ANKARA- İktidar cephesindeki Cumhur İttifakı’nın hazırlık çalışmalarını yürüttüğü ve gelecek genel seçimler ile cumhurbaşkanlığı seçiminde iktidar değişimi sürecini belirleyici nitelikteki yasal düzenleme Pazartesi günü meclise sunuldu. “Milletvekili Seçimi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, AKP Siyasi ve Hukuki İşlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı ile MHP Hukuk ve Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız tarafından TBMM Başkanlığı'na sunuldu.
Teklifte muhalefet cephesindeki ittifak oluşumlarını engellemeye dönük hükümler getirilmesi ve bu bağlamda genel seçimlerde ittifak oyu yerine tek tek siyasi partilerce alınacak oy oranıyla ancak yüzde 7 veya üstüyse parlamentoda temsil hakkı sağlanacak olması dikkat çekti. Yine siyasi partiler arasında TBMM’de parti grubu oluşturulmasını sağlamak üzere milletvekili geçişlerini engellemek amacıyla seçime katılma şartları arasından “TBMM’de parti grubu olması” şartının kaldırılacak olması göze çarptı.
AKP-MHP cephesi, Kasım ayında olması gereken seçimi, 24 Haziran 2018 tarihine, yani erkene almış ve böylece o dönemde henüz Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) seçime girebilecek partiler listesinde olmadığı için İyi Parti’nin seçime girmesini engellemeye çalışmıştı.
Millet İttifakı ortaklığı kapsamında CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ise, YSK’nın kararı arifesinde CHP’den İyi Parti’ye milletvekili transferi gerçekleştirmişti. Böylece TBMM’de en az 20 vekile sahip olmasıyla parti grubu oluşturarak İyi Parti’nin seçimlere katılma hakkı kesinleşmişti.
Türkiye’de muhalefet cephesindeki siyasi partiler, son seçim süreçlerinden YSK’nın iktidar lehine aldığı kararları eleştirirken, şimdi AKP-MHP’nin teklifinde ise bu sefer de siyasi parti temsilcileri dışında hakimlerden oluşan il ve ilçe seçim kurullarına yönelik düzenlemeler olması da dikkat çekti.
“Seçimlere katılımda TBMM’de grubu olması yetmeyecek”
AKP Genel Başkan Yardımcısı Yazıcı, MHP’li Feti Yıldız ile birlikte TBMM Başkanlığı’na Pazartesi günü sunulan yasa teklifine ilişkin düzenlediği basın toplantısında, 15 maddelik teklif ile getirilecek değişiklikleri anlattı. Yazıcı, başlıklar halinde teklifteki maddeleri şöyle özetledi:
1.Madde: 2839 sayılı kanunun 33’ncü maddesinde yer alan seçim barajının 7’ye indirilmesini teklif ediyoruz.
2. Madde: Aynı kanunun (2839 sayılı) 34’üncü maddesinin birinci fıkrasında kelime düzeltmesi yaparak bu maddenin son fıkrasını yürürlükten kaldırıp “İttifakın aldığı oy toplamı ülke barajını geçtiği takdirde…” maddesinin eklenmesini talep ediyoruz.
3. ve 4. Madde: 2820 sayılı siyasi partiler kanunun 36’ncı maddesinde düzenlenen siyasi partilerin seçimlere katılmalarına ilişkin “TBMM’de Grubu Bulunması” koşulu madde metninden çıkarılıp “Siyasi partilerin takip eden her seçimde girerken bu maddede öngörülen örgütlenme oranında en azından bir defaya mahsus kongre yapmalarını” öngörüyoruz.
5. ve 6. Madde: İl Seçim Kurulu’na ilişkin yeni düzenleme öneriyoruz. Bu düzenlemeye göre il seçim kurulu başkan ve üyeleri ile yedek üyelerinin birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından kura çekmek suretiyle belirlenmesine yönelik düzenleme.. Benzer düzenlemeyi ilçe seçim kurulları için öneriyoruz.
