Hamas siyasi kanadı sorumlusu İsmail Haniye, İran’ın başkenti Tahran’da uğradığı bir silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti. Hamas, Haniye’nin suikasta uğradığı haberini doğrularken İran devlet televizyonu da Haniye’nin Tahran’da vurulduğunu duyurdu.
Haniye’nin, Tahran’da kaldığı konuta düzenlenen saldırı sonucu hayatını kaybettiği belirtiliyor. Saldırıda Haniye ile birlikte korumasının da öldüğü kaydedildi.
Hamas’tan yapılan açıklamada, “Haniye’nin konutuna yapılan hain Siyonist bir saldırı sonucu” hayatını kaybettiği belirtildi. Hamas "saldırının cezasız kalmayacağı" mesajı verdi.
İsmail Haniye, İran’ın yeni seçilen Cumhurbaşkanı Mesut Pezeşkiyan’ın göreve başlayacak olması nedeniyle düzenlenen yemin törenine katılmak üzere Tahran’daydı.
Suikast öncesinde bir süredir Katar'da yaşayan Haniye için Tahran'da cenaze töreni düzenleneceği, cenazenin ardından Katar'ın başkenti Doha'da defnedileceği belirtiliyor.
Üst düzey güvenlik konseyini toplayan İran, BM Güvenlik Konseyi'nden 'acil toplantı' talep etti
Haniye'nin Tahran'da kaldığı evde öldürülmesinin ardından İran üst düzey güvenlik konseyi üyelerinin İran dini lideri Hamaney'in konutunda biraraya geldikleri belirtiliyor.
Toplantıya İran'ın elit asker grubu olarak bilinen Kudüs Gücü komutanlarının da katıldığı ifade ediliyor. Yetkililer, olayın en ince ayrıntısına kadar araştırılacağı açıklamasını yaptı.
İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, "Haniye'nin intikamını almanın Tahran'ın görevi olduğunu” söyledi. Hamaney, "Siyonist haydut ve terörist rejim, bu hamleyle ağır bir ceza için zemini hazırladı. Dökülen kanının intikamını almayı, İran İslam Cumhuriyeti topraklarına şehit olduğu için görevimiz olarak görüyoruz" dedi.
İran medyası, Haniye'nin Tahran şehrinin kuzeyinde savaş gazilerinin kaldığı bir konukevinde konakladığını belirtiyor.
Suudi Arabistan'da bazı medya kuruluşları, Haniye'nin kaldığı konutun güdümlü bir füzeyle vurulduğunu iddia etti.
İran'ın İngilizce yayın yapan haber kanalı Press TV'de yer alan bir haberde, üst düzey güvenlik konseyi üyesi Mohsen Rezayi'nin, İsrail'in Haniye suikastı nedeniyle çok büyük bir bedel ödeyeceğini söylediği belirtildi.
"İran, korkakça eylemlerinden dolayı terörist işgalcileri pişman edecektir" diyen İran'ın yeni Cumhurbaşkanı Mesut Pezeşkiyan, Haniye'nin öldürülmesiyle ilgili mesajının devamında şu ifadeleri kullandı: "Bugün İran, direniş yolunda her zaman yanında olan, acı ve sevinç ortağı, onurlu ve cesur Filistin direnişinin lideri, Kudüs şehidi İsmail Haniye'nin yasını tutuyor. Dün onun zafer elini kaldırdım, bugün ise onu omuzlarımda taşımalıyım.”
Pezeşkiyan, “İran ve Filistin'in iki onurlu halkı arasındaki bağ daha önce hiç olmadığı kadar güçlü olacak ve mazlumların savunulması ve direniş yolu daha güçlü bir şekilde devam edecek. İran İslam Cumhuriyeti, toprak bütünlüğünü, onurunu, haysiyetini ve şerefini savunacak ve korkakça eylemlerinden dolayı terörist işgalcileri pişman edecektir" ifadelerine yer verdi.
