Avrupa'da Ukrayna sınırına asker yığan Rusya'ya karşı yapılan uyarıların tonu sertleşiyor. Avrupa Birliği'ne (AB) üye ülkelerin dışişleri bakanları, Ukrayna'yı hedef alan siber saldırının Moskova'nın komşusuna karşı askeri harekata zemin hazırlayabileceğinin işareti olduğunu belirterek, Rusya'yı "güçlü yanıt verecekleri" yönünde uyardı.
AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, "AB olası saldırganlığa derhal yanıt vermeye hazırdır. Ama önceliği diyaloğa veriyoruz" dedi. Borrell, Rusya'nın AB'yi masa dışında bırakarak Batı'yı bölmeye çalıştığını savunarak, "ABD bu oyuna gelmedi. ABD ve NATO örnek bir davranış sergiledi. Rusya bizi bölemedi" diye konuştu.
Rusya ile "Avrupa güvenliği ve Ukrayna krizinin çözümüne" ilişkin Avrupa'da başlatılan diplomasi sürecinin ilk turu sona erdi. Pazartesi günü ABD ve Rusya heyetleri, Çarşamba günü NATO-Rusya, Perşembe günü AGİT-Rusya görüşmelerinin ardından, Fransa'nın sahil kenti Brest'de toplanan AB Dışişleri Bakanları da iki gün süren toplantısını tamamladı.
AB Dışişleri Bakanları, toplantının ikinci gününe Ukrayna'dan gelen "siber saldırı" haberiyle girince, kaygı ve eleştirilerin tonu da yükseldi. AB'li bakanlar, "bu saldırının Ukrayna sınırına 100 bin asker yığan Rusya'nın askeri bir saldırı hazırlığı içinde olduğu endişelerini arttırdığını" dile getirdi.
Toplantıdan önce gazetecilere konuşan Avusturya Dışişleri Bakanı Alexander Schallenberg, "Rusya ile yaşanan soğuk gerilim, son yıllarda gördüğümüz tüm krizlerden daha ciddi. Bazıları siber saldırının, askeri faaliyetlerin başlangıcı olabileceğini söylüyor" diyerek bu kaygıyı açık bir dille seslendirdi.
İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde de, "Bu tam olarak bizim uyardığımız ve korktuğumuz türden bir gelişme. Ukrayna'ya bir saldırı olursa, tepkimizde çok güçlü ve sert olacağız, sağlam duracağız" dedi.
AFP haber ajansına "daha özgür konuşabilmek için" ismini vermeden açıklama yapan bir başka dışişleri bakanı da, "Bizim inancımız, Ukrayna'da bir Rus müdahalesi riski var ve tepki vermeye hazır olmamız gerektiğidir. Rusya 2014 yılında Kırım'ı ilhak ettiğinde üzerinde anlaşmamız haftalar sürdü. Bu bir daha tekrar etmemeli" dedi.
Dışişleri bakanları, Rusya'yı Ukrayna'ya askeri bir eylemde bulunmaktan kaçınması için güçlü yaptırım olasılığının da masada olduğunu söyledi. AB dönem başkanı Fransa'nın dışişleri bakanı Jean Yves Le Drian, "Amacımız Rusya'yı caydırmak. Bu konuda ortak kararlılığımız var" dedi. Alman Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock de, gazetecilere, diplomasi olasılığının hala geçerli olduğunu belirterek, "Özellikle kriz anlarında diplomasi çok fazla dayanıklılık, sabır ve güçlü sinirler gerektirir" dedi.
Salı günü Moskova'da Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile görüşmeye hazırlanan Baerbock, "Gerilimi daha fazla tırmandırmamak için elimizden gelen her şeyi yapıyoruz. Moskova ziyareti de olası her türlü iletişim kanalının kurulması çabasının bir parçasıdır" diye konuştu.
"Siber saldırının kaynağını tahmin etmek güç değil"
Brest'te 2 gün süren AB Dışişleri Bakanları toplantısının ardından Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ile dönem başkanı Fransa Dışişleri Bakanı Jean Yves Le Drian, ortak basın toplantısı düzenleyerek, AB'nin, siber saldırıyla başa çıkabilmesi için Ukrayna'ya yardım etmek için harekete geçtiklerini açıkladı. AB Güvenlik ve Siyasi Konseyi'nin gün içinde konuyla ilgili toplanacağını kaydeden Borrell, AB'nin "hızlı siber müdahale mekanizmalarını" aktif hale getireceğini söyledi.
Borrell, “Ukrayna'nın bu tür siber saldırılarla başa çıkmasına yardımcı olmak için tüm kaynaklarımızı seferber ediyoruz” dedi. Bir soru üzerine, saldırının nereden geldiği konusunda ellerinde henüz kanıt olmadığını belirten Borrell, "Bu gibi durumlarda bilirsiniz hemen kanıt olmaz. Ama saldırının geldiği kaynağı tahmin etmek güç değil. Siz de bunu kimin yaptığını sanırım tahmin edebilirsiniz" diyereki isim vermeden Rusya'yı adres gösterdi.
Borrell: "Rusya bizi bölmeyi başaramadı"
Avrupalı bakanlar iki konu üzerinde ısrar etti. Olabildiğince diyalog ve müzakere yolunu açık tutmak. Ancak "müzakerelerin başarısız olması" halinde, ABD ile temas halinde kalarak, duruma hazırlıklı olmak ve Rusya'ya yaptırımlar getirmek. Toplantı genelinde, her üye ülkenin Rusya'ya geleneksel yaklaşımı farklı olsa da, Ukrayna'ya destek vermek ve Rusya'nın askeri bir müdahalede bulunması engellemek konusunda tüm üyelerin duruşları birbirine yaklaştı.