7. Madde: 298 sayılı kanunun 23. maddesinde bir fıkra eklemesi öneriyoruz. Sandık kuruluna üye bildirme hakkı bulunan bir parti oluru olmadan başka bir parti üyesini sandık kurulu üyesi olarak gösteremez. Böyle uygulamalar var uygulamadan doğan sorunu bu düzenleme önerisi ile giderilmesini teklif etmiş bulunuyoruz.
8. Madde: 298 sayılı kanunun 33. maddesine bir fıkra eklenmesini öneriyoruz. 2972 sayılı mahalli idareler ve mahalle muhtarları ve ihtiyar heyetleri seçimi hakkında kanun uyarınca yapılacak seçimlerde birinci fıkra gereğince yerleşim yeri adresine göre oluşturulan bir yıl önceki seçmen kütüğü güncelleme işlemleri yapılır. Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde gözükmeyenler en son seçmen olduğu adrese göre seçmen listelerine kaydediliyor.
9. Madde: 298 sayılı kanunun 36. maddesine birinci cümleden sonra bir fıkra eklenmesini öneriyoruz. Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde görünmeyenler en son seçmen olduğu adrese göre seçmen listelerine kaydedilir. Seçme seçilme hakkı demokratik hakların başında yer alır bu anlamda vatandaşın kütükten düşmesini önlemeyi hedefliyoruz.
10. Madde: 298 sayılı kanunun 40. maddesine adres kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde görünmeyenler ise en son seçmen olduğu adreslerine ibaresini ekliyoruz. Biliyorsunuz adres kayıt sistemine göre adrese yeni kişiler kaydedildiğinde eski kayıtlar otomatikman devre dışı düşüyor. Kişi orada kayıtlı olduğunu zannederken bakıyor ki orada devre dışı. Bu sorunu gidermiş oluyoruz.
11. Madde: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne uyum düzenlemesi yapıyoruz. Burada 65. madde başlığı Başbakan ve Bakanlara ilişkin yasaklar başlığını taşıyor. Bunu bakanlara diye düzenleme yapıyoruz. 155. maddesinde ise yine Başbakan sözünü madde metninden çıkarıyoruz bakanların yasaklara uymamaları halinde düzeltme yapıyoruz.
12. Madde: 2972 sayılı mahalli idareler ile mahalle muhtarlıkları ve ihtiyar heyeti seçimi hakkındaki kanunun 32. maddesine şu fıkranın eklenmesini öneriyoruz; Seçim sonucuna göre ilk sırada yer alan muhtar adayı seçilme yeterliliğine sahip olduğunu en geç bir ay içinde belgelendirmesi halinde kendisinin seçimi kazandığına dair ilçe seçim kurulunca mazbata verilir. O süre içinde getirmezse ikinci üçüncü devam ediyor. Bu da muhtar seçimlerinin sık sık iptal edilmesi suretiyle seçimlerin yenilenmesi gibi yanlış uygulamayı ortadan kaldırmayı hedefliyor.
13. Madde: Gerek il gerekse ilçe seçim kurullarının başkanlarının önerdiğimiz şekilde kabul edilmesi halinde bunun uygulama sürecine ilişkin geçiş düzenlemesi öneriyoruz. Çünkü seçim kurulları iki yılda bir yapılır. Başkan ve üyelerin bazıları bu kanuna göre diğerleri eski mevzuata göre yapılmış. Aksama olma ihtimalini ortadan kaldırmayı hedefliyoruz.
14. madde yürürlük maddesi, 15. madde yürütme maddesi.”
“Seçmen iradesinin başka partilere yansıtılmaması gözetildi”
MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız da, “Siyasi Partiler Kanunu ile seçim kanunlarının içeriği o ülkenin demokrasi standardını gösteren önemli uygulamalardır” diyerek, teklife ilişkin kısaca görüşlerini aktardı. Yıldız’ın muhalefet cephesinde ittifak engeli olan düzenlemeyi ise, “Seçmen iradesinin kendi partisi dışında başka partilere yansımaması da gözetilmiştir” sözleriyle savunduğu görüldü.
