Birleşmiş Milletler’e bağlı Atom Enerjisi Dairesi (IAEA) Başkanı Rafael Grossi’nin İran'ın uranyum stokunu sınırlandırmak için attığı “somut adımı” memnuniyetle karşılamasına rağmen, Avrupalı güçler ve ABD, İran'ı nükleer program konusunda işbirliği yapmadığı gerekçesiyle kınayan bir karar tasarısı sundu.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) Viyana'daki yönetim kurulu toplantısı başlarken AFP'ye konuşan diplomatlar Paris, Berlin, Londra ve Washington'un İran'ı eleştiren bir karar tasarısını resmen sunduğunu söyledi.
Diplomatlar, tasarının Perşembe günü oylamaya sunulmasının beklendiğini söyledi.
Tasarı, IAEA Başkanı Rafael Grossi'nin İran'a yaptığı ve Fordo ve Natanz'daki başlıca uranyum zenginleştirme tesislerini dolaştığı ziyaretin ardına rastladı.
Gazetecilere açıklama yapan Grossi, İran'ın hassas yüksek düzeyde zenginleştirilmiş uranyum stokunu sınırlamayı kabul etmesini “somut bir adım” olarak memnuniyetle karşıladığını söyledi.
Grossi, Tahran'ın envanterine yenilerini eklemeyi durdurmak için gerekli adımları uygulamaya koyduğunu söyledi. Grossi, “İran'ın geçmişte yükümlülüklerinden uzaklaşmasından bu yana ilk kez farklı bir yöne doğru ilerliyor olmalarını önemsiyorum” dedi.
Ancak İran’ın resmi haber ajansı IRNA’nın aktardığına göre İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçı, Grossi ile yaptığı telefon görüşmesinde kurulun kararı kabul etmesi halinde “orantılı” bir karşılık verileceği uyarısında bulundu.
Arakçı ayrıca bu hamlenin “İran ile atom enerjisi dairesi arasındaki etkileşimlerde yaratılan olumlu atmosferle açık bir çelişki içinde olduğunu” savundu.
Yayılma riski
Üst düzey bir diplomat, İran'ın hassas stoklarını dondurmaya yönelik son dakika teklifine “şüpheyle” yaklaşarak, fazla çaba gerektirmediği ve tersine çevrilebileceği için “oldukça samimiyetsiz” olduğunu söyledi.
AFP’nin ulaştığı metnin son haline göre, Batılı güçler bu kez Grossi tarafından “en geç” 2025 baharına kadar “kapsamlı bir rapor” hazırlanmasını istiyor.
Rapor, Tahran'ın beyan edilmemiş sahalarda bulunan uranyum izleri konusunda ajansla yaptığı işbirliği de dahil, İran'ın nükleer faaliyetlerine daha fazla ışık tutmaya çalışacak.
İranlı mevkidaşı ile görüşen Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot'a göre Tahran'ın nükleer programını genişletmesi “çok endişe verici ve büyük yayılma riskleri içeriyor”.
İran ile ajans arasındaki gerilim, yaptırımların hafifletilmesi karşılığında Tahran'ın nükleer programını engellemeyi öngören 2015 tarihli anlaşmadan bu yana defalarca tırmandı.
Anlaşma, dönemin Başkanı Donald Trump'ın 2018 yılında ABD'yi tek taraflı olarak geri çekmesi ve İran'a ağır yaptırımları yeniden uygulamasının ardından bozuldu.
Tahran buna karşılık anlaşma kapsamındaki yükümlülüklerinden geri adım atarak zenginleştirme seviyesini yüzde 60'a, yani nükleer bomba geliştirmek için gereken yüzde 90 eşiğine biraz daha yaklaştırdı.
Forum