İran, Tahran'da öldürülmesi bölgesel bir çatışma korkusunu arttıran Hamas siyasi lideri İsmail Haniye için bugün bir cenaze töreni düzenledi.
İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, İran'ın yeni Cumhurbaşkanı Mesut Pezeşkiyan ile birlikte cenaze törenine katıldı.
İran devlet televizyonu, dini lider Ayetullah Ali Hamaney’in, Haniye'nin Tahran Üniversitesi'ndeki cenaze töreninde dua ettirdiği ve yas tutan, siyahlar giymiş binlerce kişinin "İsrail'e ölüm" ve "Amerika'ya ölüm" sloganları attığı görüntüleri canlı olarak yayınladı.
Haniye, suikast öncesinde, Pezeşkiyan'ın yemin töreni için Tahran'daydı.
Hamas, Haniye'nin Cuma günü Katar'da defnedileceğini söyledi.
İlgili Haberler Hamas lideri Haniye'ye Tahran'da suikast: İran'ın talebiyle BM Güvenlik Konseyi acil toplandı
BM Genel Sekreteri tehlikeli tırmanışa dikkat çekti
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Çarşamba günü Haniye suikastı ve İsrail'in Beyrut'ta bir Hizbullah komutanını öldürmesinin Ortadoğu'daki gerginliğin "tehlikeli bir tırmanışa” geçtiğine işaret ettiği konusunda uyardı.
Guterres yaptığı açıklamada, "tüm çabaların" Gazze'de yaklaşık 10 aydır devam eden İsrail-Hamas savaşında ateşkes sağlanması ve açlık çeken Filistinlilere insani yardımın artırılmasına odaklanması gerektiği bir dönemde, "gördüğümüz şey bu hedefleri baltalamasına yönelik çabalardır" dedi.
Guterres, "herkese azami itidal" çağrısında bulundu ancak "bu son derece hassas dönemde itidalin tek başına yeterli olmadığını" da kabul etti.
İsrail Salı akşamı Beyrut'ta düzenlediği bir hava saldırısında Hizbullah'ın üst düzey komutanlarından Fuad Şükür'ü öldürdü. İsrail, Şükür'ün 27 Temmuz'da İsrail kontrolündeki Golan Tepeleri'nde 12 çocuk ve gencin ölümüne neden olan saldırıdan sorumlu olduğunu açıkladı.
Salı günü Şukur'un öldürüldüğü saldırıyı duyuran İsrail ordusu, Çarşamba günü İran'ın başkentinde şafak vakti düzenlenen hava saldırısı hakkında ise herhangi bir açıklama yapmadı.
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, olaydan saatler sonra yaptığı açıklamada, Yahudi devletinin "kendisine karşı herhangi bir cephede yapılacak herhangi bir saldırının bedelini ağır ödeyeceğini" söyledi ancak Haniye suikastına değinmedi.
İlgili Haberler İsmail Haniye, Hamas ve Filistin için ne anlam ifade ediyordu?
“İsrail’in caydırcılığını yeniden inşa çabası”
Amerikan Dış Politika Konseyi kıdemli başkan yardımcısı Ilan Berman, VOA'ya İsrail'in Haniye'nin öldürülmesinden sorumlu olduğunun açık olduğunu ve bunun, Hamas'a karşı caydırıcılığın eksikliği dahil olmak üzere 7 Ekim saldırısındaki kendi başarısızlıklarına yanıt verme stratejisinin bir parçası olduğunu söyledi.
Berman, "Eğer bu ele alınmazsa, Hizbullah gibi diğer aktörlerin de benzer fikirlere sahip olabileceği çok açıktı" dedi. "Yani, İsrail'in o zamandan beri hem Gazze savaşı açısından hem de Yemen'deki Husilere yönelik uzun menzilli saldırılar, Suriye'deki saldırılar, Lübnan'daki saldırılar ve şimdi de Tahran'da İsmail Haniye'nin ortadan kaldırılması açısından yaptığı her şey, İsrail'in caydırıcılığını yeniden inşa etmek için uzun vadeli bir stratejinin parçası olarak tasarlanmıştır” dedi.
Beyaz Saray ulusal güvenlik sözcüsü John Kirby Çarşamba günü, ABD'nin Ortadoğu gerginliğinin tırmanmasının kaçınılmaz olduğuna inanmadığını söyledi: “Tırmanışın yakın olduğuna dair hiçbir işaret yok. Ancak bunu çok yakından izliyoruz.”
İlgili Haberler Netanyahu: “İsrail intikam saldırılarının bedelini ağır ödetecek”
Ortadoğu’ya seyahat uyarıları
ABD Dışişleri Bakanlığı Amerikalılar’a sadece daha önce seyahat etmeme rehberi yayınladığı Güney Lübnan'daki Hizbullah kalesine değil, Lübnan'ın tamamına seyahat etmekten kaçınmaları çağrısında bulundu. İngiltere ve Avustralya da vatandaşlarını benzer şekilde uyardı.