Yıldız, “Kanun teklifi ile milletvekilleri seçim kanununda yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajı yüzde 7’ye indirilmesi önerilmektedir. Daha fazla partinin, görüşün Meclis’te bulunması hedeflenmiştir. İttifakı oluşturan partilerin her birinin çıkaracağı vekil sayısının hesaplanmasında seçim bölgelerinde aldıkları oy oranları ile belirlenecektir. Siyasi partilere ve bağımsız adaylara rakamların büyüklüğüne göre milletvekilliği tahsis olunur. İttifak içinde görünür olan her partinin ittifak dışında görünürlüğü yükseltilmiştir. Seçmen iradesinin kendi partisi dışında başka partilere yansımaması da gözetilmiştir” açıklaması yaptı.
“Ne yaparlarsa yapsınlar gidecekler”
CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak ise, bu seçim mevzuatı değişikliğiyle de AKP-MHP’nin iktidarda kalamayacağı iddiasını dile getirdi.
Öztrak, basın toplantısında, “Eğer iş başında bir hükümet seçim yasaları ile oynamaya başlamışsa sonunun geldiğini anlamış demektir. Ne yaparlarsa yapsınlar milletimiz bunların ne yaptığını gördü, notlarını verdi, bir an evvel evlerine göndermek için de sandığı dört gözle bekliyor. Gidiyor gitmekte olan, geliyor gelmekte olan” dedi.
CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel de, sosyal medyada teklife ilişkin “seçim mühendisliği” yorumunu paylaştı.
“İttifak sistemi tasfiye edilmek isteniyor”
İYİ Parti Grup Başkanı İsmail Tatlıoğlu da, “Şimdi görülmektedir ki, bu ittifak sistemi tasfiye edilmek istenmektedir. Kendi düştükleri oy oranını taban alarak bir baraj düzenlemesi yapıp, ittifaklar sistemini tasfiye etme amacı taşımaktadırlar. Aynı ihale süreçleri gibi kapalı kapılar ve karanlık odalarda bir düzenleme intibahı uyandırmaktadır” dedi.
Tatlıoğlu, TBMM'deki basın toplantısında, AKP’nin Meral Akşener’in parti kurma süreciyle birlikte seçim mevzuatında değişikliklere başladığını savunarak, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Oyun başladıktan sonra kurallar değişmez” sözüne rağmen oyunda kuralları sürekli değiştirdiğini söyledi. Tatlıoğlu, “Seçime giderken seçim kanununu değiştiren bütün siyasal iktidarlar seçimi kaybetmiştir. AK Parti ve MHP'nin birlikte getirdiği seçim kanunu değişikliğinin neticesinde akıbetin aynı olacağı kesindir. Birkaç ay sonra ‘İktidar ve Tayyip Erdoğan'a verilmeyen oylar geçersiz’ şeklinde bir teklif de gelebilecektir. Çünkü bu işin kuralı ve standardı kaçmış durumda. Bizzat bu ittifakı yapanlar ittifakı tasfiye etmektedirler. Ve neticesinde inşallah hep beraber göreceğiz; kurmaya çalıştıkları tek adam sistemi de tasfiye olacaktır. Şartlar ne olursa olsun Türkiye seçime gidecektir. Seçimde bugünkü siyasal iktidar ve işbirliği kaybedecektir” diye konuştu.
“İttifaklara karşı hamle ve demokratik değil”
HDP Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş, AKP-MHP’nin teklifine ilişkin, “Tamamen kendi bekalarını sağlamak için hazırladıkları bir teklif. İttifaklara karşı bir hamle bu. Millet İttifakı ve diğer ittifaklara karşı bir hamle. Demokratik bir teklif değil. ‘Yeniliyoruz, düşüyoruz’ demenin bir adı ve bir itiraf. Gidişlerini hiçbir kanun teklifi durduramaz. Çatlak o kadar büyük ki yamalarla, boyalarla kapatamayacaksınız” dedi.
