İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin evsahipliği yaptığı İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi, sonuç bildirgesinin ilan edilmesiyle sona erdi. 7 günlük kongrenin sonunda hazırlanan ve “Geleceğin İnşası” başlığı taşıyan sonuç bildirgesinin maddeleri sanayici, çiftçi, işçi, esnaf ve tüccar temsilcileri ile sendikalar, sivil toplum kuruluşları, meslek örgütlerinden oluşan delegeler tarafından oylandı.
Kongrenin kapanış oturumuna İzmir Ticaret Odası Başkanı Mahmut Özgener, Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) Eş Genel Başkanı Mehmet Bozgeyik, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Başkanı Arzu Çerkezoğlu, TÜRKONFED (Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu) Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Sönmez de katıldı.
Sonuç bildirgesi metni, kongre öncesinde 2022 Ağustos ayından bu yana işçi, çiftçi, sanayici, tüccar ve esnaf temsilcilerinin oluşturduğu paydaş gruplarının biraraya gelerek kendi sektörlerini etkileyen sorunların çözümüne yönelik belirlediği ilke ve tavsiye kararlarının oylanmasıyla oluşturuldu. 61 ilke, 211 kararın 27 tanesine şerh konulurken, 184 karar oybirliği ile alındı.
“Bu kongre İzmir’den tüm insanlığa yapılan topyekun bir yenilenme çağrısıdır”
Bildirgenin başlangıcında “Tıpkı yüzyıl önce olduğu gibi, İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi de Türkiye ve dünya için son derece kritik bir dönemde gerçekleşmektedir. Bu kongre İzmir’den tüm insanlığa yapılan topyekun bir yenilenme çağrısıdır” ifadelerine yer verildi.
İşçi, çiftçi, sanayici, tüccar ve esnaf temsilcilerinin hazırladığı metinlerin temelinde doğayla uyumlu, değişime açık, refahın büyüdüğü ve adilce paylaşıldığı, ortak akıl ve uzlaşı temelinde gelişen bir Türkiye hedefi yer aldı.
İşçilerin belirlediği ilke ve kararlar arasında, grev erteleme adı altında grev yasaklarına son verilmesi, sendikal mevzuatın kapsamının demokratikleştirilmesi, kayıt dışı istihdamının ortadan kaldırılması, eşit işe eşit ücret güvencesi sağlanması, ücretlerin en az yoksulluk sınırının üzerinde gelir düzeyine yükseltilmesi, az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi alınmasını sağlayacak gelir vergisi düzenlemesine gidilmesi, çalışma yaşamında şiddet, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve tacizle mücadeleyi esas alan ILO 190 sayılı sözleşmenin onaylanması, işyerlerinde kadınlara ve LGBTİ+ bireylere yönelik ayrımcılığa son verilmesi, ev içi istihdamın da istihdam biçimi olarak kabul edilmesi, staj ve çıraklık süresinin emekli aylığı hesaplamasına dahil edilmesi tüm delegelerin oybirliğiyle kabul edilerek İktisat Kongresi’nin sonuç bildirgesine girdi.
İşçi ve işverenin anlaşamadığı konular
İşçi ve işverenler bazı kararların oylanmasındaysa karşı karşıya geldi. İzmir iş dünyası temsilcileri, işçilerin hazırladıkları bazı maddelere şerh koyarak reddetti. Haftalık çalışma süresinin ücret kaybı olmadan 35 saati aşmaması, tehlikeli iş kollarında bu sürenin 25 saati aşmaması, keyfi işten çıkarmalarla sonuçlanan düzenlemelere son verilerek işten çıkarmaya ilişkin mevzuatın düzenlenmesi, işçilere haftada en az iki gün ücretli izin hakkı verilmesinin de aralarında olduğu işçilerce alınan bazı tavsiye kararları, sanayici, esnaf ve tüccar temsilcilerinin şerhlerine ve ret oylarına rağmen çiftçilerin desteğiyle oy çokluğuyla geçti. İşçilerin, eğitim, sağlık, haberleşme ve madencilik sektörlerinin kamulaştırılmasına yönelik aldıkları kararsa, oy çokluğuyla reddedilerek sonuç bildirgesine girmedi.
