İngiltere, Portekiz, İspanya ve ABD’de maymun çiçeği vakaları rapor edildi.
İlk kez maymunlarda ortaya çıkan, çoğunlukla Batı ve Orta Afrika'da görülen ve yakın temasla bulaşan virütik bir hastalık olan maymun çiçeği vakalarının artması kaygı yaratıyor. Bunun nedeni, hastalığın çok nadiren de olsa dünyanın başka bölgelerine yayılması.
Maymun çiçeği, ateşe ve ciltte kabarık döküntülere neden olan bir virüs. Genellikle hafif şiddette seyreden hastalığın iki ana suşu bulunuyor. Daha ağır hastalığa yol açan Kongo suşu, yüzde 10 ölüm riskini beraberinde getiriyor. Batı Afrika suşunun ölüm riski oranıysa yüzde 1. İngiltere'de kayda geçen 9 vakanın Batı Afrika suşundan kaynaklandığı bildiriliyor.
"Fazlasıyla sıradışı"
Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu’ndan uluslararası halk sağlığı profesörü Jimmy Whitworth, "Tarihsel olarak çok az sayıda vaka bu bölgelerin dışına çıktı. Bu yıldan önce (Batı Afrika dışında) sadece sekiz vakaya rastlandı" dedi ve son durumu "fazlasıyla sıradışı" şeklinde niteledi.
Portekiz'de 14 doğrulanmış maymun çiçeği vakası kaydedilirken İspanya, 23 olası vakayı test ediyor. Bu vakalardan 7'si doğrulandı. Daha önce Portekiz'de de İspanya'da da maymun çiçeği vakalarına rastlanmamıştı. İsveç de bir vaka rapor etti. İtalya'daysa yetkililer bir vakayı doğruladı, iki de şüpheli vaka olduğunu bildirdi.
ABD’de de bir vaka tespit edildi. Massachusetts Eyaleti Halk Sağlığı Dairesi dün, kısa süre önce Kanada'ya seyahat eden bir erkekte maymun çiçeği enfeksiyonu tespit edildiğini doğruladı.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) laboratuvarı, enfeksiyonun maymun çiçeği virüsünden kaynaklandığını tespit etti.
Massachusetts Halk Sağlığı Dairesi, temas takibi için CDC ve yerel sağlık kurullarıyla çalışma yapıldığını, tespit edilen vakanın halk için herhangi bir risk oluşturmadığını ve hastanede yatan kişinin durumunun iyi olduğunu kaydetti.
Kanada Halk Sağlığı Dairesi de dom geç saatlerde yaptığı açıklamada, Avrupa'daki maymun çiçeği vakalarından haberdar olduğunu ve mevcut durumu yakından takip ettiğini bildirdi.
Kanada'nın Montreal kentindeki halk sağlığı yetkilileri bugün 17 şüpheli vakanın incelendiğini kaydetti.
Massachusetts Halk Sağlığı Dairesi, Amerika'da bu yıl daha önce maymun çiçeği vakasına rastlanmadığını da bildirdi. Teksas ve başkent Washington'a komşu Maryland eyaletleri, 2021 yılında, kısa süre önce Nijerya'ya seyahat eden iki kişide virüs tespit edildiğini açıklamıştı.
Virüs nasıl bulaşıyor?
Daire, maymun çiçeği virüsünün beden sıvılarıyla, virüsün cilt üzerinde yol açtığı kabartı ve yaralarla, bu sıvı ve yaralatın bulaştığı yorgan, çarşaf ya da kıyafetlere temasla ya da uzun süreli yüz yüze temas sırasında solunum damlacıklarıyla bulaşma olabileceğini bildirdi.
Maymun çiçeği virüsü, hayvanlardan insanlara ve daha nadir olarak insandan insana bulaşıyor. İlk kez 1958 yılında maymunlara görülen bu çiçek virüsü, günümüzde en çok kemirgenler tarafından taşınıyor.
Virüsün son tespit edilen vakalardaki yayılma şekliyse uzmanları şaşırtıyor. Bunun nedeni 18 Mayıs itibarıyla sayısı 9 olan İngiltere'deki vakaların, birbiriyle herhangi bir bağlantısı olmaması. Sadece 6 Mayıs'ta doğrulanan ilk hastanın kısa süre önce Nijerya'ya seyahat ettiği biliniyor.
Uzmanlar bu nedenle rapor edilmeyen vakalar olabileceği olasılığına karşı daha geniş çaplı bulaşmaya karşı uyarıyor.
