1939 yılında Aydın’da yaşayan bir çocuğun, henüz 11 yaşındayken kör kalması, sadece onun değil binlerce insanın hayatını değiştirdi. Gültekin Yazgan, kendi hayatını anlattığı “Kör Uçuş” kitabında o zaman yaşadıklarını şöyle anlatıyor: “Gözyaşı dökmeden, hırçınlaşmadan, ileride bir gün yeni bir ameliyatla körlükten kurtulurum diye içimde boş umutlar besleyerek oyalanmadan kabullenmiştim.”
Ancak Yazgan için bu kabulleniş bir boyun eğiş olmadı. Yaşam savaşının strateji ve taktiklerini içinde bulunduğu yeni durumu kabullenerek belirledi. Önceliği eğitimine devam etmekti. Genç Cumhuriyet’in hala sıkıntılar yaşadığı, dünyanın yeni bir savaşa sürüklendiği yıllarda sadece körler alfabesini (Braille) öğrenmesi yetmiyordu. Okumak için bu alfabeyle basılmış kitaplar da bulması gerekiyordu.
İngiltere’den gelen kabartma kitaplar
Önce ailesini zorlayarak İzmir’de Braille alfabesini öğrendi. 1942 yılında Halkevi’nde British Council’in açtığı İngilizce kursuna katıldı. Kursta okutulan kitabı, annesinin yardımıyla kasapların kullandığı kâğıtlara kabartma yazıyla yazdı. Kursta gösterdiği başarının ödülü, İngiltere’de körler için kurulan bir kütüphaneden gelen bir çuval dolusu kabartma kitap oldu.
Gültekin Yazgan, ilerleyen yıllarda üniversiteye giderek avukat oldu. Bir yandan avukatlık yaparken, bir yandan da çeşitli okullarda öğretmenlik yaptı. Altı Nokta Körler Derneği’nin kurucuları arasında yer aldı. Ama İngiltere’den gelen o kabartma kitapları eline aldığında hissettiği sevinci hiç unutmadı. Aynı sevinci, Türkiye’nin kör çocukları da duysun diye 2004 yılında Türkiye Görme Özürlüler Kitaplığı’nı (TÜRGÖK) kurdu.
“Türkiye’de 16 tane körler okulu var”
Gültekin Yazgan, 2012 yılında hayatını kaybetti. Ama görme engelliler için kurduğu kitaplık, faaliyetlerini sürdürüyor. TÜRGÖK’ün Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı eşi Tülay Yazgan devam ettiriyor. VOA Türkçe’ye konuşan Tülay Yazgan, Türkiye’de görme engelli çocuklarla kabartma kitapların buluşmasının büyük bir sorun olduğunu söyledi. Yazgan, “Türkiye’de 16 tane körler okulu var. Bu okullarda kabartma yazıyı, matematikle ilgili ön bilgileri öğrenme fırsatı buluyorlar. Bunun dışında çeşitli yerlerde kaynaştırma eğitimi yapılıyor. Fakat kaynaştırma eğitiminde, destek eğitimi sağlanmadığı taktirde çocuğun eğitimi çok zayıf kalıyor. Destek eğitimi veren öğretmenin kabartma yazı öğretmesi, onunla birebir ilgilenmesi ne yazık ki her yerde sağlanmıyor” diye konuştu.
Devlet, körler okulunda ya da kaynaştırma eğitiminde olan çocuklar için kabartma kitaplar basıp gönderiyor. Akıllı tahta uygulamalarıyla daha nitelikli bir eğitim vermeye çalışıyor. Ancak özellikle kaynak kitaplar konusunda hala ciddi eksikler var. Tülay Yazgan da TÜRGÖK olarak bu konuda görme engelli çocuklara destek verdiklerini söyledi: “15 yıldır iki ayrı kabartma dergi çıkartıyoruz. Biri ilkokul düzeyi öğrenciler için, diğeri ortaokul düzeyindeki öğrenciler için. Lise ya da üniversite sınavlarına girişte görme engelliler diğer arkadaşlarıyla eşit şartlarda değil. Elimizden geldiği kadar onların bu sınavlara hazırlanmasına destek oluyoruz”.
Hem kabartma hem de sesli kitaplar
TÜRGÖK, büyük ölçüde gönüllülerin çalışmalarıyla faaliyetlerini sürdürüyor. Sadece yardımcı ders kitapları değil, her türlü kitap burada Braille alfabesiyle kabartma olarak basılıyor. Kabartma baskılarda bir hata olmaması için defalarca kontrol ediliyor. Bunun için gönüllülerin bir kısmı Braille alfabesini öğrenmiş. Özel baskı makinesinden çıkan kitaplar ciltleniyor ve kitaplıktaki yerini alıyor.
Sadece ders kitapları değil, çocuk kitapları, romanlar, müzik kitapları hatta yemek tarifi kitapları bile var. Kitaplar genellikle bağışçıların katkısıyla basılıyor. Her kitapta bağışçının ismi de yer alıyor. Bu kitaplardan yararlanmak için TÜRGÖK’e üye olmak yeterli. Görme engelli üyeler, nerede olurlarsa olsunlar okumak istedikleri kitaplar onlara kargoyla gönderiliyor. TÜRGÖK’te sadece kabartma kitaplar yok, sesli kitaplar da var. Yine gönüllüler kitapları okuyarak CD’lere kaydediyor. İsteyen üyelere bu CD’ler de ücretsiz olarak gönderiliyor.
İngilizce ve e-KPSS kitaplarına ilgi fazla
Türkiye’de görme engellilerin sayısı tam olarak bilinmiyor. Ama TÜRGÖK’ten yararlananların sayısı altı bini aşıyor. Tülay Yazgan, bu sayıyı daha da artırmak istediklerini vurguladı. Yazgan, özellikle İngilizce öğrenmek isteyenler için kabartma kitapların büyük önem taşıdığını belirtti ve engelliler için açılan Kamu Personeli Seçme Sınavına (e-KPSS) hazırlık kitaplarına da büyük talep olduğunu söyledi.
Yazgan, “Biz e-KPSS için her sene, en son çıkan seçkin bir kitabı kabartma olarak hazırlamaya çalışıyoruz. Ayrıca seslendirme de yapıyoruz. Bunu yaparken de örneğin Türkçe bölümünü bir Türkçe öğretmeninin ya da bu konuda eğitim görmüş birinin yapmasına dikkat ediyoruz. Çünkü sadece okumak yeterli değil, bir sorunun cevabının neden öyle olduğunu açıklamak da gerekiyor. Ya da coğrafyada betimleme yapılması gerekiyor. İngilizcede kitaplarında resimlerin betimlenmesine ihtiyaç duyuluyor. Yoksa o soruların cevaplanması mümkün değil” diye konuştu.
Şimdiye kadar yürütülen çalışmalarla birçok görme engelli, engelleri aşarak üniversite sınavlarında, e-KPSS sınavlarında başarılara imza atmış. Bu da hem Tülay Yazgan hem de gönüllüler için en büyük ödül. Yazgan, hem gönüllü olarak hem de bağışçı olarak daha fazla destek beklediklerini de sözlerine ekledi.