AB ülkeleri dışişleri bakanlarının Rusya ve Ukrayna konusunda hiç olmadığı kadar birlik içinde gördüğünü belirten Fransa Dışişleri Bakanı Le Drian, "Hepimiz Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü savunduğumuzu dile getirdik. Ukrayna'ya karşı bir askeri eylemin çok sert karşılık bulacağı görüşünde birleştik" dedi.
Basın toplantısında 10 maddelik bir ortak karar metni açıklayan AB Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de, "Rusya'nın Avrupa'ya doğru bir nüfuz alanı yaratmasını redediyoruz. Avrupa güvenliğini korumakta kararlıyız ve Ukrayna'ya desteğimizi sürdürüyoruz. AGİT, NATO ve ABD ile bu konuda tam bir işbirliği içindeyiz. Şu ana kadar ABD'nin ve NATO Genel Sekreteri'nin davaranışından çok mutluyum. Rusya bizi bölmek istedi, AB yokmuş gibi davrandı. Ama ABD bu oyuna gelmedi. Tam tersine, Avrupa olmadan hiçbir karar alınmayacağını söyledi. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile sürekli temas halindeydik. Son derece etkin bir işbirliği izlendi. Rusya bizi bölmeyi başaramadı. Ortak bir cephe oluşturduk. Anladığım kadarıyla Rusya görüşmelere devam etmek istemiyor. Kendisi bilir. Batı ve Avrupa bu süreçten güçlenerek çıktı" diye konuştu.
Buna karşın, AB üyeleri arasında Rusya'ya uygulanacak yaptırımlar konusunda farklı görüşler devam ediyor. Almanya Savunma Bakanı Christine Lambrecht, ABD'nin yaptırımlara katmak istediği, inşaatının bitiminden bu yana onay bekleyen Kuzey Akım 2 doğalgaz boru hattının Ukrayna'daki ihtilafla hiçbir bağlantısı olmadığını dile getirdi. Polonya Dışişleri Bakan Yardımcısı Marcin Pawel Przydacz da, “Kuzey Akım 2 sorununu gözardı edemeyiz” diyerek konunun yaptırımlar içinde değerlendirilmesini istediklerinin işaretini verdi.
Stratejik Pusula zorda
Ancak toplantının ana hedefi, 2030 yılına kadar AB'nin savunma hedef ve kapasitesini güçlendirmek amacıyla hazırlanan "Avrupa Savunması ve Stratejik Pusula" konusu Rusya/Ukrayna krizinin gölgesinde kaldı. Rusya'ya karşı NATO'nun ön planda olması, Stratejik Pusula üzerindeki tartışmaları daha da karmaşık hale getirdi. Polonya ve birkaç Doğu Avrupa ülkesi, "Rus tehdidinin bu kadar güncel olduğu bir ortamda, ABD'ye, AB'nin kendi savunma özerkliğini ve ordusunu kurması gibi sinyalleri göndermenin uygunsuz olduğunu" dile getirdi.
Konuya ilişkin soruları yanıtlayan Borrell, "Savunma stratejisi üzerinde bir yakınlaşma oldu. Başta pek çok görüş ayrılığı vardı. Ama kapımızdaki tehlikeler görülüyor artık" dedi. Le Drian da, "Çok büyük bir dayanışma ve kararlılık var. İşbirliği arzusu var. Ortak kader arzusu var" dedi.
İran ile müzakerelerde umut ışığı
Borrell, İran ile nükleer anlaşma görüşmelerinde hangi noktada olunduğuna ilişkin bir soruya da, "2021'in sonundan daha iyi bir noktadayız. Noel'den önce oldukça karamsardım. ama Noel'den sonra daha olumlu bir hava var. Önümüzdeki haftalarda bir anlaşmaya varmanın mümkün olduğunu düşünüyorum" dedi.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian ise müzakerelerin çok yavaş ilerlemesinden şikayet ederek, "Hızlanabilmemiz önemli çünkü bu müzakere hayati bir aciliyet taşıyor. Ya İranlılar bir sonuca varmak isteyecek ve Amerika da bunu görür ve adım atar ya da sonuca varmak istemezler ve kendimizi büyük bir krizin önünde daha buluruz. İleriki günlerde yeni bir gelişme olmazsa, müzakere edecek bir konu da kalmadı. Hızlanma olmazsa, yaptırımların kalkması da olmaz" dedi.
"Mali'de kalacağız"
Borrell ve Le Drian, toplantıda Mali konusunun da gündeme geldiğini belirterek, "Avrupa Mali'de kalmaya devam edecek ama bu her ne pahasına olursa olsun anlayışıyla olmayacak" dedi. Le Drian, "Eğer bugün Mali'deysek bu terörle mücadele için. Başka bir nedenimiz yok" dedi.
AB toplantısında, İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde, İsveç ordusunun bu yıl Fransa'nın inisiyatifiyle Sahara bölgesinde oluşturulan, Avrupa özel kuvvetlerinin biraraya geldiği Takuba kuvvetini terk edeceğini açıkladı. Le Drian ise bunun bir çekilme olmadığını, bu ayrılığın planlandığını hatırlattı.