İran, Haniye'nin Tahran'da öldürülmesi ve Lübnan'ın başkentinde üst düzey bir Hizbullah komutanının hedef alınmasının ardından BM Güvenlik Konseyi'nden “İsrail saldırganlığı ve terör saldırılarını” ele almak üzere acil toplantı yapmasını talep etti. Günün ilerleyen saatlerinde İran'ın talebi üzerine Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi acil toplandı.
İran'ın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Emir Said İravani Çarşamba günü gönderdiği mektupta her iki saldırıdan da İsrail'i sorumlu tuttu; bu saldırıların “çatışmayı tırmandırma ve savaşı tüm bölgeye yayma niyetini gösterdiğini” söyledi. İravani mektubunda, uluslararası topluma “bu ihlalleri ele almak ve failleri sorumlu tutmak için kararlı eylem” çağrısında bulundu.
İsrail, Beyrut'taki saldırının sorumluluğunu üstlenerek Hizbullah komutanı Fuat Şükür'ü öldürdüğünü açıkladı. Ancak Haniye'nin ölümüne neden olan saldırı konusunda bir süre sessizliğini korudu.
Haniye'nin ölümünün ardından yaptığı ilk açıklamada İsrail Başbakanı Netanyahu, "İran'ın vekil güçlerine 'ezici darbeler' vurduk. İsrail herhangi bir yerden kendisine yönelik saldırının bedelini ağır biçimde ödetecektir" dedi.
İsrail, daha önceki açıklamalarında, Gazze'deki savaşı başlatan 7 Ekim saldırısı nedeniyle Haniye ve diğer Hamas liderlerini öldürme sözü vermişti.
BM'den "itidal" çağrısı
Birleşmiş Milletler (BM) Ortadoğu Barış Süreci Özel Koordinatörü Tor Wennesland da bölgedeki son gelişmelerin olası sonuçlarından "derin endişe" duyduğu mesajını paylaşarak taraflara "itidal" çağrısı yaptı.
BM yetkilisi, sosyal medya platformu X'te paylaştığı mesajında, "Ortadoğu'da meydana gelen ve bölge için geniş kapsamlı sonuçları olabilecek son gelişmelerden derin endişe duyuyorum. Bölgeyi daha da istikrarsızlaştırabilecek eylemlerden kaçınılması ve itidal çağrısında bulunuyorum. Gerilimin azaltılması için ilgili tüm taraflarla temas halindeyim" ifadelerini kullandı.
Wennesland, "Bu çabaların hedefi açık: ateşkesin sağlanması ve Gazze'deki tüm rehinelerin serbest bırakılması dahil bölgesel gerilimin azaltılması ve kalıcı bir barış için çalışılması" dedi ve BM'nin "bölgesel istikrarın sağlanmasına yönelik tüm diplomatik çabaları desteklemeye hazır" olduğunu kaydetti.
ABD'den ilk açıklama
ABD'den suikast sonrası ilk açıklama Savunma Bakanı Lloyd Austin'den geldi.
Austin Filipinler ziyaretinde gazetecilere yaptığı değerlendirmede, "Ortadoğu'da savaşın kaçınılmaz olduğunu düşünmüyorum" dedi.
Austin ayrıca İsrail'in saldırıya uğraması halinde ABD'nin İsrail'i savunacağını ancak böylesi bir durumun olmasını istemediklerini ve sorunların diplomatik yollarla çözümü konusunda çok çalışacaklarını belirtti.
ABD Savunma Bakanı, suikast girişimi öncesinde ABD'nin bilgi sahibi olup olmadığı konusundaki bir soruya da "Bu konuda herhangi bir bilgim yok" ifadesini kullandı.
Bakan Austin'in açıklamasının ardından ABD Dışişleri Bakanlığı da Singapur ziyareti sırasında konuşan Bakan Antony Blinken'in konuşmasının metnini yayımladı.
