Amerikanın Sesi’nin resmi kayıtlara ilişkin değerlendirmelerine göre Trump yönetiminin ilk dört ayı içinde mülteci programında önemli değişiklikler söz konusu oldu. Trump yönetimi altında Amerika’nın mülteci programının ilk dört ayı, ülkeye gelen müslüman mültecilerin sayılarındaki dramatik azalış ve bu kişilerin geldikleri ülkelerdeki ciddi değişimle tanımlanabilir.
1 Ekim 2017-25 Ocak 2018 tarihleri arasındaki mali yıl sürecinde, Başkan Trump yönetimindeki Amerika’ya gelen mültecilerin yüzde 13’ü müslümanlardan oluşuyor. Bu, kuralları bir önceki Başkan Obama tarafından belirlenmiş olan programın ilk 9 ayıyla kıyaslandığında yüzde 35’ten yüzde 13’e bir düşüş olduğuna işaret ediyor.
Bu süre içinde önde gelen 6 müslüman ülkeden gelenlerde ciddi bir düşüş yaşandı. Ocak ayından Eylül’e kadar mevcut mültecilerin yüzde 10’unu oluşturan Iraklılar’da oran yüzde 1’e düştü. Suriyeli mültecilerin oranı da yüzde 8’den yüzde 1’in altına indi. Somali’den gelen mülteci sayısı da yüzde 10’dan yüzde 2’ye geriledi.
İran, Sudan ve Afganistan’dan gelen göçmen sayısında da ciddi düşüşler kaydedildi.
Bir yıl içinde üç kararname
27 Ocak 2017 Cuma günü öğleden sonra görev süresinin birinci haftasında Başkan Donald Trump, seyahat kısıtlamasıyla ilgili bir başkanlık kararnamesi yayınladı. Bu, Trump’ın, göreve gelir gelmez yaptığı ilk icraatlardan biri oldu. Bu kararname, daha sonra yayınlayacağı üç seyahat yasağı kararnamesinin ilki oldu. Kararnameler, Amerika’ya bazı ülkelerden mülteciler de dahil birçoklarının gelmesine yasak getiriyordu.
Pogramı kadar hızlı bir engellemeyle karşılaşmadı. Başkan Trump’ın seyahat yasağında ileri sürülen gerekçe, mülteci programını askıya alarak güvenlik kontrollarını genişletmek ve mülteci olarak kabul edilenlerin Amerika’nın güvenliği ve refahına zarar vermesini önlemek olarak açıklandı.
Geçen yıl mülteci oranları rekor düzeyde düştü çünkü yönetim mülteci kabul sayılarını da en düşük seviyelere çekti. Mülteci kabul programı, ilan edildiği 1980 yılından bu yana, en düşük seviyeleri gördü. Programın önde gelen çalışanları görevlerini bıraktı. Mültecilerin yerleşimi konusunda yardımcı olan kurumlar Amerika Dışişleri Bakanlığı’nın da talebiyle yurt içi ve yurt dışında çalışan sayılarını düşürdü ve yurt içindeki 50 ofisini kapattı.
Başlangıçta Trump, mülteci kabulünü durdurma kararını Amerika’nın güvenliği ve refahına karşı tehdit oluşturmayacak şekilde kişilerin kabulü için geçici bir uygulama olarak nitelendirdi. Ancak Ocak ve Mart ayında yayınlanan başkanlık kararnamelerine karşı mahkeme kararlarının ardından da yönetim durmadı.
Ekim ayındaki bir başka kararnameyle 11 ülkeye yönelik mülteci programı daha da sıkılaştırıldı. Uzmanlar yıllar seviyesinde değilse bile aylarca bu ülkelerden Amerika’ya gelişlerin engelleneceğini belirtiyor.
Yetkililer doğrudan ülkelerin isimlerini vermedi ama medyaya yansıyan bilgiler bunların yüksek güvenlik taraması altında olan ülkeler olduğunu gösterdi.
Bu ülkelerden Ekim ayından bu yana çok az sayıda göçmen girişi oldu.
