Birleşmiş Milletler bünyesindeki Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) denetçileri, bugün Ukrayna'nın güneyindeki nükleer enerji santralinin bulunduğu Zaporijya kentine vardı. Denetçi heyet, buradan, Rus işgali altındaki santrale gidecek.
IAEA Başkanı Rafael Grossi başkanlığındaki heyet, son bir aydır bulunduğu bölge art arda saldırılara maruz kalan Zaporijya tesisinde denetlemelerde bulunacak.
Ukrayna Enerji Bakanı German Galuşenko, Reuters haber ajansına yaptığı açıklamada, IAEA misyonunun Zaporijya enerji santralinin ”işgalden ve askerden arındırılması” çabaları yolunda bir adım olması gerektiğini söyledi.
Bakan Galuşenko, IAEA yetkililerinin nükleer santralde görev yapan personelle konuşmasının önemli olduğunu dile getirdi.
Nükleer santralden 55 kilometre uzaklıkta bulunan Ukrayna kontrolundaki Zaporijya kentinde konuşan Ukrayna Enerji Bakanı, Grossi liderliğindeki IAEA heyetinin tesisteki teknisyenlerle görüşmesine izin verilmesinin kritik önem taşıdığının altını çizdi.
Galuşenko, ”Bizim bakış açımıza göre heyetin personelle konuşması, içeride olup bitenle ilgili olarak Rusya'nın verdiği bilgileri değil, gerçek verileri toplaması önemli” dedi.
Grossi: ”Bu teknik bir misyon”
IAEA Başkanı Rafael Grossi, tesise yapacakları ziyaretin, olası bir nükleer kazayı engelleme hedefli ”teknik bir misyon” olduğunu kaydetti.
Grossi, tesis civarındaki bölgenin askerden arındırılması konusununsa, ”siyasi irade meselesi” olduğunu belirtti.
Grossi, gazetecilere yaptığı açıklamada, ”Bunu açıkça ortaya koymanın önemli olduğunu düşünüyorum, benim misyonum teknik bir misyon. Bu misyon, bir nükleer kazayı önlemeyi ve bu önemli nükleer enerji santralini korumayı amaçlıyor” dedi. Grossi, misyonun birkaç gün sürebileceğini söyledi.
IAEA Başkanı Rafael Grossi, denetçi heyetin Zaporijya'ya gitmek üzere yola çıkması öncesinde yaptığı açıklamada da, ”Nihayet altı aydır süren yorucu çabalarımızın ardından harekete geçiyoruz. Çok önemli bir görev üstleniyoruz; oradaki gerçek durumu değerlendirmek, elimizden geldiğinde duruma istikrar kazandırmak. Bir savaş bölgesine gidiyoruz. İşgal altındaki topraklara gidiyoruz. Bu, sadece Rusya Federasyonu'ndan değil, aynı zamanda Ukrayna'dan da açık garantiler gerektirir. Bunu güvence altına almayı başardık” şeklinde konuşmuştu.
Grossi, denetçilerin Zaporijya'da ”birkaç gün” geçirebileceğini söylemişti. Bölgenin Rusya tarafından atanan yetkilileriyse IAEA denetçilerinin Zaporijya ziyaretinin sadece bir gün süreceği imasında bulunmuştu.
Rusya, Avrupa'nın en büyük nükleer enerji santrali olan Zaporijya'yı Mart ayının başında ele geçirmişti.
Mart başından bu yana Zaporijya'da Rus askeri gücü bulunuyor. Ukrayna'nın enerji ihtiyacının yüzde 20'sini karşılayan santral, Ukraynalı teknisyenlerce işletiliyor.
Ukrayna ve Rusya, haftalardır santralin güvenliğini tehlikeye atan topçu ve SİHA saldırılarından birbirini sorumlu tutuyor.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, dün gece geç saatlerde yaptığı açıklamada, ”Zaporijya nükleer enerji santrali, Enerhodar ve civarındaki bölgelerde durum son derece tehlikeli. Rusya'nın eylemlerinden kaynaklanacak bir radyasyon felaketi riski bir saatliğine bile azalmıyor” dedi.
