Ukrayna, Rusya'dan, “modern tarihin en büyük insan kaçırma kampanyası” olarak adlandırdığı olaya son vermesini ve devam eden savaş sırasında topraklarından zorla götürülen Ukraynalı çocukları iade etmesini talep etti.
Ukrayna Cumhurbaşkanı'nın danışmanı ve “Bring Kids Back (Çocukları Geri Getirin)” isimli Ukrayna girişiminin üst düzey yetkililerinden Daria Zarivna, “Ukrayna, yasadışı şekilde sınır dışına çıkarılan ve zorla nakle maruz kalan yaklaşık 20 bin çocuğu arıyor” dedi.
Zarivna, “Gerçek rakam çok daha yüksek olabilir ancak bunu öğrenemiyoruz. Rus yetkililer sistematik olarak bilgi vermeyi reddediyor” diye ekledi.
Daria Zarivna, durumu görüşmek üzere toplanan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi toplantısında yaptığı konuşmada, şu ana kadar 1022 çocuğun ülkelerine geri gönderildiğini söyledi ve uluslararası toplumu Moskova'ya işbirliği yapması için baskı yapmaya çağırdı.
Zarivna, “Rusya uluslararası hukuk çerçevesindeki yükümlülüklerini yerine getirmeye zorlanmalıdır. İşgal altındaki bölgelere girişe izin vermeye, sınır dışı etmeleri, zorla vatandaşlık vermeyi ve çocuklara siyasi telkinlerde bulunmayı durdurmaya, nakledilen çocuklar hakkında bilgi vermeye ve onları evlerine geri getirmek için işbirliği yapmaya zorlanmalıdır” diye konuştu.
Rusya ise çocukların zorla nakledildiği iddialarını reddediyor.
Moskova'nın Ukrayna'yı işgali için Kremlin'in kullandığı terimi kullanan Rusya’nın BM Büyükelçisi Vassily Nebenzia, “Rusya'da özel askeri operasyon bölgesinden çocukların evlat edinilmesine ilişkin bir program yok. Yetim ya da akrabası olmayanlar sadece Rus vatandaşlarının geçici ön vasiliğine ya da geçici vesayetine verildi. Ukraynalı çocukların zorla vatandaşlığa geçirildiği iddiasının da herhangi bir dayanağı yoktur” dedi.
Nebenzia, ayrıca, vatandaşlığı kolaylaştıran bir kararnamenin sadece “insani nedenlerle Rus vatandaşlığı alma fırsatı” sağladığını ve bir bireyin Ukrayna vatandaşlığından vazgeçmesini gerektirmediğini söyledi.
Ancak Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) aynı fikirde değil. Mahkeme Mart 2023'te Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ve Rusya'nın çocuk haklarından sorumlu komiseri Maria Lvova-Belova hakkında tutuklama emri çıkardı.
UCM’nin ön yargılama dairesi, “her bir şüphelinin Ukraynalı çocuklara zarar verecek şekilde, Ukrayna'nın işgal altındaki bölgelerinden Rusya Federasyonu'na yasadışı nüfus (çocuk) transferi suçundan sorumlu olduğuna inanmak için makul gerekçeler olduğuna kanaat getirdiğini” bildirdi.
Ukraynalı Zarivna, “Üye devletleri bu kararları uygulamaya ve hesap verebilirliği sağlamaya çağırıyoruz” dedi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Haziran 2023'te Rusya'yı, çocukların öldürülmesi ve sakat bırakılması ve okullara yapılan saldırılar da dâhil olmak üzere Moskova'nın Ukrayna'daki eylemleri nedeniyle “çocuklara yönelik ağır ihlallerin failleri kara listesine” eklemişti.
ABD istismarcılara yaptırım uygulayacak
ABD'nin BM Büyükelçisi Linda Thomas-Greenfield, Biden yönetiminin Ukraynalı çocukların zorla sınır dışı edilmesi, nakledilmesi ve hapsedilmesi de dahil olmak üzere Ukrayna'daki insan hakları ihlallerine karıştıkları gerekçesiyle beş Rus yetkili ve Rusya tarafından desteklenen ya da atanan yetkililer için vize kısıtlamaları planladığını duyurdu.
Thomas-Greenfiled, “Rus yetkililer ve Rus güçleri savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar işlemişlerdir” diyerek Moskova'yı kayıp çocukların tespit edilmesi, yerlerinin belirlenmesi ve aileleriyle yeniden biraraya getirilmesine yönelik uzlaşmaz tutumundan dolayı eleştirdi.
Yale Üniversitesi İnsani Yardım Araştırma Laboratuvarı İcra Direktörü Nathaniel Raymond, Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı tamamen işgal etmesinden bu yana en az 314 Ukraynalı çocuğun Kremlin'in “zorla evlat edinme ve evlatlık verme programına” yerleştirildiğine dair bulguları sundu.
Raymond, bu çocuklardan 67'sinin resmi olarak Rus vatandaşlığına geçirildiğini, 208'inin ise evlat edinme ya da bir tür kalıcı veya geçici vesayet yoluyla Rus ailelerin yanına yerleştirildiğini belirtti.
Raymond, “İnsani Araştırma Laboratuvarı'nın bulabildiği çocukların sadece Donetsk ve Luhansk bölgelerinden olduğunu düşünüyoruz ancak analistler tarafından incelenen bilgiler, Şubat 2022'den sonra Rusya tarafından ele geçirilen Zaporijya, Herson ve Harkiv bölgelerinden çocukların da muhtemelen programa dahil edildiğini gösteriyor” dedi.
Raymond, ayrıca Rusya'nın evlat edinme ve koruyucu aile programına yerleştirdiği Ukraynalı çocukların tam sayısının bilinmediğini ve ekibinin analiz ettiği verilerden bunu belirleyemediğini söyledi.
Nathaniel Raymond, “Rusya, Ukrayna'ya, Uluslararası Kızılhaç Komitesi'ne, UNICEF'e ve diğer ilgili makamlara, incelediğimiz veri tabanı sistemlerinde bulunanlar da dâhil olmak üzere, aldığı çocukların tam bir listesini vermelidir. Rusya yasal ve ahlaki olarak yapması gereken bu bilgiyi verene kadar, Ukrayna'dan tam olarak kaç çocuğun eve dönmeyi beklediğini değerlendirmek mümkün olmayacaktır” diye konuştu.