Biden yönetimi İsrail’in Hamas’a ilettiği ve bazı ayrıntılarını Başkan Biden’ın açıkladığı Gazze için üç aşamalı ateşkes planı konusunda topun Hamas’ta olduğunu belirtti. İsrailli yetkililer çerçeveyi kabul etmekle birlikte planın eksikleri olduğunu söylüyor. Arap ülkeleri planın ciddi ve olumlu şekilde değerlendirilmesinin önemli olduğu görüşünde.
Pazartesi günü gazetecilerin konuya ilişkin sorularını cevaplayan Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi İletişim Danışmanı John Kirby planın İsrail’e ait olduğunu vurguladı; Hamas’ın kabul etmesi halinde ilk aşamada bir grup rehinenin serbest kalacağını ve İsrail ordusunun nüfus merkezlerinden çekileceğini söyledi.
Hamas’tan yanıt bekleniyor
Hamas’tan resmi yanıt beklediklerini söyleyen John Kirby, “Anlaşma, istedikleri şeyi yani ateşkesi ve zaman içinde aşamalı olarak İsrail güçlerinin Gazze’den çekilmesi potansiyelini sağlıyor” dedi.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi İletişim Danışmanı, “Hamas’ın askeri açıdan 7 Ekim’deki gibi bir saldırı düzenleyemeyecek noktaya getirildiği sırada diğer yandan da Refah’taki birimler ve liderler üzerinde baskı uygularken, zaman bir sonraki aşamaya ilerleme zamanı. En azından rehinelerin bir kısmı alınsın, altı haftalık ateşkes olsun, (Gazze’ye) günde 600 TIR yardım sağlansın ki ikinci aşamaya ve saldırıların kalıcı olarak sonlanması aşamasına gelebilelim” ifadelerini kullandı.
ABD Başkanı Joe Biden Cuma günü yaptığı açıklamada, Gazze için üç aşamalı planın İsrail planı olduğunu vurgulamıştı.
John Kirby, planın bazı ayrıntıları açıklanmadan önce İsrail ile bu konuyu görüştüklerini ve bildiği kadarıyla İsrail tarafından planın açıklanmasına bir itiraz gelmediğini söyledi.
İsrail Başbakanı Netanyahu aşırı sağcı koalisyon ortaklarının baskısıyla karşı karşıya
Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Hamas’ın elinde bulunan rehinelerin geri getirilmesi için “sayısız” yöntemle çalıştıklarını söyleyen İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, “En başta Hamas’ın ortadan kaldırılması olmak üzere bir yandan savaşın hedeflerine bağlı kalırken, rehineleri geri getirmek için uzun yol kat ettik. Her iki hedefe de ulaşabileceğimiz konusunda ısrarlıyız” dedi.
İsrail Başbakanı, “Bu benim koalisyon baskısı sebebiyle eklediğim bir şey değil. Savaş Kabinesi’nde oybirliği ile üzerinde anlaştığımız bir şey” ifadelerini kullandı.
İsrail basınında yer alan haberlere göre Başbakan Netanyahu “Hamas’ın yok edilmesi hedefinden geri adım atmadığını ve hükümetteki aşırı sağcı ortaklarına da ateşkes teklifinin bu hedefi karşılayacağını aksi takdirde İsrail’in savaşa döneceğini” söyledi.
İsrail Başbakanı Netanyahu, anlaşmayı kabul etmesi halinde, aşırı sağcı ortaklarının hükümetten çekilme tehdidiyle karşı karşıya.
Aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir bu tehdidi gündeme getiren isimler. İsrail’de koalisyon hükümetinin çökmesi durumunda Netanyahu seçime gitmek zorunda kalabilir.
Böyle bir durumda da Netanyahu, savaşa giden süreç ve güvenlik açıklarıyla ilgili soruşturmalarla ve başbakanlık koltuğunu kaybetmesi halinde de hakkındaki yolsuzluk suçlamalarından yargılama ile karşı karşıya kalabilir.
