daha sonra iki ay daha uzatılabilir.
İnceleme sonucunda tarafların, boru hattının ilgili tüm düzenlemelerin gerekliliklerini yerine getirdiği kararına varması halinde ruhsatın verilme süreci nispeten hızlanabilecek.
Uzlaşmaya varılamazsa, ruhsatlandırma, taraflar aralarındaki anlaşmazlıkları çözene kadar ertelenecek. Bu da resmi ruhsatın verilmesinin 2022 yılının ikinci yarısına kadar sarkabileceği anlamına geliyor.
Almanya boru hattının önünü kesebilir mi?
Almanya Federal Ağ İdaresi her ne kadar resmi ruhsat verme sürecini yürütse de Gazprom’un boru hattına doğalgaz pompalanmasını engelleyecek konumda değil.
Kurumun böylesi bir durumda devreye sokabileceği en sert adım, bir seferliğe mahsus olmak üzere verilecek 1 milyon Euroluk bir ‘ruhsatsız işletme cezası.’
Kurum Gazprom’a karşı soruşturma da başlatabilir ancak yasal süreç oldukça uzun olacağından, kısa vadede Gazprom’un ruhsatsız doğalgaz sevkiyatının önüne geçemeyecektir.
Almanya Federal Ağ İdaresi siyasi olarak bağımsız mı?
Federal Ağ İdaresi, Almanya Ekonomi ve Enerji Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren bir birim. Bu nedenle de sunacağı tavsiye kararının, bağlayıcı olması için bakanlık nezdinde değerlendirilmesi gerekecek.
Kurumun bir sözcüsü konuyla ilgili daha önce, “Ruhsatlandırma ancak Ekonomik İşler ve Enerji Bakanlığı’nın, ruhsatı vermenin Federal Almanya Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği’nin doğalgaz tedarik güvenliğini riske atmayacağının garanti altına alındığı kararıyla mümkün olur” demişti.
Bakanlık’tan Ekim ayında yapılan bir açıklamada, Kuzey Akım 2 boru hattı üzerinden Rusya’dan Almanya’ya doğalgaz sevkiyatı yapılmasının AB’nin gaz tedarikini tehdit etmediği savunulmuştu.
Rus hükümeti, Kuzey Akım 2 projesinin Avrupa’da son dönemlerde rekor düzeyde artan doğalgaz fiyatlarının düşürülmesine de yardımcı olacağı iddiasında.
Bazı Avrupalı yetkililer Rusya’nın Batılı ülkelere doğalgaz sevkiyatını kasten kısıtladığını iddia ederken, Rusya bu suçlamaları reddediyor.