- Mısır: 0
- Iran: 29
- Irak: 79
- Libya: 0
- Mali: 0
- Kuzey Kore: 0
- Somali: 130
- Güney Sudan: 11
- Sudan: 38
- Suriye: 33
- Yemen: 0
Mülteci sayısında düşüş
Trump yönetiminin ilk 9 ayında mülteci sayısında düşüş olsa da gelenlerin dini inanışlarına göre rakamlar son yılların ortalamalarıyla örtüştü. 2002’den 2016 yılına kadar George W. Bush ve Obama yönetimleri altında gelen mültecilerin yaklaşık yüzde 46’sı Hırıstiyan, yüzde 32’si Müslüman ve yüzde 22’si diğer dinlere mensup kişilerden oluştu.
2017 yılının başlarında Hıristiyan mülteci sayılarında küçük bir artış olsa da Ocak ve Ekim ayı arasında gelenlerin yüzde 35’i Müslümanlar oldu. Bu sürede 23,699 Müslüman mülteci olarak Amerika’ya geldi. Diğer gelenlerin yüzde 52’si Hıristiyan, yüzde 12’siyse Budist, Hindu ya da herhangi bir inancı olmayan kişilerdi.
Mülteci sayıları yönetimin kim olduğuna bakmaksızın haftadan haftaya değişim gösteriyor. Yaklaşık olarak son 12 yıl boyunca haftalık gelen mülteci sayısı binlerle ölçülüyordu. 2017’de bir yavaşlama oldu. Geçen ay aradaki değişimi net olarak gösteriyor. 25 Aralık 2017’den 25 Ocak 2018’ kadar olan sürede bir önceki yılın aynı dönemine göre rakamlar geriledi, 929 kişiye düştü ve bu yüzde 81’lik bir azalışa işaret ediyor. Genelde yeni yıl tatili dolayısıyla bu tarihlerde düşüş olsa da bu büyük bir fark oluşturdu.
Mevcut durumda, uzun yıllardır dünyanın en çok mülteci kabul eden ülkesi Amerika, neredeyse yarı yarıya göçmen kabulünü azaltmış olacak ve 2018 mali yılı 45 bin mülteciyle en düşük rakama ulaşacak.
Müslüman ülkelerden gelenler düşüşte
Yönetim Amerika’ya gelişlerde din kriterinin göz önüne alındığını reddetse de Dışişleri Bakanlığı verilerine göre gelenlerin sayısında gözler görünür bir düşüş varken, gelen Müslümanlar’ın sayısı iyice azalmış durumda. Açılan bazı davalar Trump ve kabinesi tarafından inanç ayrımcılığı yapıldığını öne sürüyor ve söz konusu seyahat yasaklarını “Müslüman yasağı” olarak isimlendiriyor. Anayasa Mahkemesi bu konudaki kararını Nisan ayında verecek.
Müslüman göçmenlerin sayısının düştüğü dönemde hiçbir ülkeden gelen mültecilerde Budistler’deki kadar büyük bir dalgalanma görülmedi. Budist ülkelerden gelenlerin oranı yüzde 8’den yüzde 27’e yükseldi. Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Eritre ve Rusya’dan gelen göçmen sayısında da küçük artışlar oldu.
Amerika genel olarak Birleşmiş Milletler kuralları çerçevesinde göçmen kabul ediyor. Buna göre her ne kadar kabullerin çoğu Hıristiyanlar’dan yapılmış olsa da göçmen kabulünde din bazlı bir değerlendirme yok.
Mevcut mali yılın önümüzdeki 8 ayı içinde mülteci programı doğrudan yönetim tarafından idare edildiği için Başkan bu politikalarda dramatik değişiklikler yapabilir. Örneğin Başkan Obama görev süresinin son iki yılında IŞİD’den ve iç savaştan kaçanları göz önünde bulundurarak daha fazla sayıda Suriyeli mülteci alınması için baskı yapmıştı.
Ancak Başkan Trump’ın 2015 yılındaki seçim kampanyası uyarınca şu anki yönetimin kararı, Müslümanlar’ın Amerika’ya girişini tamamen önlemek olarak görülüyor.
