Karadeniz'de Ukrayna tahılını taşıyan gemilere yönelik denetim bugün Birleşmiş Milletler (BM) arabuluculuğunda yapılan anlaşma kapsamında yeniden başladı ancak Kiev girişimin uzatılması için daha fazla zamana ihtiyaç olduğunu söyledi.
Rus işgaliyle mücadele ederken büyük ölçüde tahıl satışlarından gelen gelire bağımlı olan Ukrayna ve müttefikleri, Boğaz'daki gemi denetimlerinde yaşanan duraksamadan Moskova'yı sorumlu tutuyor. Moskova ise Ukrayna ve Birleşmiş Milletler'i (BM) suçluyor.
Ukrayna Başbakan Yardımcısı Oleksandr Kubrakov, Facebook'ta yazdığı mesajda "Gemi denetimleri Rusya Federasyonu'nun anlaşmayı bozma girişimlerine rağmen başladı" dedi.
İstanbul'daki Ortak Koordinasyon Merkezi'nden yapılan açıklamada da denetimlerin sürdüğü belirtildi.
Karadeniz tahıl anlaşmasının, süresinin dolacağı 18 Mayıs'tan sonrasına uzatılması için yapılan görüşmelerde, henüz ilerleme kaydedilmedi. Kiev'in tahıl ihracatına bazı Doğu Avrupa ülkeleri de yasaklar getirmeye başladı.
BM ve Türkiye arabuluculuğunda geçen yıl Temmuz ayında imzalanan Karadeniz Tahıl Girişimi, Rus işgalinden beş ay sonra Ukrayna'nın Karadeniz'deki üç limanının açılmasını sağlamıştı.
Anlaşmanın amacı küresel bir gıda krizinin önüne geçmek ve ekonomisi büyük ölçüde tarım ürünü ihracatına bağlı Ukrayna'ya destek olmaktı.
Rusya Kiev'i gemilerden rüşvet istemekle suçluyor
Rusya Dışişleri Bakanlığı delil olmaksızın Kiev'i gemileri kayıt altına almak ve denetimleri yürütmek için gemi sahiplerinden rüşvet isteyerek anlaşmayı sabote etmekle suçladı. Kiev ise henüz iddialara yanıt vermedi.
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, yaptığı açıklamada, anlaşmayı denetleyen İstanbul'daki Ortak Koordinasyon Merkezi'nin yeni gemilerin kayıt altına alınması ve denetimler konusunda zorluklar yaşadığını söyledi.
Zaharova, sorunların "sadece Ukraynalı temsilcilerin ve görünüşe göre onları istemeyen ya da onlara karşı koyamayan BM temsilcilerinin eylemlerinin bir sonucu olarak" ortaya çıktığını söyledi.
Zaharova, Ukrayna'yı Karadeniz girişimini mümkün olduğunca istismar etmekle, kuralları ihlalle ve gemi sahiplerinden rüşvet talebinde bulunmakla suçladı.
Rus Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, Ukraynalılar'a rüşvet vermeyi reddeden gemi sahiplerinin bir aydan fazla beklemek zorunda bırakıldıklarını söyledi.
Zaharova, Rusya'nın ihtiyaç halindeki Afrika ülkelerine tahıl taşınması için gemilere ilave yapılması önerilerinin de Ukraynalı temsilciler tarafından "düşmanlıkla karşılandığını" bu nedenle 1,2 milyon ton kargo taşıyan 27 geminin denetimlerini durdurduğunu öne sürdü.
Zaharova, "Hesap basit; Batı’nın ve BM'nin yardımıyla bir propaganda makinesi oluşturmak ve gıda kartını oynamak" diye konuştu.
Rusya başka anlaşma istiyor
Rusya kendi tarım ürünleri ve gübresini ihraç edebilmek için başka bir anlaşma yapılmasını istiyor ve mevcut tahıl anlaşmasına yalnızca 18 Mayıs'a kadar uyacağını söylüyor.
Ukrayna Tarım Bakanı Mikola Solski gazetecilere yaptığı açıklamada mevcut anlaşmanın uzatılması için görüşmelerin sürdüğünü belirtti. Ancak Solski, yakın zamanda önemli bir ilerleme beklenmediğini kaydetti.
Solski görüşmelerle ilgili ayrıntı vermedi. Rusya Dışişileri Bakanı Sergey Lavrov gelecek hafta anlaşmayı BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'le görüşecek.
Doğu Avrupa ülkelerinden Ukrayna tahıl ihracatına kısıtlama
Kiev ayrıca Doğu Avrupa'daki üç AB üyesi ülke ile Ukrayna'nın tahıl ve gıda ürünlerine yönelik yasakların kaldırılması konusunda anlaşma sağlamaya çalışıyor.
Macaristan, Polonya ve Slovakya, Rusya'nın Ukrayna işgalinin ardından piyasalarını daha ucuz tarım ürünleri akınından korumak için, ihracat yasaklarını yürürlüğe koymuştu.
Bulgaristan da bugün Ukrayna tahılına ihracat yasağı getiren Doğu Avrupa ülkelerine katıldı. Bulgar Radyosu, Başbakan Galab Donev'in geçici ihracat yasağı açıkladığını bildirdi.
Haberde Donev'in, "Geçen yıl boyunca önemli miktarda gıda ülke içinde kaldı ve gıda zincirini olumsuz etkiledi. Bu ulusal önlemi almak zorunda kaldık çünkü Avrupalı yetkililer hala uygun adımları değerlendiriyor" sözlerine yer verildi.
Romanya da benzer kısıtlamalar getirmeye hazırlanırken, Polonya ise sadece tahıl ihracatını yasaklamakla kalmadı Ukrayna tahılının ülkeden transit geçişini de yasakladı.
Varşova dün Kiev'le görüşmelerin ardından transit yasağını kaldırmayı kabul etti.
Büyük miktarda Ukrayna tahılı Doğu ve Orta Avrupa'da sıkışmış durumda. Küresel düzeyde fiyatların ve talebin düşmesi tahılın kolay satılamayacağına işaret ediyor.
Bu darboğazlar fiyatların düşmesine ve yerel çiftçilerin satışlarının azalmasına neden olarak bölge hükümetleri üzerinde baskı oluşturuyor.
AB'den çiftçiler için ikinci destek paketi
AB ise üye ülkeleri Ukrayna tahıl ihracatına bireysel yasaklar getirdikleri gerekçesiyle eleştiriyor. AB büyükelçileri, bugün Brüksel'de durumu masaya yatırıyor.
Avrupa Komisyonu, Bulgaristan, Polonya ve Romanya için kabul edilen 61 milyon dolarlık ilk destek paketinin ardından çiftçilerin zararının karşılanması için ikinci bir paketi değerlendirdiğini açıkladı.
İkinci paketin 109 milyon dolarlık olması ve Ukrayna tahılına kısıtlamalar getirmesi bekleniyor.
27 ülkeden oluşan AB'nin ticaret politikasını denetleyen Komisyon, başta buğday, mısır, ayçiçeği ve kolza tohumları olmak üzere belirli tahıl ve yağlı tohum kategorilerinde alacağı önlemleri "önleyici tedbirler" olarak tanımladı.
Mevzuat kapsamında Avrupa Birliği transit geçişe izin verirken, ürünlerin ithalatını bloğun tamamına serbest bırakabilir veya bir kısmıyla sınırlayabilir.
Avrupa Ticaret Komiseri Valdis Dombrovskis de bugün Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Romanya ve Slovakya'nın ticaret bakanlarıyla video konferans yoluyla görüşecek.