Seçim barajı getirildiği dönem için “Kürtler Meclis’e girmesin diye getirildi” yorumunu paylaşan Beştaş, “HDP 2015’te barajları yerle bir ettiği ve baraj artık küçük ortak aleyhine olduğu için onu kurtarmak için bir teklif bu. Bu bir siyasi rüşvet. Bütün anketler MHP’nin baraj altında olduğunu gösteriyor. Bu seçim yasası bir aciliyet değil. Ortakların kendi arasında anlaştığı kimseye sormadığı bir teklif. Bir-iki yıldır aralarında kavga mı ediyorlar, tartışıyorlar mı ne yapıyorlar bilmiyorum ama kolay anlaştıklarını biliyorum. Uzunca bir zamandır ellerindeydi ancak şimdi getirildi. Baraj yüzde 7’ye indiriliyor. MHP için indirildiğini herkes biliyor. Kendi gelecekleri için epey düşünmüşler. Küçük ortağa bir siyasi rüşvet ve hediye bu” değerlendirmesinde bulundu.
HDP’li Beştaş, teklifteki detaylara ilişkin de “İttifakları bitirdiler, ittifaklardan küçük partilere sağlanan katkı kaldırıldı. İttifaktaki her parti eğer yüzde 7 ve üzeri oy alırsa milletvekili çıkarabilecek. İttifak içinde az oy alan, o oyla milletvekili çıkarabilecek iken artık çıkaramıyor. Bu çok dikkat çekici bir düzenleme. Oylar doğrudan partilere gidecek. Milletvekili seçimlerinde ittifak bu teklifle resmen sonlandırılıyor. Cumhurbaşkanlığı seçimi için ise ittifak devam ediyor. Bu çok ince, titiz hazırlanmış bir düzenleme, ilk bakışta anlaşılmıyor. İl ve ilçe seçim kurulları kura ile belirlenecek. İlk duyulduğunda kulağa hoş geliyor ancak kendi atadıkları, AKP dönemindeki hakimlerin kuradan çıkma şansı artıyor. Çünkü en kıdemli hakim şartı kaldırılıyor. En kıdemliler AKP’den önce görev yapanlar. İsteyen kuradan çekilebilir notu da eklemişler. Çekilebilir mi çektirilir mi takdirini kamuoyuna bırakayım. İl ve ilçe seçim kurullarını değiştirmek ve kendi insanlarını oraya yerleştirmek için önümüze konulmuş durumda. Bu antidemokratik bir düzenlemedir. Kendi aralarındaki ortaklığı şimdilik bununla devam ettirmeyi ilan ettiler ama pamuk ipliğine bağlı ve her an kopabilir” diye konuştu.
Seçim kazanamayacakları için mühendislik faaliyeti devrede”
Demokrasi ve Atılım (DEVA) Partisi Sözcüsü İdris Şahin, iktidarca dayatma bir teklif sunulduğunu belirterek, “Seçimi kazanamayacağını anlayan iktidar ve ortakları, her türlü mühendislik faaliyetini devreye sokmuştur. Aylarca süren çalışma sonrasında ortaya çıkan kanun teklifi millet iradesinden ümidini kesenlerin masa başında sonuç elde etme arzusudur. Kapalı kapılar arkasında temsilde adalet ilkesine darbe vuran değişiklikler planlayarak seçim kazanmaya çalışan iktidar ve ortaklarına, milletimiz gereken cevabı sandıkta verecektir” dedi.
Şahin, parti genel merkezindeki basın toplantısında, DEVA Partisi’nin seçim barajı endişesi olmadığını savunarak, seçim barajını yüzde 7’ye düşürmek olumlu olsa da, asıl mevzuat değişiklikleriyle iktidarca “seçim mühendisliği” yapıldığını söyledi. Şahin, “İktidar partileri artık seçimi mevcut kurallara göre kazanamayacağını anlayınca, çözümü kuralları değiştirmekte bulmuştur. Oysa tarih bize seçim mühendisliğiyle seçimin kazanıldığını göstermemiştir. Bundan sonraki süreç içerisinde de iktidar partileri ne yaparlarsa yapsınlar seçim yasalarındaki düzenlemelerle sandığın galibi olamayacaklardır. Bu değişikliklerin arkasında yatan temel motivasyon millet iradesine yapılan bir saygısızlıktır. Biz DEVA Partisi olarak seçim yasasında yapılmak istenen değişikliği, esasında iktidarın küçük ortağı MHP’yi memnun etme saikiyle yapılmış bir çalışma olarak görüyoruz” dedi.