Hamaney, Haniye'nin öldürülmesinin intikamını alacağına yemin ederek, İsrail'in "kendisi için sert bir ceza hazırladığını" söyledi.
Hamaney resmi internet sitesinde yaptığı açıklamada, Haniye'nin "evimizde değerli bir misafir" olduğunu belirterek, "İntikamını görevimiz olarak görüyoruz," dedi.
Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin El Kassam Tugayları da misilleme sözü verdi ve Ortadoğu'da "büyük yansımaları" olacağı uyarısında bulundu.
"İran'ın karşılık vermesi yüksek bir olasılık"
Demokrasileri Savunma Vakfı'nın kıdemli danışmanı Richard Goldberg VOA'ya yaptığı açıklamada Haniye'nin İran topraklarında öldürülmesi nedeniyle İran'ın karşılık vermeyi Hizbullah, Yemen merkezli Husiler ya da Irak ve Suriye'deki milisler gibi vekillerine mi bırakacağı yoksa Nisan ayında İsrail'in İran'ın Suriye'deki konsolosluğuna düzenlediği hava saldırısına karşılık verdiği gibi davranıp, İsrail'e kendi saldırılarını mı başlatacağı konusunda soru işaretleri olduğunu söyledi.
Goldberg, İran’ın yanıtını "temel düzeyde vekil unsurlara bırakacağını varsaymalıyız" dedi ve "Soru, İran'ın doğrudan tekrar savaş alanına girip girmeyeceği" diye ekledi.
Eski bir ABD İran istihbarat müdürü olan Norman Roule, VOA’ya, İran'ın yanıt vermesinin "yüksek bir olasılık" olduğunu ancak bölgesel bir çatışma başlatmadan İsrail'i vurabileceğini gösteren bir eylem türünü düşünmesi gerekeceğini söyledi.
"Dini liderleri, İran'ın buna yanıt vermesi gerektiğini belirtti" diyen Roule, "İsmail Haniye'nin korunmasından diğer İranlı yetkililerle birlikte sorumlu olan Devrim Muhafızları aşağılanmış olacak ve itibarlarını geri kazanmaları gerekecek ve en sonunda İran'ın ‘vekilleri’ caydırıcılık kapasitesine sahip olduğunu görmek için İran'a bakacak” dedi.
Nükleer İran'a Karşı Birlik Politika Direktörü olan Jason Brodsky, VOA'ya yaptığı açıklamada, İsrail'e doğrudan bir saldırının yanı sıra İran için diğer seçeneklerin deniz provokasyonları ve nükleer programını artırmak olduğunu söyledi.
Brodsky, "Ayrıca bölge genelinde ve yurtdışında başka yerlerde terör planları yapmaya çalışabilir ve bu ülkelerdeki İsrail diplomatik merkezlerini hedef alabilir" dedi.
İran İslam Cumhuriyeti'nin kullanmaya çalışacağı çeşitli seçenekler olduğuna dikkat çeken Brodsky, “Ancak aynı zamanda, İran, İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri arasında doğrudan bir savaşa dahil olmak istemiyor çünkü bu mücadelede İslam Cumhuriyeti büyük bir kayıp yaşayacak” dedi.
Haniyeh'in ölümü, İran destekli Hamas'ın güney İsrail'e bir terör saldırısı başlatarak 1.200 kişiyi öldürmesinden ve yaklaşık 250 kişiyi rehin almasından yaklaşık 10 ay sonra gerçekleşti.
Gazze Sağlık Bakanlığı'na göre İsrail'in Gazze'deki karşı saldırısı, çoğunluğu kadın ve çocuk olmak üzere 39 bin 400'den fazla Filistinliyi öldürdü. İsrail ise bu ölü sayısının öldürdüğü binlerce Hamas savaşçısını da içerdiğini söylüyor.
Haniyeh, 2017'de Hamas'ın siyasi bürosunun başına geçti ve 2019'da Gazze'den ayrıldıktan sonra Katar'da sürgünde yaşıyordu.
Katar, Mısır ve ABD, aylardır İsrail ve Hamas arasında ateşkes müzakere etmeye çalışıyor ancak bu süreç Çarşamba günü ciddi sorularla karşı karşıya kaldı.
ABD Dışişleri Bakanlığı, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın Çarşamba günü Katar Başbakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman El Sani ile görüştüğünü ve "Gazze'deki çatışmaya, rehinelerin serbest bırakılmasını sağlayacak, Filistin halkının acılarını hafifletecek ve daha geniş bir istikrar olasılığını ortaya çıkaracak bir ateşkes sağlamak için çalışmaya devam etmenin önemini vurguladı" dedi.
İsrail güçleri Perşembe günü Han Yunus'ta hava saldırıları ve Rafah ile merkezi Gazze'de kara operasyonlarıyla Gazze harekatına devam etti.