ABD Merkezi İstihbarat Örgütü (CIA) Başkanı William Burns’ın Taleban lideriyle görüşmek üzere Afganistan’a gittiği bildirildi. Haber CNN televizyonu ile Reuters haber ajansı tarafından yayınlandı.
CNN televizyonunun iki Amerikalı yetkilinin açıklamalarına dayandırdığı habere göre, Burns dün Kabil’de Taleban’ın eş kurucularından Molla Abdül Gani Baradar ile karşılıklı bir görüşme yaptı.
Amerikalı yetkililer, ABD Başkanı Joe Biden’ın Afganistan’dan asker çekme sürecinde 31 Ağustos’u son tarih olarak belirlemesinin öncesinde de Taleban liderleriyle Katar’ın başkenti Doha’da müzakere ediyordu. Dün ilk kez Washington Post gazetesinin yayınladığı görüşme haberi, Taleban’ın Afganistan’ın kontrolu ele geçirmesinden sonraki en üst düzeydeki temas oldu.
Tahliyeler devam ediyor
Beyaz Saray’dan yayınlanan güncel verilere göre, 14 Ağustos’tan bu yana Kabil’den yaklaşık 58 bin 700 kişi tahliye edildi. Beyaz Saray’ın bugün yayınlanan açıklamasında ayrıca, “23 Ağustos, saat 3.00’ten 24 Ağustos saat 3.00’e kadar geçen süre içinde yaklaşık 21 bin 600 bin kişi Kabil’den tahliye edildi. Bu, yaklaşık 12 bin 700 kişi taşıyan 37 ABD askeri uçakları (32 C-17 ve 5 C-130 uçağı) ve 8 bin 900 kişiyi taşıyan 57 koalisyon uçağının faaliyetleri sonucu gerçekleştirildi” denildi.
Beyaz Saray’ın açıklamasına göre, şu ana kadar Afganistan’dan yaklaşık 63 bin 900 kişinin yeni yerlerine yerleştirilmesi tamamlandı. Amerika’nın, Taleban’ın Afganistan’da yönetimi ele geçirmesinin ardından anlaşma yaptığı ülkeler arasında olan Kuveyt’e de ilk mülteci grubu kabul edildi. Anlaşma kapsamında Kuveyt, risk altındaki 5 bin Afgan’ı ülkeye yerleştirmeyi onayladı.
Japonya ve Seul planından vazgeçildi
Diğer taraftan, Amerikalı yetkililer, yurt dışındaki en büyük askeri üslerinin bulunduğu Güney Kore ve Japonya’daki üslere Afgan mültecileri geçici olarak yerleştirme planından vazgeçti.
Reuters haber ajansına konuşan iki kaynağın açıklamalarına göre, Amerikalı yetkililer, “lojistik ve coğrafi durum dahil diğer koşullar nedeniyle Güney Kore ve Japonya’yı listeden çıkardı.”
Güney Kore hükümeti, ülkedeki ABD üssünün geçici olarak kullanılması konusunun ele alındığını doğrulamıştı. ABD Dışişleri Bakanlığı Reuters’ın konuyla ilgili sorularını henüz yanıtlamadı.
Putin: “Rusya Afganistan’a müdahaleyi düşünmüyor”
Afganistan’daki durum dünya gündeminde baş sırada yer almaya devam ederken, Kremlin’den bugün yapılan açıklamada, Rus lider Vladimir Putin’in de Hindistan Başbakanı Narendra Modi’yle konuyla ilgili olarak telefon görüşmesi gerçekleştirdiği belirtildi.
Putin, bugün Afganistan ile ilgili olarak yaptığı değerlendirmelerde, Rusya’nın Afganistan’a askeri güç göndermeyi planlamadığını söyledi. Putin, Birleşik Rusya partisinin kurultayında yaptığı konuşmada, Moskova’nın geçmişteki Afgan işgalinden dersini aldığını söyledi ve “Afganistan’ın içişlerine müdahaleyi düşünmediğimiz gibi birlik konuşlandırmayı da planlamıyoruz” dedi.
“Afganistan’da sadece bir hafta yetecek tıbbi malzeme kaldı”
Tahliyeler bir taraftan devam ederken, başkent Kabil’e hala kaos hakim. Taleban’ın yönetimi ele geçirmesinden bu yana binlerce kişi ülkeyi terketme umuduyla Kabil havaalanına akın etti.