Çiftçilerin tavsiye kararları
Çiftçilerin belirledikleri ilke ve kararlar arasında yer alan, havza ve üretim planlaması yapılması, kuraklık ve susuzluğa dair kalıcı tedbirler alınması, kamuya ait ormanlar ve mera karakterindeki hazine arazilerinin korunması, sulama sistemlerinin verimli yönetilmesinin sağlanması, kaçak kuyu açılmasının önlenmesi, yağmur suyu geri kazanımı projeleri yapılması, su kaynaklarını özelleştirmeye karşı koruyan bir Su Kanunu’nun çıkarılması, kooperatifleşmeye önem verilmesi, sigortasız tarım işçiliğine son verilmesi, tarım arazilerinin veya gıda üretimi yapılan tüm alanların etrafında HES vb. yapılara kati suretle izin verilmemesi, meyve ve diğer dikili ağaç̧ kültürünü korumak ve geliştirmek için bir yıl içinde Türkiye Fidan Laboratuvarı kurulması, tarımda dijitalleşmeye geçilmesi, agroturizmin geliştirilmesi gibi maddeler delegelerce oylanarak sonuç bildirgesine eklendi.
İş dünyası elektrik ve doğalgaz dağıtım şirketlerinin kamulaştırılması gerektiğini kararlaştırdı
Delegelerin oylarıyla kongrenin sonuç bildirgesinde yer alması kabul edilen sanayici, tüccar ve esnaf temsilcilerin belirlediği ilke ve kararlardan bazılarıysa, Türkiye’de internet hızının arttırılması ve internet ücretlerinin düşürülmesi, küresel deniz ticaretinde Türkiye’nin payının geliştirilmesi için düzenlemeler yapılması, doğayla uyumlu yatırımlara daimi vergi avantajı sağlanması, Avrupa Birliği Yeşil Mutabakat kurallarına uyumun desteklenmesi, beyin göçünün önlenmesi için üniversitelerin niteliğinin arttırılması, kırdan kente nüfus göçünün engellenmesi için ekonomik tedbirler alınması, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayanlara tarımsal arazi satışının yasaklanması, entelektüel sermayeye ulaşımın kolaylaştırılması, üniversitelere mali ve idari özerklik sağlanması, mesleki teknik eğitim koşullarının geliştirilmesi, toplumsal cinsiyet eşitliğinin zorunlu ders olarak okutulması, elektrik ve doğalgaz dağıtım şirketlerinin stratejik önemleri nedeniyle kamulaştırılması yer aldı.
“Burada gerçek anlamda bir demokrasi inşa edildi”
Oylamanın tamamlanarak sonuç bildirgesinin ilan edilmesinin ardından açıklamalarda bulunan İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, “8 aydır uzun bir maraton koştuk. İşçiler, çiftçiler, sanayiciler, esnaf ve tüccarlar defalarca uzun saatler boyunca biraraya geldi. 100 yıl önce toplanan 1. İktisat Kongresi’nde atalarımız o olağanüstü zor koşullarda yeni devletin iktisat politikalarını belirlemek için biraraya gelmiş ve büyük bir özgüvenle bu politikaları belirlemişlerdi. Bugün de Türkiye’de çok katmanlı krizler yaşanırken yoksulluk, işsizlik, yüksek enflasyon çok ağır bedeller ödetirken ve üstelik 6 Şubat’taki büyük felaket sonrası on binlerce insan canını kaybetmişken, on binlercesi çadırlarda hayatını sürdürürken, Türkiye’nin bu olumsuz koşullarında geleceğin inşası için bir araya geldik. Bugün bu çalışmaların sonuna geldik” dedi.
Kongrenin umudu ve geleceğe yönelik özgüveni tazelemeye yol açtığını anlatan Soyer, “Çok önemli kararlar alındı bugün. Ama alınan kararlardan daha önemlisi, bu kararları alırken uyguladığımız yöntemdi. Burada gerçek anlamda bir demokrasi inşa edildi. Bu demokrasiyle herkesin farklı çıkar grupları olarak tarif ettiği işçiler, çiftçiler, sanayiciler, tüccarlar ve esnaf ortak bir gelecek tasavvuru kurdu. İçerik kadar önemli olan şey, bu biçimdir. Bu kararlar hayata geçirildiğinde geleceğimiz çok daha aydınlık olacak ve biz de takipçisi olacağız” diye konuştu.