Biden’dan İsrail’e “baskıya rağmen anlaşma” çağrısı
ABD Başkanı Biden Cuma günkü açıklamasında, İsrail’de “sonsuza kadar savaş” isteyen taraflara fikirlerini değiştirmeleri çağrısında bulunmuştu.
Biden, “İsrail’de bu planı kabul etmeyecek olanlar var biliyorum. Hatta bazıları koalisyon hükümetinde. Gazze’yi işgal etmek istediklerini net şekilde söylediler. Yıllarca savaşmaya devam etmek istiyorlar ve rehineler onlar için bir öncelik değil. İsrail’deki yönetime nasıl bir baskı gelirse gelsin bu anlaşmanın arkasında durmaları çağrısında bulundum” ifadelerini kullanmıştı.
İsrail’de çok sayıda medya kuruluşu Başkan Biden’ın Cuma günkü konuşmasını “İsrail kamuoyuna doğrudan hitap etme çabası” olarak yorumladı.
Aşamalı ateşkes planı ne öngörüyor?
ABD Başkanı Joe Biden’ın Cuma günü bazı ayrıntılarını açıkladığı ateşkes planının metni kamuoyu ile paylaşılmadı.
Planın Perşembe günü Katar üzerinden iletildiği Hamas, Cuma günü yaptığı açıklamada teklife olumlu baktığını belirtmişti.
Gazze’de yaklaşık sekiz aydır devam eden savaşın sona erdirilmesi için Biden’ın açıkladığı plan üç aşama öngörüyor.
“Müzakereler devam ettiği sürece ateşkes sürecek”
Bu planın öncekilerden en önemli farkı, taraflar plan kapsamında öngörülen üç aşamada ilerlerken ateşkesin müzakereler sürerken de devam edecek olması.
Amerikalı yetkililere göre her aşamanın 42 gün sürmesi öngörülüyor.
Planın aşamaları ise şu şekilde:
Birinci aşama: Altı haftalık ateşkes olacak. İsrail güçleri Gazze’deki nüfus merkezlerinden çekilecek. Yaşlılar ve kadınlar dahil rehineler yüzlerce Filistinli mahkum karşılığında serbest kalacak. Filistinli siviller Gazze’ye dönecek. Günde Gazze’ye 600 TIR insani yardım iletilecek.
İkinci aşama: Hamas ve İsrail saldırılara kalıcı olarak son verilmesi için koşulları müzakere edecek. Müzakereler devam ettiği sürece ateşkes de devam edecek.
Üçüncü aşama: Gazze için kapsamlı bir yeniden inşa planı uygulanacak.
Arap ülkeleri ne diyor?
Suudi Arabistan, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Mısır’ın dışişleri bakanları, Gazze’de üç aşamalı ateşkes teklifini görüştü.
Suudi haber ajansı SPA’ya göre bakanlar planın ciddi ve olumlu şekilde ele alınması gerektiği görüşünde.
Mısır ve Katar, rehinelerin serbest kalması karşılığında Gazze’de ateşkesin sağlanmasına ilişkin diplomatik görüşmelerde önemli rol oynamıştı.
Netanyahu ABD Kongresi’ne ne zaman hitap edecek?
ABD Kongresi’nin alt kanadı olan Temsilciler Meclisi’nin Cumhuriyetçi Partili Başkanı Mike Johnson, İsrail Başbakanı Netanyahu’ya Kongre’ye hitap etmesi davet iletmişti.
İsrail Başbakanı daveti kabul etti; ancak henüz ziyaret için bir tarih belirlenmedi.
5 Kasım’da yapılacak başkanlık seçimlerine beş ay kala Kongre’deki Cumhuriyetçiler Demokrat Biden yönetimini İsrail’e yeterince güçlü destek vermemekle eleştiriyor.
ABD Kongresi Cumhuriyetçi Parti’nin kurultayının yapılacağı Temmuz ayının üçüncü haftası çalışmalara ara veriyor ve Ağustos ayında da tatile çıkıyor.
Reuters’ın haberinden bir bölüm kullanılmıştır.
Forum