Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya ve Ukrayna liderleriyle temaslarının ardından bugün sabah Moskova’nın tahıl koridorunu açık tutmak için olumlu yanıt vermesi üzerine “Tahıl sevkiyatı eskiden olduğu gibi devam” mesajını paylaştı.
Erdoğan, TBMM'deki AKP grup toplantısı sırasında kendisine Milli Savunma Bakanlığı tarafından iletilen bilgi notu uyarınca Rusya’nın tahıl koridoru mutabakatını askıya alma tutumundan vazgeçtiğini açıkladı. Erdoğan, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in tahıl koridoruyla yapılacak sevkiyatta Afrika ülkelerine, özellikle Somali, Cubuti ve Sudan’a öncelik verilmesi görüşünde olduğu bilgisini de paylaştı.
Erdoğan, açıklamasında, “Şimdi yeni bir müjde şu; Sayın Putin ile dün yaptığımız görüşme üzerine Rusya Savunma Bakanı Sayın Şoygu, Milli Savunma Bakanımız Hulusi Akar’ı arayarak, bugün saat 12.00’den itibaren tahıl sevkiyatının eskiden planlandığı gibi devam edeceğini bildirdi” dedi.
Erdoğan, ana muhalefet lideri CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nu da hedef alarak, “Bay Kemal evet bölgesel çalışmıyoruz, küresel çalışıyoruz ve aynen bu şekilde çalışmaya devam edeceğiz. Sayın Putin ile mutabık kaldığımız gibi öncelikle Afrika’nın fakir-fukara, garip-gureba ülkelerine bu koridoru işletecek, Somali, Cubuti ve Sudan’ı ilk etapta ele almayı O (Putin) da bize tavsiye etti. Bunu da yapacağız ” ifadesini kullandı.
Erdoğan, ayrıca bugün Ukrayna Cumhurbaşkanı Vlodimir Zelenski’yle de görüşeceğini açıkladı.
Erdoğan, TBMM’den ayrılacağı sırada VOA Türkçe'nin yönelttiği “Rusya’nın ithalatına ilişkin bazı şartları vardı, Putin’i nasıl ikna ettiniz, şartları neler oldu?” yönündeki sorusu üzerine, "Onu bana bırakın, önce Biden'a anlatacağım sonra size" yanıtını verdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rusya’nın şartlarıyla ilgili ABD Başkanı Joe Biden’la görüşme mesajı vermesi üzerine Cumhurbaşkanlığı kaynakları, henüz Amerikan tarafıyla planlanmış herhangi bir görüşme olmadığı bilgisini aktardı. Kaynaklar, uluslararası arenadaki en önemli gündem başlıklarından birisi olan tahıl koridoruyla ilgili Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreterliği'nin yanı sıra ABD tarafıyla temas olabileceğini işaret etti.
Rus devlet haber ajansı TASS da Erdoğan'ın konuşmasından kısa süre sonra Rusya Savunma Bakanlığı'na dayandırdığı haberinde, Rusya'nın Karadeniz tahıl anlaşmasına bugünden itibaren yeniden katılacağını bildirdi.
Öte yandan Rusya Savunma Bakanlığı, Kiev'den, Ukrayna'nın Karadeniz tahıl koridorunu Rusya'ya karşı askeri operasyonlarda kullanmaması için yazılı güvence aldıklarını bildirdi.
Bakanlık açıklamasında, "Rusya Federasyonu, aldığı garantileri şu anda yeterli olarak değerlendiriyor ve anlaşmanın uygulanmasına yeniden başlıyor" denildi.
Erdoğan-Putin görüşmesi
Cumhurbaşkanlığı'ndan yapılan açıklamada, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'le yaptığı telefon görüşmesinde tahıl sevkiyatına ilişkin İstanbul Mutabakatı’nın uygulanmasıyla ilgili sorunların çözümü için gerekli girişimlerde bulunduklarını söylediği kaydedilmişti.
Açıklamada, görüşmede Rusya-Ukrayna Savaşı'ndaki son gelişmeler başta olmak üzere bölgesel konuların ele alındığı aktarılmıştı.
Erdoğan, İstanbul Mutabakatı'yla ilgili sorunların çözülmesi noktasında çözüm odaklı bir işbirliğini tesis edeceklerine emin olduğunu kaydetmişti.
Erdoğan, tahıl krizinin yapıcı yaklaşımla çözülmesinin müzakerelere dönüş yolunda atılacak adımları da teşvik etmiş olacağını vurgulamıştı.
Erdoğan ayrıca Valday Tartışma Kulübü toplantısında yaptığı konuşmada, Türkiye ve kendisi hakkındaki samimi ifadeler kullandığı için Rusya Cumhurbaşkanı Putin'e teşekkür etti.
Kremlin'den yapılan açıklamada ise, Putin'in Erdoğan'a, Rusya'nın mutabakata geri dönmeyi yalnızca Kırım Yarımadası'nın Sivastopol limanında Rus donanmasına düzenlenen saldırıya yönelik kapsamlı bir soruşturmanın tamamlanması durumunda düşüneceğini bildirdiği belirtildi.
Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) arabuluculuğunda Rusya ve Ukrayna arasındaki tahıl ihracatı mutabakatı Temmuz ayında imzalanmıştı.
Moskova'nın dünyanın önde gelen tahıl ihracatçılarından Ukrayna'yı işgali dünyada tahıl fiyatlarının artmasına neden olmuştu. Anlaşma dünya genelinde bir açlık krizinin tetiklenmesini önlemişti. Ancak anlaşmanın süresi 19 Kasım'da dolacak.
Rusya anlaşmaya katılımını geçen Cumartesi günü askıya almış ve bunun Moskova'nın Kırım'daki donanma filosuna düzenlenen İHA saldırısına yanıt olduğunu söylemişti. Moskova, saldırıdan Kiev'i sorumlu tutuyor. Henüz saldırıyı üstlenmeyen Kiev ise tahıl koridorunu askeri amaçlarla kullandığı iddialarını reddediyor.
Kremlin'den yapılan açıklamada, anlaşmaya geri dönmenin saldırının koşullarına dair ayrıntılı bir soruşturma yapılmasından ve Kiev'den özellikle "insani koridorun askeri amaçlarla kullanılmayacağı" maddesi olmak üzere İstanbul anlaşmasına sıkı şekilde uyduğuna dair garantiler alınmasından sonra düşünülebileceği belirtilmişti.
Açıklamada, Putin'in Erdoğan'a mutabakatın Rus tarım ürünleri ve gübresinin dünya pazarlarına ihracatının önündeki engeli kaldırmak şeklindeki ikinci kısmında başarısız olunduğunu hatırlattığı belirtilmişti.
Rusya'nın tarım ürünleri ve gübresi, Ukrayna'yı işgaline yanıt olarak uygulanan Batı yaptırımlarına tabi değil. Ancak yine de Rus üreticiler ihracat için kullandıkları Baltık Denizi limanlarına ve Ukrayna'nın Karadeniz limanı Pivdennyi'ye amonyak taşıyan boru hattına erişimlerini kaybetmiş durumdalar.