Rusya Savunma Bakanlığı, tesisteki radyasyon seviyelerinin normal olduğunu bildirdi.
Sorular ve şüpheler
IAEA Başkanı Grossi, önceliklerinden birinin, Zaporijya nükleer tesisini işleten Ukraynalı teknisyenlerle konuşmak olduğunun altını çizmişti.
Rusya, IAEA'nın Zaporijya'da kalıcı bir misyon kurmasına ilişkin planını memnunlukla karşılayan bir açıklama yapmıştı.
Ancak Zaporijya'da Rusya tarafından atanan yerel yönetici Yevgeni Balitski, Interfax haber ajansına yaptığı açıklamada, IAEA denetçilerinin ”tesisin işleyişini bir günde görmesi gerektiğini” kaydetmişti.
ABD, Zaporijya nükleer santralinin tamamen kapatılması ve civarındaki bölgenin askerden arındırılması çağrısında bulunmuştu.
Interfax haber ajansı, Rusya'nın atadığı yerel idarecinin, Zaporijya tesisindeki altı nükleer reaktörün ikisinin aktif olarak faaliyette olduğunu söylediğini aktardı.
Ukrayna silahlı kuvvetleri, bugün, Rusya'yı bölgedeki bir temas hattını topçu ateşiyle vurmakla ve bölgedeki saldırılara yeniden başlamaya hazırlanmakla suçladı.
Moskova bu suçlamaya henüz yanıt vermedi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski, dün akşamki konuşmasında, Ukrayna kuvvetlerinin güneyde tüm cephe boyunca uzanan Rus mevzilerine saldırdığını, kuvvetlerin doğuda da saldırılarda bulunduğunu söyledi.
Rusya, savaşın ilk haftalarında, Herson dahil güneyde Karadeniz kıyısı yakınlarındaki bölgeleri ele geçirmişti.
Ukrayna, bu bölgenin geri alınmasını, Rusya'nın batıda daha fazla toprak ele geçirme girişimlerini önleme ve Rusya'nın Karadeniz'e geçişinin önünü kesme açısından kritik olarak görüyor.
Rusya Savunma Bakanlığı ise Ukrayna'nın elde ettiğini öne sürdüğü kazanımları yalanladı ve askerlerinin Ukrayna kuvvetlerini bozguna uğrattığını kaydetti.
”Mikolayiv'deki tahıl siloları Rus saldırısında vuruldu”
Diğer yandan Ukrayna acil durum hizmetleri dairesi, ülkenin en büyük ikinci limanı olan Mikolayiv'deki tahıl silolarının bugün Rus topçu saldırısında vurulduğunu bildirdi.
Dairenin bugün Facebook üzerinden yaptığı açıklamada, ”Mikolayiv'e topçu saldırısının sonucu olarak Korabelni bölgesindeki altyapı tesisinde bulunan tahıl siloları alev aldı” denildi.
Daire, en az iki silonun metal çatılarında delikler olduğunu ve itfaiye birimlerinin yangında zarar gören tesise müdahale ettiğini gösteren fotoğraflar yayınladı. Açıklamada 200 metrekarelik alanın etkilendiği kaydedildi, ancak daha fazla ayrıntı paylaşılmadı.
Mikolayiv'de birkaç büyük tahıl deposu bulunuyor. Bunların bazıları daha önce Rus saldırılarına maruz kalmıştı.
Emtia şirketi Glencore'un kısmen sahibi olduğu tahıl ticareti şirketi Viterra, Mikolayiv'de tesisleri bulunan birkaç uluslararası tahıl firmasından biri. Viterra'nın limandaki deposu Haziran'da alev almıştı. Ancak deponun son saldırıdan etkilenip etkilenmediğine ilişkin bilgi henüz yok.
22 Temmuz'da Moskova ve Kiev arasında imzalanan anlaşma uyarınca Karadeniz'de üç liman yeniden açılmış ve ayda 100 ila 150 yük gemisinin tahıl ihracatı için limanlardan ayrılabileceği bildirilmişti.
Ukraynalı yetkililer, Milolayiv limanının da tahıl ihracatına açılmasını istiyor.
