Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, iki yıldan uzun süre sonra ilk kez bu hafta yurtdışı seyahatine çıkarak Orta Asya'yı ziyaret edecek. Xi, ziyareti sırasında Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'le biraraya gelecek.
Xi'nin Çarşamba günü yapacağı Kazakistan ziyareti Rusya'nın Ukrayna nedeniyle batıyla ihtilaflı olduğu, Tayvan krizinin devam ettiği ve küresel ekonomi darboğazda olduğu bir döneme denk geliyor.
Kremlin'den yapılan açıklamada daha sonra Çin Cumhurbaşkanı'nın Şanghay İşbirliği Örgütü'nün Özbekistan'ın eski İpekyolu kenti Semerkant'ta yapılacak zirvesinde Putin'le biraraya geleceği belirtildi.
Putin'in dışpolitika danışmanı Yuri Uşakov, geçen hafta gazetecilere yaptığı açıklamada Rusya Cumhurbaşkanı'nın Xi ile zirvede buluşmasının beklendiğini belirtmiş ancak Kremlin görüşmenin içeriğine dair ayrıntı vermemişti.
Semerkant’taki zirvede Putin ve Xi’nin yanısıra Pakistan, Türkiye ve İran’ın liderleri de yer alacak.
Rusya geçen hafta Ukrayna'daki savaş alanında en büyük yenilgilerinden birini yaşadı ve ülkenin kuzeydoğusundaki kalesini terk etmek zorunda kaldı.
Batı dünyası süper güç Çin ve doğal kaynak zengini Rusya arasında ''sınırsız ortaklığın'' ilerlemesini endişeyle izliyor.
Bir zamanlar küresel komünist hiyerarşinin kıdemli ortağı olan Rusya, 1991'de Sovyetler Birliği'nin çökmesinden sonra şimdi, yeniden canlanan ve gelecek on yılda dünyanın en büyük ekonomisi olarak ABD'yi geçeceği öngörülen Komünist Çin'in küçük ortağı konumunda.
Tarihsel zorluklarla dolu ortaklıkta Xi'nin Rusya'nın Soğuk Savaş'tan bu yana batıyla en büyük çatışmasında Putin'den desteğini çekeceğine dair bir işaret yok.
İki ülke bağları güçleniyor
Tersine 69 yaşındaki iki lider bağlarını güçlendiriyor. 2022'nin ilk yedi ayında iki ülke arasında ticaret üçte bir oranında arttı.
Avustralya'nın ünlü ticaret okullarından UNSW'nin politika ve uluslararası ilişkiler uzmanlarından Aleksander Korolev, ''Ziyaret Çin'in yalnızca Rusya ile ilişkileri her zamanki gibi sürdüreceğini değil ayrıca Rusya'ya açık destek vereceğini ve daha güçlü Çin-Rus dayanışmasının oluşmasını hızlandırmak istediğini gösteriyor'' dedi.
Uzman, ''Pekin, itibarı konusunda ciddi maliyeti olması ve ikincil ekonomik yaptırımların hedefi olma riskiyle karşı karşıya kalmasına rağmen Moskova ile arasına mesafe koyma konusunda isteksiz'' diye konuştu.
Xi’nin 16 Ekim'de başlayacak Komünist Parti Kongresi'nde üçüncü beş yıllık liderlik dönemini garanti etmesi bekleniyor. Xi böylece Mao Zedong'ın ardından en güçlü Çin lideri olarak konumunu pekiştirecek.
Xi henüz Biden'la yüz yüze görüşmedi
Xi, 2013'te Çin Cumhurbaşkanı olmasından bu yana Putin'le 38 kez yüz yüze görüşse de 2021'de ABD Başkanı olduğundan beri Joe Biden ile henüz yüz yüze görüşmedi.
Kış Olimpiyatları'nın açılışında yapılan bir toplantıda, Xi ve Putin sınırsız ortaklıklarını ilan etmiş ve Batı'ya karşı daha fazla işbirliği sözü vererek Ukrayna ve Tayvan'daki anlaşmazlıklarda birbirlerini desteklemişlerdi.
Çin, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik operasyonunu kınamaktan ya da Kremlin'in ''özel askeri operasyon'' olarak nitelendirdiği savaş için ''işgal'' sözcüğünü kullanmaktan kaçındı.
Xi, Çin'den en son Ocak 2020'de, tüm dünya COVID pandemisi yüzünden kapanmaya girmeden önce ayrılmıştı.
Moskova'nın, Ukrayna savaşı nedeniyle modern tarihin en ağır yaptırımlarına maruz kalmasının ardından Putin, Rusya'nın Batı’yı yüzyıllardır ekonomik büyüme, teknoloji ve savaşın potası olarak gördükten sonra yüzünü Asya'ya döndüğünü söylüyor.
Putin Çin ve Asya'ya enerji ihracatını arttırmaya çalışıyor
Avrupa, Rusya'dan enerji ithal etmekten uzaklaşmaya çalışırken, Putin, Çin ve Asya'ya enerji ihracatını arttırmaya çalışacak.
Putin geçen hafta Çin'den Moğolistan'a uzanan önemli bir doğalgaz rotası için anlaşma sağlandığını belirtmişti. Gazprom yıllardır, Rus gazını Çin'e taşıyacak ve Moğolistan'dan geçecek ''Sibirya'nın Gücü 2'' adlı yeni bir doğalgaz boru hattı olasılığını araştırıyor.
Hattın yılda 50 milyar metreküp doğalgaz taşıması bekleniyor. Bu da Rusya'nın Avrupa'ya bir yılda sattığı doğalgazın yaklaşık üçte birine ya da Kuzey Akım 1 boru hattının yıllık kapasitesine eş değer.
Rusya, Çin, Hindistan, Pakistan ve dört Orta Asya ülkesinden oluşan Şanghay İşbirliği Örgütü Moskova'nın Ortadoğu'daki önemli müttefiklerinden İran'ı kabul etmeye hazırlanıyor.