Amerikalı ve Taleban yetkililerinin Afganlar’a havaalanına gitmeme çağrılarına rağmen binlerce kişi hala bölgede tahliye edilmeyi bekliyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nden (WHO) bugün gelen açıklama endişeleri arttırdı. WHO yetkilileri, Afganistan’da “sadece bir hafta daha yetecek kadar tıbbi malzeme kaldığını” söylüyor.
İzdiham ve belirsiz çevrelerden açılan ateş sonucu can kaybı ve yaralanmaların da arttığı Kabil’deki Hamid Karzai Havaalanı’na yurt dışından gelen tıbbi malzemelerin girişi kısıtlanmış durumda.
BM: “Taleban yargısız infaz uyguluyor”
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet, Taleban’ın Afganistan’da insan haklarını ciddi şekilde ihlal ettiği yönünde güvenilir kaynaklardan bilgi edindiğini açıkladı. Bachelet’in açıklamalarına göre, siviller ve teslim olan Afgan güvenlik güçlerine “yargısız infaz” uygulanıyor.
BM İnsan Hakları Konseyi’ne bugün açıklamalarda bulunan Bachelet, infazlarla ilgili ayrıntı vermedi ancak Taleban’ın eylemlerinin yakından gözlemlenmesi için bir sistem oluşturulması çağrısı yaptı.
Toplantıda Pakistan’ın sunduğu önergeye, yeterli kadar güçlü olmadığı gerekçesiyle eleştiriler geliyor.
Bachelet ayrıca, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Pakistan hükümetinin talebiyle acil olarak bugün toplanan Konsey toplantısında Taleban’ın kadınlara ve kızlara yönelik yaklaşımının ise “temel bir kırmızı çizgi” olarak gözlemlenmesi gerektiğinin altını çizdi.
Bachelet, Afganistan’daki etnik ve dini azınlıkların da baskı ve şiddet görme riskiyle karşı karşıya olduğunu, Taleban’ın ülkede yönetimi ele geçirmeden önce düzenlediği saldırılarda azınlıkları hedef aldığını hatırlattı.
Bağımsız bir grup BM insan hakları uzmanları da ortak bir uyarı mesajı yayınlayarak Taleban’ın “kapı kapı dolaşıp evlere baskın yaptığını”, bu nedenle de birçok kişinin evlerinden ayrılarak saklanma çabasında olduklarını söyledi.
Bugün düzenlenen toplantıya katılanlar arasında olan, Afganistan’daki devrik hükümetin üst düzey diplomatlarından Nazir Ahmed Andisha da Afganistan’da yaşananların “belirsiz ve acil müdahale bekleyen” bir durum yarattığını söyledi, milyonlarca Afgan’ın hayatlarından endişe içinde beklemekte olduğuna vurgu yaptı.
Çin’in BM’nin Cenevre’deki Daimi Temsilcisi Chen Xu ise Amerika ile İngiltere ve Avustralya dahil diğer müttefiklerinin askeri güçlerinin Afganistan’daki hak ihlallerinden sorumlu tutulması gerektiğini savundu.
Amerikalı yetkililer ise Taleban’ın adını vermemekle beraber Afganistan’da süren saldırıları kınadı.
Pakistan’ın önergesine eleştiri: “Gülünç”
BM İnsan Hakları Konseyi, Pakistan’ın Afganistan’daki hak ihlalleriyle ilgili sunduğu önergeyi değerlendirme altına alacak. Ancak önerge metninde de Taleban’a doğrudan atıfta bulunulmuyor.
Önergede, ihlallerin araştırılması için uluslararası bir gözlem ekibi kurulması yönünde bir talep de yer almıyor ancak Bachelet’in 2022 yılı Mart ayında düzenlenmesi planlanan konsey toplantısında resmi olarak tüm taraflara insan hakları yasalarına uyma, “kadınların” ve azınlıkların “tam ve kapsamlı bir şekilde dahil edilmesi” çağrısı yapması talep ediliyor.
Reuters haber ajansına konuşan batılı bir diplomat, toplantıda gündeme gelen önerge metnini zayıf kaldığı gerekçesiyle eleştirerek, “Daha güçlü bir metin bekliyorduk. Bu, aşırı az. Hayal kırıklığına uğradık” dedi.
Afganistan Bağımsız İnsan Hakları Komisyonu Başkanı Seherzad Ekber de toplantıda yaptığı açıklamada, önergeyi “gülünç” olarak nitelendirdi ve “Lütfen bu toplantının sonunda güvenilir ve güçlü bir sonuç çıkmasını sağlayın” ifadelerini kullandı.
