Rusya, Ukrayna’nın doğusundaki Harkiv bölgesinde ilerlemeyi sürdürürken NATO’dan müttefiklere “Ukrayna’ya silah kullanımı konusunda getirdikleri kısıtlamaları kaldırmaları çağrısı” geldi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in önerisi NATO müttefiklerini ikiye böldü.
Stoltenberg, Batılı müttefikler tarafından Ukrayna’ya sağlanan silahların Rusya topraklarında kullanımına getirilen kısıtlamalar nedeniyle Ukrayna'nın “elinin kolunun bağlı olduğunu” belirterek, müttefiklerden bu kısıtlamaları yeniden gözden geçirmesini istedi. Stoltenberg, “uygulanan bazı kısıtlamaların kaldırılmasını” düşünmeleri gerektiğini belirtti.
NATO üyesi ülkelerin parlementerlerini biraraya getiren NATO Parlamenterler Meclisi Bahar Oturumu, Bulgaristan'ın başkenti Sofya’da yapılıyor.
Toplantı öncesi konuşan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Rusya-Ukrayna savaşında taraf olma endişesiyle Ukrayna’ya verdikleri silahların Rusya topraklarında kullanılmasını yasaklayan müttefiklere seslendi.
Bu yasaklamalara devam edilmesinin “Ukrayna’nın ellerini arkadan bağladığını ve kendilerini savunmalarını zorlaştırdığını” belirten Stoltenberg, şunları söyledi:
“NATO müttefikleri Ukrayna'ya benzeri görülmemiş askeri destek sağladı ve bunun için minnettarım. Sorun şu ki, son aylarda Ukrayna'ya verdiğimiz sözleri yerine getiremedik. ABD yeni bir yardım paketini kabul etmek için altı ay harcadı. Bir milyon mermilik mühimmat sözü veren Avrupalı müttefikler, bu sayıya yakın mühimmat teslim edemedi. Müttefikler hava savunması konusunda vadettiklerini yerine getirmedi ve tabii askeri destekteki bu gecikmelerin sahada sonuçları oldu. Uzun vadede Ukrayna için daha öngörülebilir ve güçlü desteğe ihtiyacımız var.”
NATO Genel Sekreteri, Ukrayna’nın bu silahları kullanmasının meşru müdafaa anlamına geldiğini ve uluslararası hukuka aykırı olmadığını da savundu:
“Ukrayna'nın kendini savunma hakkına sahip olduğu açıktır. Meşru müdafaa, BM tüzüğünde yer almaktadır. Meşru müdafaa, Rusya içindeki meşru askeri hedeflere saldırma hakkını da içerir. Sanırım uluslararası hukukun sınırlamaları dahilinde meşru müdafaaya yardımcı olmak için tüm kısıtlamaları kaldırmayı da düşünmenin zamanı geldi. Ayrıca Ukrayna'ya silah teslim ettiğimizde bunun artık bizim olmadığına inanıyorum. Bu silahlar artık Ukraynalılar’ındır.”
Stoltenberg’in önerisi NATO’yu böldü
Harkiv'e yapılan ciddi saldırının ardından Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, Batı’nın silahlarının Rusya'da kullanılmasına izin verilmesini istiyor. NATO Genel Sekreteri Stoltenberg de müttefiklere bu yönde çağrı yaptı. Ancak savaşın başlangıcından bu yana NATO müttefikleri, nükleer bir güç olan Rusya karşısında gerilimi azaltmak amacıyla Kiev'e sağladıkları silahların Rus hedeflerini vurmak için kullanılmasını yasakladı.
Bu öneri, NATO müttefikleri arasında yeni bir bölünmeye yol açtı. Almanya ve İtalya öneriyi reddederken Fransa ve ABD öneri üzerinde düşünüyor. İngiltere, İsveç ve Polonya ise bu sınırlamaları kaldırmaya hazır olduklarını belirtiyor.
Almanya ve İtalya karşı
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, duruşlarında bir değişiklik olmadığını belirterek, hafta sonu yaptığı açıklamada, “Böyle bir adım gerilimi daha da tırmandırır. Biz silahlarımızın Rusya topraklarında kullanılmasını istemiyoruz. Bu bizim kesin pozisyonumuz” dedi.
Öneri Roma tarafından da reddedildi. İtalya Başbakanı Giorgio Meloni, Pazar günü katıldığı bir televizyon programında, Roma'nın Ukrayna'ya sağlanan silahların Rus topraklarındaki hedeflere karşı kullanılmasına karşı olduğunu yineledi. Meloni, “Stoltenberg'in neden böyle bir şey söylediğini bilmiyorum, ama çok dikkatli olmamız gerektiğini düşünüyorum” dedi.
ABD düşünüyor, Polonya ve İsveç destekliyor
Aslında savaşın başlangıcından bu yana Batı, Kiev'in Rusya topraklarına doğrudan saldırmak için sağlanan silahları kullanmasını resmen yasaklamıştı. Çok sayıda ülke, Ukrayna'ya sağladıkları silahların kullanımını yalnızca kendi toprakları olan Kırım ve Donbas ile sınırlayarak, Rusya topraklarına saldırıları yasakladı.
Ancak Mayıs ayının başında İngiltere, Ukrayna ordusunun, Storm Shadow füzeleri başta olmak üzere, askeri teçhizatını kullanmasına izin veren ilk ülke oldu.
New York Times'ın haberine göre ABD, Ukrayna'ya, Amerikan askeri varlıklarını Rus topraklarında kullanma yetkisini vermeyi düşünüyor.
Polonya ve NATO’nun en genç üyesi İsveç de buna izin vermeye hazır olduklarını açıkladı. Estonya, Letonya gibi Rusya’ya sınır Baltık ülkeleri de bu yönde ilerlenmesini savunuyor.
NATO’nun doğu kanadı ülkeleri Rusya’nın önüne drone’lardan oluşan bir duvar örerek, Ukrayna’nın hava sahasını güçlendirmeyi de tartışıyor.
Zelenski İspanya’da, NATO Dışişleri bakanları toplanıyor
Müttefiklerine Rus saldırısına karşı yardımlarını arttırma çağrısında bulunan Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, İspanya’ya gitti. Zelenski, Madrid'de İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ile görüştükten sonra birlikte ortak basın toplantısı düzenleyecek.
Öte yandan, NATO Dışişleri Bakanları da bu hafta Perşembe ve Cuma günü Çek Cumhuriyeti’nin başkenti Prag’da toplanacak. Washington’da 9-11 Temmuz tarihlerinde yapılacak NATO zirvesine hazırlık çalışmalarını ele alacak olan dışişleri bakanları, özellikle Ukrayna’ya silah izninin yanısıra, Stoltenberg tarafından hazırlanan ve Ukrayna’ya 100 milyar Euro’luk yardım içeren planı görüşecek.
Görev süresi 2 ay sonra dolacak olan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in yerine Hollanda Başbakanı Mark Rutte’nin geçmesi bekleniyor. NATO’nun Temmuz ayında Washington’da yapılacak zirvesinin ardından, 2025 zirvesinin de Rutte’nin ülkesi Hollanda’da yapılması kararlaştırıldı.
Forum