İngiltere Sağlık Güvenliği Dairesi, son vakaların çoğunlukla eşcinsel ilişkiye giren erkekler arasında görüldüğünü bildirdi ve bu kişilerin durumun farkında olmaları tavsiyesinde bulundu.
Çiçek aşısı etkili olabiliyor
Kurumun sözcüsü, maymun çiçeği için geliştirilen bir aşı olmadığını, ancak çiçek aşısının bir ölçüde koruma sağladığını söyledi. İngiltere, bazı sağlık çalışanlarına ve maymun çiçeği virüsüne maruz kalma olasılığı bulunanlara aşı erişimi sağlamaya başladı. Sözcü, ”Aşı talebinde bulunanlar aşılandı” dedi, ancak şimdiye kadar kaç kişinin aşılandığına ilişkin açıklama yapmadı.
Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) göre veriler, çiçek hastalığının kökünün kurutulmasında kullanılan aşıların maymun çiçeği virüsüne karşı da yüzde 85 oranında etki gösterdiğini ortaya koyuyor.
Amerika dahil bazı ülkeler, pandemi hazırlıklar çerçevesinde büyük çiçek aşısı stoklarına sahip.
WHO, virüslerin birbiriyle bağlantısı olup olmadığını anlamak için uzmanların genetik haritalama çalışması yaptığını kaydetti.
Vakalar neden şimdi ortaya çıktı?
Maymun çiçeği vakalarındaki artışın ardındaki olası bir senaryo, COVID-19 kısıtlamalarının kaldırılmasıyla beraber seyahat edenlerin sayısının artması.
Uluslararası halk sağlığı profesörü Jimmy Whitworth, "Benim teorim, Batı ve Orta Afrika'da çok vaka olduğu yönünde. Seyahat edenler çoğaldı. Bu nedenle daha fazla vaka görüyoruz" dedi.
Maymun çiçeği, daha hafif seyreden hastalığa yol açsa da çiçek virüsü ailesinden olduğu için virologların radarında.
Çiçek hastalığı, aşılar sayesinde 1980 yılında ortadan kaldırılmış ve aşılama, o zamandan beri durdurulmuştu. California Üniversitesi'nden epidemiyoloji uzmanı Anne Rimoin, aşı kampanyalarının sonlandırılmasının, maymun çiçeği yöresel olduğu bölgelerde vakalarda artışa yol açtığını söylüyor.
Rimoin, yeni vakaların acilen araştırılmasının önemli olduğunu vurguluyor. Araştırmalar, virüsün yeni bir yolla yayıldığı ya da virüste değişiklik olduğuna ilişkin ipuçları verebilir.
Uzmanlar kamuoyuna, paniğe kapılmamaları çağrısında bulunuyor.
Whitworth, "Bu virüs, COVID gibi ulusal bir salgına yol açmayacak, ancak ciddi bir hastalığın kayda değer bir salgını var. Biz de bunu ciddiye almalıyız" dedi.
İlaç şirketi Siga Avrupa'dan çiçek hastalığı ilacı talepleri alıyor
Amerikan ilaç şirketi Siga Technologies, imal ettiği çiçek hastalığı ilacının maymun çiçeği vakalarının tedavisinde kullanılmak üzere talep gördüğünü bildirdi.
Siga CEO'su Phil Gomez Reuters haber ajansına bugün yaptığı açıklamada, henüz ilaç tedarikinde bulunmadıklarını, ancak şirketin ilaç arzı konusunda "iyi durumda olduğunu" söyledi.
ABD’de çiçek hastalığı, Avrupa'da da maymun çiçeği ve sığır çiçeğinin dahil olduğu ortopoks ailesine ait virüslerin tedavisinde kullanılmak üzere onayı bulunan ilaç, pandemiyle mücadele kapsamında hükümetin stoklarında yer alıyor.
Gomez, ilaç tedariki talebiyle ilgili ayrıntılara girmeden, "Avrupa'daki salgın nedeniyle sipariş aldık ve bunlara yanıt veriyoruz. Hastalıkla mücadeleyi en iyi şekilde desteklemenin yollarını bulmak için Avrupa'daki meslektaşlarımızla iletişimdeyiz" dedi.
Merkezi New York'ta bulunan Siga Technologies'in hisselerinin değeri, bugün yüzde 19 yükseldi.
Merkezi Danimarka'nın başkenti Kopenhag'da bulunan ilaç firması Bavarian Nordic de adını vermediği bir Avrupa ülkesiyle, imal ettiği çiçek hastalığı ilacı Imvanex'in tedariki için sözleşme imzaladığını açıkladı.
