ABD'nin eski ulusal güvenlik danışmanı ve Dışişleri Bakanı Henry Kissinger’ın Çin temasları sürüyor. Biden yönetimi adına Pekin’de bulunmayan ancak en üst düzey yetkililerle biraraya gelen Kissinger’in son görüşmesi Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping’leydi.
Xi, Kissinger'a kendisi gibi "eski dostların" asla unutulmayacağını söyledi ve iki ülke arasındaki ilişkilerin bir dönüm noktasında olduğunu ve her iki tarafın da istikrarlı ilişkiler ve "ortak başarı ve refah" ile sonuçlanabilecek "yeni kararlar alması" gerektiğini kaydetti.
100 yaşındaki Kissinger, 1970'lerin başında Soğuk Savaş sırasında eski Başkan Richard Nixon döneminde, iktidardaki Komünist Parti ile Washington arasında kapıların açılmasını sağladığı için Çin'de büyük saygı görüyor.
Cumhurbaşkanı, parti genel sekreteri ve dünyanın en büyük ordusunun komutanı olan Xi, Kissinger ile Pekin'in park görünümlü Diaoyutai Devlet Konukevi'nin nispeten gayriresmi ortamında biraraya geldi.
Çin Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre Xi, "Çin ve ABD bir kez daha nereye gidecekleri konusunda yol ayrımında ve iki tarafın da yeni kararlar alması gerekiyor. Geleceğe baktığımızda, Çin ve ABD ortak başarı ve refaha ulaşabilir" dedi.
"Çin halkı eski dostlarını asla unutmaz"
Kissinger'ın 100. doğum gününü yeni kutladığını ve Çin'i 100'den fazla kez ziyaret ettiğini kaydeden Xi, bu seferki ziyaretinin "özel bir anlam" taşıdığını söyledi.
Xi Jinping, "Çin halkı eski dostlarını asla unutmaz ve Çin-ABD ilişkileri her zaman Henry Kissinger'ın adıyla bağlantılı olacaktır" dedi.
Xi, "Çin, ABD tarafıyla iki ülkenin iyi geçinmesi ve ilişkilerin istikrarlı bir şekilde ilerlemesini teşvik etmek için doğru yolu tartışmaya isteklidir" diye ekledi.
Çin ve ABD'nin karşılıklı başarıya ulaşabileceğini ve birlikte refaha kavuşabileceğini belirten Xi, kilit noktanın "karşılıklı saygı, barış içinde bir arada yaşama ve kazan-kazan işbirliği" ilkelerini takip etmek olduğunu vurguladı.
Kissinger da Pekin'in toplantıyı, ilk ziyaretinde Çinli liderlerle biraraya geldiği binada düzenlemesinden dolayı minnettar olduğunu söyledi.
Çin'in resmi haber ajansı Xinhua'nın aktardığına göre Kissinger, "Ülkelerimiz arasındaki ilişki dünya barışı ve toplumların ilerlemesi meselesidir" dedi.
Kissinger görüşmede, "Mevcut koşullar altında, Şanghay Bildirisi ile belirlenen ilkeleri korumak, Çin'in tek Çin ilkesine verdiği büyük önemi takdir etmek ve ilişkiyi olumlu yönde ilerletmek zorunludur" dedi.
Pekin ve Washington'un yıpranmış ilişkileri onarma çabalarının ortasında ikilinin görüşmesinde rahat bir ton olduğu yorumları yapıldı.
Kissinger'ın ziyareti, son haftalarda Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Maliye Bakanı Janet Yellen'ın ardından iklim elçisi John Kerry'nin ziyaretiyle aynı zamana denk geldi. Bu diplomasi trafiği, Tayvan’ın demokrasisine ABD’nin verdiği destek nedeniyle Pekin tarafından askıya alınan diyaloğu, yeniden tesis etmeyi amaçlıyor. Çin, Tayvan’ı kendi toprağı olarak görüyor.
"Yeri doldurulamaz rol" vurgusu
Görüşmeye, Çin’in dış politikasına yön veren en kıdemli diplomat Wang Yi de katıldı.
Wang dünkü görüşmelerinde, Kissinger'ın Nixon yönetimi sırasında ulusal güvenlik danışmanı olarak görev yaparken Çin-ABD ilişkilerinin başlatılmasındaki rolüne atıfta bulunarak, deneyimli diplomatın "iki ülke arasındaki karşılıklı anlayışın geliştirilmesinde yeri doldurulamaz bir rol" oynadığını söylemişti.
Çin Dışişleri Bakanlığı'na göre Wang, "ABD'nin Çin'e yönelik politikası Kissinger'ınki gibi diplomatik bilgelik ve Nixon'ınki gibi siyasi cesaret gerektiriyor" demişti. Kissinger, Nixon döneminde dışişleri bakanı olarak da görev yapmıştı.
Bakanlık iki tarafın ayrıca Ukrayna'daki savaşın yanısıra yapay zeka ve diğer ekonomik konuları da ele aldığını bildirdi. Wang Kissinger'a, Çinli liderlerin ABD'nin ticaret, teknoloji, Tayvan ve insan hakları sicili konusundaki anlaşmazlıklarda yapmaya çalıştığını söylediği gibi Çin'i dönüştürmenin, kuşatmanın ya da kontrol altına almanın "imkansız" olduğunu söyledi.
Çin Dışişleri Bakanı Qin Gang ile görüşmedi
Kissinger, üç haftadan uzun bir süredir kamuoyunun gözünden uzak olan Çin Dışişleri Bakanı Qin Gang ile görüşmedi. Siyasi rekabetler ve kişisel skandallarla ilgili spekülasyonlara rağmen bakanlık, Qin’in durumu hakkında hiçbir bilgi vermedi.
Kissinger Salı günü de Rusya'ya yaptığı silah satışları nedeniyle ABD'yi ziyaret etmesi yasaklanan Savunma Bakanı Li Shangfu ile görüşmüştü.
Çin Savunma Bakanlığ, Li'nin Kissinger'ın 1970'lerin başında iki ülke ilişkilerinin başlatılmasında oynadığı rolü övdüğünü ancak ikili ilişkilerin "ABD tarafında Çin'le orta yolda buluşmak istemeyen bazı kişiler" yüzünden düşük bir noktaya geldiğini söylediğini aktardı.
Amerikalı yetkililer, böyle bir niyetleri olmadığını ve sadece samimi diyalog ve adil rekabet talepleri olduğunu söylüyor.
Çin geçen Ağustos ayında Biden yönetimiyle iklim konuları dahil pek çok teması keserek, dönemin Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Tayvan'a yaptığı ziyarete sert tepki göstermişti.
Temaslar yavaş yavaş yeniden sağlandı; ancak Çin, partinin askeri kolu olan Halk Kurtuluş Ordusu ile ABD Savunma Bakanlığı arasında diyaloğu yeniden başlatmayı hala reddediyor.
Pelosi'nin ziyaretinden önce bile ABD, Çin'in 2021'den bu yana Savunma Bakanlığı'nın üst düzey diyaloglar için yaptığı 10’dan fazla talebi reddettiğini ya da taleplere yanıt vermediğini söylüyor.
ABD'nin diplomasi dalgası, Washington'dan çok sayıda taviz bekleyen Çin tarafından henüz karşılık bulmadı. Kerry dahil Amerikalı yetkililer Pekin'e böyle bir anlaşma teklif etmeyeceklerini söylediler.
Forum