Daha önce ekonomi danışmanı olarak Arjantin, Arnavutluk, Bulgaristan, Estonya, Venezuela, Litvanya gibi çok sayıda ülkenin ekonomisine yön veren isimlerden biri olarak görülen Amerikalı ünlü ekonomist Steve Hanke, Arjantin’deki devalüasyon kararını VOA Türkçe’ye değerlendirdi.
Arjantin ekonomisi, devalüasyon ve dolarizasyon uygulamaları konusunda da uluslararası bir isim olarak bilinen Hanke, Arjantin’in attığı devalüasyon adımına karşın daha yapılması gerekenler olduğunu söyledi. Hanke, Arjantin’in devalüasyon kararı sonrası, pesonun 30 gün boyunca ABD Doları karşısında serbestçe dalgalanmasına izin vermesi gerektiğini belirtti.
ABD’de John Hopkins Üniversitesi’nde ekonomi profesörü olan Hanke, 1989-1999 yılları arasında dönemin Arjantin Cumhurbaşkanı Carlos Menem'e danışmanlık yapmıştı. Ayrıca Arjantin dışında, Karadağ’da dönemin cumhurbaşkanı Milo Dukanovic'in başdanışmanı olarak görev yaptığı 1999 yılında ülkede uygulanan dolarizasyonunun mimarıydı. Hanke, 2000-2001 yıllarında da dolarizasyona giden Ekvador'da Ekonomi Bakanı'na danışmanlık yapmıştı. Hanke bunun yanında, Toronto Trust Argentina'nın 1995 yılında dünyanın en iyi performans gösteren gelişmekte olan piyasa yatırım fonu olduğu dönemde de bu fonun başkanlık görevini üstlenmişti.
İlgili Haberler Arjantin’in yüzde 50’nin üzerinde devalüasyona gitmesi ne anlama geliyor?Hanke, Arjantin’in devalüasyon kararı ve genel anlamda devalüasyonla ilgili olarak VOA Türkçe muhabiri Mehmet Sümer’in sorularını yanıtladı.
VOA Türkçe: Devalüasyon nedir? Ülkeler neden devalüasyon yapar?
Steve Hanke: Devalüasyon, bir ülkenin resmi döviz kurunda yapılan ve yerel para biriminin değerini düşüren kasıtlı bir aşağı yönlü düzenlemedir. Kısacası, devalüasyondan sonra yabancı para almak için daha fazla yerel para birimi gerekir. Ülkeler birçok nedenden dolayı devalüasyon yaparlar. Bu nedenlerden biri ve dün Arjantin'in 391 Peso/ABD Doları’ndan, 800 Peso/ABD Doları’na devalüasyon yaparken kullandığı neden, resmi döviz kuru ile karaborsa döviz kuru olan 1.020 Peso/ABD Doları arasındaki farkı azaltmak istemesiydi. Bu farkı azaltarak, karaborsa primi olarak adlandırılan ve aşırı değerli resmi döviz kurunun yarattığı çarpıklıkları azaltmıştır.
Johns Hopkins Üniversitesi Ekonomi Profesörü Steve Hanke
VOA Türkçe: Arjantin için devalüasyon bir çözüm olacak mı?
Hanke: Arjantin için kilit niteliğindeki soru hala cevapsız: (Arjantin Cumhurbaşkanı) Javier Milei'nin Ekonomi Bakanı Luis Caputo bundan sonra ne yapmayı planlıyor? Caputo'nun nihai oyununun ne olduğunu bilmediğimiz için şu anki resimde göründüğünden daha fazlası var. Bu noktada bana kalırsa; pesonun dolar karşısındaki adil değerini belirlemek için, 1997 yılında (dönemin) Cumhurbaşkanı Stoyanov'un baş danışmanıyken Bulgaristan'da öncülüğünü yaptığım bir prosedür kullanılmalıdır. Öncelikle peso arzı dondurulmalı, Arjantin Merkez Bankası daha fazla peso basmamalı ve pesonun 30 günlük bir süre boyunca ABD doları karşısında herhangi bir kısıtlama olmaksızın serbestçe dalgalanmasına izin verilmelidir. Bu 30 günlük sürenin ardından adil değerin tespiti yapılmalıdır. Bunun ardından, bir sonraki kilit adım atılmalıdır. Adil peso değeri, tüm peso varlık ve yükümlülüklerini ABD dolarına dönüştürmek için dönüşüm oranı olarak kullanılmalıdır. Bu adımla birlikte Arjantin resmen dolarize edilmiş olacaktır. Bu benim nihai düşüncem. Bunu yapmak mümkün ve uygulanabilir. Bunu biliyorum. Bunu yaptım, üstelik sınıfta kara tahta üzerinde değil, gerçek hayatta.