Mısır’ın başkenti Kahire’de biraraya gelen Arap liderler, İsrail’in Gazze’ye bombardımanını kınadı. Zirveye katılan Avrupalı liderler de sivillerin korunması gerektiği vurgusu yaptı. Zirveye İsrail ve üst düzey Amerikalı yetkililerin katılmamasıyla, zirveden, gerilimin yatıştırılması yönünde herhangi bir anlaşma çıkmadı.
İsrail-Hamas savaşının giderek kızıştığı ve 2,3 milyon nüfuslu abluka altındaki Gazze’de yaşanan insani krize dair uluslararası endişelerin arttığı bir zamanda bölge ülkelerinin liderleri ve dışişleri bakanları Kahire’nin evsahipliğinde zirve düzenledi.
Zirvede söz alan Arap ülkelerinin liderleri, 7 Ekim’de Hamas’ın İsrail’e saldırısı ve İsrail’in de Gazze’yi yoğun hava bombardımanıyla karşılık vermesi sonucu tekrar alevlenen ve on yıllardır devam eden şiddet dalgasının sona erdirilmesi çabalarına tekrar başlanması gerektiği mesajını verdi.
Arap ve Müslüman ülkelerin temsilcileri İsrail'in saldırısının derhal sonlanması çağrısı yaparken, Batılı ülkelerin temsilcilerinin ise sivillere insani yardımlar gibi daha ılıman hedefleri dile getirdikleri gözlendi.
İsrail’in bölgedeki en yakın müttefiki ve geçmişteki tüm barış çabalarında önemli rol üstlenmiş olan ABD zirveye, Kahire’deki büyükelçiliğinin maslahatgüzarını gönderdi. İsrail’inse hiçbir temsilcisi zirvede yer almadı.
Türkiye'yi Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın temsil ettiği zirvede ortak bir bildiri üzerinde de anlaşılamadı.
Ürdün Kralı'ndan "küresel sessizlik" eleştirisi
Ürdün Kralı Abdullah, İsrail’in Gazze’ye saldırıları karşısındaki “küresel sessizliği” eleştirdi ve İsrail-Filistin ihtilafına adil bir yaklaşım sergilenmesi çağrısında bulundu.
“Arap dünyasının duymakta olduğu mesaj, Filistinliler’in hayatlarının İsraillilerinkinden daha az önemli olduğu şeklinde” diyen Kral Abdullah, Gazze, Batı Şeria ve İsrail’deki masum sivillere karşı girişilen şiddet eylemlerinden öfke ve derin üzüntü duyduğunu ifade etti.
Mahmud Abbas: “Hiçbir yere gitmeyeceğiz”
Filistin Yönetimi lideri Mahmud Abbas da, Filistinliler’in topraklarından başka yerlere gönderilemeyeceğini söyledi.
Abbas zirvedeki konuşmasında, “Topraklarımızı terketmeyeceğiz” ifadesini kullandı.
İsrail, İran’ın desteklediği Hamas’ın 7 Ekim’de sınırı geçerek İsrail’in güneyinde 1400 kişiyi öldürmesi ve 200 kadar kişiyi de rehin alması sonrası, AB ve ABD’nin terör listesinde yer alan örgütü “yeryüzünden silme” sözü vermişti. İsrail, Gazze’nin kuzeyinde yaşayan Filistinlilerden de, “kendi güvenlikleri için” güneye gitmelerini istemişti. Hamas yönetimindeki Gazze'nin sağlık bakanlığı, İsrail'in son iki haftadır Gazze'de düzenlediği yoğun bombardımanda eh az 4 bin 385 Filistinlinin yaşamını yitirdiğini açıkladı.
İngiltere'den İsrail ordusuna "uluslararası hukuka saygı ve itidal" çağrısı
Zirvede konuşan Fransa Dışişleri Bakanı Catherine Colonna da, sivillere yardımın ulaştırılması için bir insani koridora ihtiyaç olduğunu söyledi ve bunun bir ateşkesin de önünü açabileceği değerlendirmesinde bulundu.
Almanya, İsrail’in Hamas’a karşı savaşının Gazze’deki insani duruma ilişkin endişeler gözetilerek yürütülmesi gerektiğini belirtirken, İngiltere de İsrail ordusunu uluslarası hukuka saygı ve itidal göstermeye çağırdı.
Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel de, insani durum, gerilimin bölgesel boyuta tırmanmasının önlenmesi ve Filistin-İsrail barış süreci konularında "birlikte daha fazla çalışmaları gerektiğini anladıklarını" söyledi.
Ortak bildiri beklenmiyor
Çatışmanın daha geniş bir bölgesel boyuta ulaşmasını engellemenin yollarının masaya yatırıldığı zirvede ortak bir sonuç bildirisi üzerinde uzlaşmaya varmadan sona erdi, dolayısıyla zirvenin sonunda herhangi birbildiri yayınlanmadı.
Daha önce, isimlerinin açıklanmaması koşuluyla konuşan üç diplomat, hem ateşkes dair herhangi bir çağrıyla ilgili hem de Hamas’ın saldırısı ve İsrail’in kendini savunma hakkından bildiride bahsedilip bahsedilmemesi konusundaki hassasiyetler nedeniyle ortak bildirinin muhtemelen olmayacağını söylemişti.
Bazı Batılı liderlerin de zirvede olmaması beklentileri düşürdü. Almanya Başbakanı Olaf Scholz, İngiltere Başbakanı Rishi Sunak ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron zirveye katılmadı.
"Filistinliler'in sürülmesini kabul etmeyiz"
Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah el Sisi, Gazze’deki Filistinlilerin Mısır’ın Sina Yarımadası’na yerleşmeye zorlanmasını kabul etmeyeceklerini ve tek çözümün bağımsız bir Filistin devleti olduğu şeklindeki duruşunu yineledi.
Çatışmaların daha geniş boyuta yayılmasının İsrail’e Batı Şeria’daki Filistinliler’i toplu halde sürme şansı vermesinden endişe eden Ürdün Kralı Abdullah da, insanları yer değiştirmeye zorlamanın “uluslararası yasalara göre savaş suçu ve kendileri için de bir kırmızı çizgi olduğunu” vurguladı.
Guterres: "Hamas'ın çirkin saldırı Filistin halkının topluca cezalandırılmasını asla haklı çıkarmaz"
Zirvede konuşan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de, Gazze’deki sivillerin durumuna ilişkin uluslararası camiada artan endişelere işaret ederek, Hamas’ın iki hafta önce İsrail’e karşı düzenlediği “çirkin saldırının”, “Filistin halkının topluca cezalandırılmasını asla haklı gösteremeyeceğini” vurguladı.
Hakan Fidan: "İsrail Filistinlilerin acılarını normalleştirmeye çalışıyor"
Zirvede Türkiye’yi temsil eden Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da, İsrail’e verilen uluslararası desteğin Filistin halkına karşı adaletsizliği arttırdığı eleştirisinde bulundu.
Fidan, İsrail’in “Filistinlilerin yaşadığı acıları normalleştirmeye çalıştığını” söyledi.
Fidan, “Gazze’de olduğu gibi, insan hayatları üzerinde böylesine toplu ve acımasızca bir şekilde acılara yol açılması için hiçbir neden ve bahane yoktur. Herhangi bir masum yaşamın kaybolmasını kınama ve karşı durmada net olmak zorundayız” dedi
Hakan Fidan, “Tarih boyunca, geçici sözde zaferlerin uzun vadeli güvenlik sağlamadığı İsrail’e hatırlatılmalı. İsrail’in, bazı ülkelerin dayanışmasını Filistinliler’e karşı, camilerin ve hastanelerin bile hedef alındığı gözü dönmüş bir saldırı için açık çek gibi kullanarak suistimal etmesi de güvenlik sağlamayacaktır. Diğer taraftan, İsrail’e koşulsuz askeri yardımın ya da bölgesel uzlaşmazlıklara gerçek dışı ve sürdürülemez planlarla yaklaşmanın da işgallerin derinleşmesinden başka bir sonuç getirmeyeceğini hatırlatmak isterim” diye konuştu.
Dışişleri Bakanı Fidan, “İsrail, Filistinliler’in hayatını insanlıktan çıkararak Filistinliler’in acılarını normalleştirmeye çalışıyor. Biz buna ‘asla olamaz’ diyoruz, Filistinliler için de asla, herkes için de asla olamaz” ifadesini kullandı.
Irak Başbakanı Muhammed Şia el Sudani de, İsrail ve Hamas arasındaki savaşın bölgedeki diğer ülkelere yayılması durumunda bunun uluslararası piyasalara petrol akışını etkileyeceği uyarısını yaptı.
Forum