Blinken, Hamas ve İran'ın İsrail'i suçladığı Hamas lideri İsmail Haniye'nin Tahran'da öldürülmesi olayından ABD'nin haberdar olmadığını ve bu olayla bir ilgisinin bulunmadığını söyledi.
Bakan Blinken, Haniye'nin ölümünün Gazze'de İsrail ve Hamas arasında ateşkes sağlanması çabaları üzerindeki etkisi konusunda yorum yapmaktan kaçındı. Ancak bu olayın sivillerin acılarını dindirecek, Hamas'ın elindeki rehineleri serbest bırakacak ve çatışmanın tırmanmasını önleyecek bir anlaşmaya varılmasını daha da önemli hale getirdiğini söyledi.
ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan konuşma metnine göre Bakan Blinken, Channel News Asia'ya verdiği mülakatta “Öncelikle, bu bizim haberdar olmadığımız ya da dahil olmadığımız bir şey” dedi.
Blinken, “Uzun yıllar boyunca bir olayın başka bir şey üzerindeki etkisi konusunda asla spekülasyon yapmamayı öğrendim. Dolayısıyla bunun ne anlama geldiğini size söyleyemem” ifadelerini kullandı.
Dışişleri Bakanı Antony Blinken daha sonra, Gazze'deki ateşkes görüşmelerinde kilit arabulucu olan Katar Başbakanı ile görüştü.
Dışişleri Bakanlığı, Blinken'in “Gazze'deki çatışmalarda rehinelerin serbest bırakılmasını sağlayacak, Filistin halkının acılarını hafifletecek ve daha geniş bir istikrar olasılığını ortaya çıkaracak bir ateşkese ulaşmak için çalışmaya devam etmenin önemini vurguladığını” söyledi.
Açıklamaya göre Blinken ayrıca, ABD'nin 10 aydır süren savaşta bir anlaşmaya varılmasını sağlamak için çalışmaya devam edeceğinin altını çizdi.
Hamas'ın en üst düzey siyasi lideri İsmail Haniye'nin öldürülmesinden sonraki saatlerde ateşkes müzakerelerine ilişkin endişeler arttı. Hamas'ın müzakerelerden çekilebileceği kaygısı yaşanıyor.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik İletişim Danışmanı John Kirby de yaptığı açıklamada, "Hamas liderinin ölümü ile ilgili haberleri doğrulayamayız. Hamas'ın yayınladığı bir açıklamayı gördüm, bunu doğrulayamayız. Bağımsız bir bilgiye sahip değiliz" dedi.
Kirby, "Bildirilen olayların ateşkes görüşmelerini nasıl etkileyeceğini bilmek için çok erken" diye ekledi.
Filistin Yönetimi lideri Abbas'tan kınama
Filistin Yönetimi lideri Mahmud Abbas, Hamas'ın siyasi kanadı lideri İsmail Haniye'nin öldürülmesini kınayarak bunu “alçakça bir eylem” olarak nitelendirdi. Mahmud Abbas, Filistin halkına “İsrail işgali karşısında dik durma ve birlik, sabır ve istikrar gösterme” çağrısında bulundu.
Haniye bu yıl 20 Nisan'da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la İstanbul’da biraraya gelerek Filistin’deki son durumu ele almıştı. Haniye’nin yine Nisan ayında İsrail tarafından üç oğlu ve dört torunu öldürülmüştü.
Çin'den kınama ve uyarı
Çin de Haniye'nin suikasta uğramasının ardından bir kınama mesajı yayımladı. Çin Dışişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan mesajda, Çin'in Hamas lideri İsmail Haniye'nin İran'da öldürülmesine kesin bir dille karşı çıktığı ve kınadığını belirtilerek olayın daha fazla bölgesel istikrarsızlığa yol açabileceği ifade edildi.
