İran Kudüs Güçleri Komutanı Kasım Süleymani’nin öldürülmesi ve ardından Tahran’ın Irak’ta Amerikan askerlerinin bulunduğu üsse füze saldırısı Ortaoğu’da zaten yüksek olan gerilimi daha da arttırdı.
Kriz şimdilik atlatıldı ama bölgede yakın zamanda bir savaş ihtimali var mı? Ortadoğu’da dengeler yeniden değişiyor mu? Bu soruları Amerikan Dış Politika Konseyi’nden Ilan Berman’a sorduk…
Berman, “Sanırım, İran’la Amerika arasında yeni ve daha fazla çekişmenin olacağı bir döneme giriyoruz. Ama ani bir şekilde savaşa doğru gittiğimiz düşüncesinde değilim. Son dönemde yaşadıklarımız Trump yönetiminin İran’ın bölgede düşmanca tavrına yönelik bir geri püskürtmeydi, İran politikasında bir caydırıcılık oluşturmak. Bence çatışma hemen köşede değil. Bu daha çok İran’ın ne yapacağına bağlı. Başkan’ın hızlıca bir çatışmaya girmek istemediği çok açık. Ama Amerikan üslerine, Amerikan personeline yönelik provakasyonlar devam ederse, sanırım Trump yönetiminin karşılık vermemesi çok zor olur. 8 Ocak’taki konuşmasında İran’ın ne yapması gerektiğini belirtti. Trump yönetiminin baskıya devam edeceğini kaydetti. Müzakereler için kapı açık” sözleriyle gelinen noktayı özetliyor.
Peki, Süleymani’nin öldürülmesi doğru bir karar mıydı? Amerika’da da tartışılan bu soruya Berman yasal açıdan ‘hayır’ şeklinde yanıt veriyor.
Berman, “Süleymani’nin oynadığı rol konusunda kafamda şüphe yok. Vekil güçler ağı onu önemli bir isim yaptı. Terörle mücadele konusunda onu aradan çıkarmak İran’ın vekil güçlerini zayıflatacaktı. Sanırım yönetim böyle düşündü. Onu ortadan kaldırmak İran’ın iletişim kurduğu vekil güçler ağının etkisini azaltmak açısından gerekliydi. Ancak yasal olarak çok saçma görünüyor. Süleymani Amerikan yasalarına göre küsel bir terörist olarak tanımlanıyordu. Bütün Devrim Muhafızları Trump yönetimi tarafından terörist örgüt olarak tanımlandı” ifadelerini kullanıyor.
Berman, İran’da Ukrayna yolcu uçağının düşürülmesinin ardından bu ülkedeki son günlerde yaşanan protestoları da önemli buluyor.
Ilan Berman, “Sanırım son günlerde İran’da olanlar hatırı sayılır derecede önemli. İran’da rejim çok endişelenmiş olmalı. Çünkü İran halkını sokağa dökebilecek çok etken var. Son gösteriler Ukrayna uçağının kazara düşürülmesiyle ilgili ama aslında daha geniş çapta rejimin protesto edilmesi. Rejimin sorumlu tutulamaması, rejimin insan hayatına değer vermemesi. İran halkının rejim konusunda gözü açıldı, esaslı değişiklik istiyorlar. Rejimin bu süreci yönetip yönetemeyeceği belli değil. Daha fazla baskı görülebilir” diyor.
Berman, İran rejiminin protestolar konusunda uzun dönemli bir stratejisi olmadığına da vurgu yapıyor.
