Birleşmiş Milletler bünyesindeki Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi'nin denetçi heyeti, Ukrayna'nın güneydoğusundaki Zaporijya nükleer santraline vardı.
Bölgedeki Reuters muhabiri, IAEA heyetinin santrale büyük bir konvoy halinde ulaştığını, santral civarında çok sayıda Rus askeri olduğunu bildirdi.
Denetçi heyeti, Rusya'nın kontrolundaki Zaporijya nükleer enerji santraline ulaşmak üzere yola çıkmış, ancak topçu ateşi saldırısı haberleri nedeniyle cepheden yaklaşık 20 kilometre uzaktaki bir kontrol noktasında durmuştu.
IAEA Başkanı Rafael Grossi'nin saatler süren gecikmeye rağmen Avrupa'nın en büyük nükleer enerji santrali olan Zaporijya'ya ulaşmaya kararlı olmaya devam ettiği açıklanmıştı.
Ukrayna devlet nükleer enerji firması Energoatom, Reuters haber ajansına konuya ilişkin verdiği bilgide, IAEA konvoyunun santrale doğru ilerlemeden önce Ukrayna'ya ait bir kontrol noktası civarındaki durumun güvenli hale gelmesini beklediğini bildirmişti.
Energoatom'dan daha önce yapılan açıklamadaysa, topçu ateşi nedeniyle Zaporijya santralinde faaliyette olan iki reaktörden birinin devre dışı bırakılmasının gerektiği bildirildi. Santralde toplamda altı reaktör bulunuyor, ancak bunların sadece ikisi faaliyet gösteriyordu. Moskova ise Ukrayna'nın santrali ele geçirme girişiminin bertaraf edildiğini belirtti.
Santrale yakın Rus kontrolundaki Enerhodar kasabasında bulunan Reuters muhabiri, bir apartmanın topçu ateşiyle vurulduğunu, konutta yaşayanların korunmak için binanın bodrum katına indiklerini bildirdi. Topçu ateşini kimin başlattığı tespit edilemedi.
Zaporijya bölgesinin Rusya tarafından atanan valisi Yevgeni Balitsky, topçu ateşinin sorumlusunun Ukrayna olduğunu kaydederek en az 3 kişinin öldüğünü, beş kişinin yaralandığını, üç çocuk yuvasının ve Kültür Evi'nin tahrip olduğunu bildirdi. Balitsky, kentin elektriğinin de sabah kesildiğini söyledi.
IAEA Başkanı Grossi, nükleer santrale 55 kilometre uzaklıktaki Zaporijya kentinde gazetecilere yaptığı açıklamada, ”Bölgedeki askeri faaliyetlerin arttığının farkında olduğunu” ancak santrali ziyaret etmek ve personelle tanışmak için mevcut planı uygulamaya kararlı olduğunu söylemişti.
Grossi, ”Bu kadar yol katettik, vazgeçmiyoruz” demişti.
Çelik yelek giyen ve üzerine Birleşmiş Milletler amblemi taşıyan zırhlı beyaz arazi araçlarıyla polis eşliğinde yola çıkan IAEA denetçileri, Zaporijya kentinin dışındaki ilk kontrol noktasında durmak zorunda kalmıştı.
Rusya tarafından Mart ayında ele geçirilen Zaporijya santralinin bulunduğu bölge, son bir aydır sık sık topçu ateşine maruz kalıyor. Kiev ve Moskova saldırılar nedeniyle birbirini suçlarken olası radyasyon sızıntısı felaketi korkuları tırmanıyor.
Ukrayna yerel saatiyle 12.00 gibi Reuters'a konuşan IAEA sözcüsü, Grossi liderliğindeki heyetin Ukrayna kontrolundaki bölgede üç saattir beklediğini söylemişti.
Sözcü, "Grossi, ilerlemek için Ukrayna ordusuyla şahsen müzakere etti, bu önemli misyonun Zaporjya santraline bugün ulaşması için kararlılığını sürdürüyor" demişti.
"Zaporijya'da Ukrayna'nın provokasyon yapmasından korkuyoruz"
Kremlin'den bugün yapılan açıklamadaysa Rusya'nın kontrolundaki Zaporijya nükleer santralinde, Birleşmiş Milletler heyetinin ziyareti öncesinde Ukrayna'dan bir "provokasyon" gelebileceği olasılığının kaygı uyandırdığı bildirildi.
Rusya ve Ukrayna, IAEA heyetinin santralde yapacağı denetimi sabote etmeye çalıştıkları konusunda birbirine suçlamalar yöneltiyor.
Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, gazetecilere, "Barbarca ve kışkırtıcı topçu ateşinin durmaması nedeniyle Ukrayna tarafından bir provokasyon gelmesinden korkuyoruz" dedi.
Peskov, Rusya'nın IAEA ile işbirliği yapmaya hazır olduğunu kaydetti. Rusya Dışişleri Bakanı Sergev Lavrov da bugünkü açıklamasında, Rusya'nın nükleer santralin güvenli bir şekilde işletilmesini ve IAEA denetçilerinin görevlerini tamamlamalarını sağlamak için elinden geleni yaptığını bildirdi.