Rusya: "Bu kabul edilemez bir siyasi cinayettir"
Rusya Dışişleri Bakanlığı'ndan da Haniye'nin öldürülmesinin ardından bir açıklama geldi. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı devlet haber ajansı RIA'ya yaptığı açıklamada, Hamas'ın siyasi lideri İsmail Haniye'nin öldürülmesinin “kesinlikle kabul edilemez bir siyasi cinayet” olduğunu söyledi.
RIA, Dışişleri Bakan Yardımcısı Mikhail Bogdanov'un “Bu kesinlikle kabul edilemez bir siyasi cinayettir ve gerilimin daha da tırmanmasına yol açacaktır” dediğini aktardı.
Avrupa Birliği ve arabulucu Katar'dan tepkiler
Hamas lideri İsmail Haniye'nin öldürülmesinin ardından konuşan Avrupa Birliği'nin en üst düzey diplomatı Josep Borrell, “Gerilimi düşürmenin ve tüm bölgeyi ve ötesini etkileyecek bir savaştan kaçınmanın yollarını aramalıyız” dedi.
Borrell ayrıca Gazze’de, “İnsani yardım erişimine, rehinelerin serbest bırakılmasına ve sürdürülebilir ve kalıcı bir barış için iki devletli bir çözüme doğru çalışmaya” izin verecek acil bir ateşkes çağrısında bulundu.
Katar Başbakanı Muhammed bin Abdülrahman bin Casim El Sani sosyal medya üzerinden “Bir taraf diğer tarafın müzakerecisine suikast düzenlerken arabuluculuk başarılı olabilir mi?” sorusunu yöneltti ve mesajının devamında şu ifadeleri kullandı: “Barışın ciddi ortaklara ve insan hayatının hiçe sayılmasına karşı küresel bir duruşa ihtiyacı var.” Katar müzakerelerde arabulucu konumunda.
Haniye'nin suikast öncesinde yaşadığı ülke olan Katar'ın Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada da, “Katar, İsmail Haniye'nin Tahran'da öldürülmesini şiddetle kınamakta ve bunu iğrenç bir suç, tehlikeli bir tırmanma ve uluslararası ve insani yasaların büyük bir ihlali olarak görmektedir” denildi.
"Görünüşe göre çok ciddi bir tırmanışa doğru gidiyoruz"
Chatham House'daki uluslararası güvenlik programında yardımcı üye olan Nomi Bar-Yaacov AP’ye konuştu: "İsrail'in İran'ın herhangi bir yerini hedef alabileceğini bir kez daha gördük. Ancak bu sefer İranlı üst düzey yetkililerin güvenliği söz konusu."
İsrail’in mesajının kimsenin güvende olmadığı yönünde olduğunu vurgulayan analist Bar-Yaacov, “İran'ın vekil olarak bilinen birçok uzun kolu var ama bunlar birçok yerde, Irak'ta, Suriye'de, Lübnan'da, Yemen'de, Gazze'de, tabii ki Batı Şeria'da ve Doğu Kudüs'te alt devletler olarak hareket ediyorlar. Yani her yerde eğittikleri, silahlandırdıkları, planladıkları adamları var ve dünyanın her yerine ulaşabiliyorlar” dedi.
Bar-Yaacov, “İsrail ya da Yahudi hedeflerini küresel olarak da vurabilirler. Asıl soru şu: Sırada ne var?” diye sordu.
“Görünüşe göre çok ciddi bir tırmanışa doğru gidiyoruz” diyen Bar-Yaacov “Gerçekten çok yoğun bir diplomasi zamanı” uyarısı yaptı.
Lübnan Hizbullah'ından açıklama
Lübnan Hizbullah'ı, Hamas lideri İsmail Haniye'nin İran'ın başkenti Tahran'da gece saatlerinde öldürülmesinin ardından Çarşamba günü başsağlığı mesajı yayımladı.
Hamas gibi İran tarafından desteklenen Hizbullah, açıklamasında suikastla ilgili olarak doğrudan İsrail'i suçlamadı ancak bunun İran'a bağlı grupları İsrail'e karşı daha kararlı hale getireceğini iddia etti.
Forum