ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Asya turuna ilişkin açıklanan resmi programda Çin’in kendi toprağı olarak gördüğü Tayvan yer almadı ancak Pelosi yerel saatle Salı gecesi Tayvan'a indi.
Beyaz Saray, Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaret etme hakkı olduğunu söyleyerek Çin’in son dönemde sorumsuzca bir söylem benimsediğini savundu. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Kirby, tehditkar eylemlerden söz etmenin yanlış hesap ya da karışıklık ihtimalini arttırdığını vurguladı.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da Tayvan ziyaretinin tamamen Nancy Pelosi’nin kararı olduğunu belirterek Çin’e gerilimi tırmandırmama çağrısında bulundu.
Blinken ziyaretten önceki açıklamasında, “Temsilciler Meclisi Başkanı Pelosi Tayvan’ı ziyaret etmeye karar verir ve Çin de kriz yaratmaya ya da gerilimi tırmandırmaya çalışırsa, bunun sorumluluğu tamamen Pekin’de olur’’ ifadelerini kullanmıştı
VOA Türkçe Pelosi’nin olası Tayvan ziyaretinin Amerika ve Çin arasında neden gerilime yol açtığını derledi.
ABD’den Tayvan’a daha önce resmi ziyaret yapıldı mı?
Nancy Pelosi son 25 yıl içinde burayı ziyaret eden en üst düzey Amerikalı yetkili oldu. Tayvan’ı en son dönemin Temsilciler Meclisi Başkanı Newt Gingrich 1997 yılında ziyaret etmişti.
Ancak o dönem stratejik atmosferin çok farklı olduğu ve Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping’in şu anda Tayvan’ın anakara Çin’le birleşmesinin sağlanmasını bir öncelik olarak gördüğüne dikkat çekiliyor.
Kongre kariyeri boyunca Çin hükümetinin insan hakları ihlallerini protesto eden Nancy Pelosi, 31 yıl önce de Tiananmen Meydanı’nı ziyaret etmiş ve 1989’da Çinli askerler tarafından öldürülen yüzlerce protestocunun anısına bir afiş açmış, Çin hükümeti de buna tepki göstermişti.
Biden Pelosi’den ziyareti iptal etmesini istedi mi?
Beyaz Saray Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaret etme hakkı olduğunu belirtiyor.
ABD Başkanı Joe Biden yönetiminden yetkililer Biden’ın Temsilciler Meclisi Başkanı Pelosi’den Tayvan ziyaretini iptal etmesini doğrudan talep etmemeye karar verdiğini belirtiyor.
Amerikan basınına konuyla ilgili yansıyan haberlere göre, bunda iki unsurun etkili olduğu belirtiliyor.
Bunlardan biri kendisi de Senato’da 36 yıl görev yapmış olan Başkan Biden’ın, Kongre’nin bağımsızlığına saygı göstermesi. Diğeri de Pelosi’nin olası Tayvan ziyareti konusunda Çin’den gelen tehditler karşısında Amerika’nın geri adım attığı izlenimini yaratmaktan kaçınmak istemesi.
New York Times’ın konuyla ilgili bugünkü haberine göre, bazı yetkililer Biden ve Xi arasında geçtiğimiz hafta yapılan uzun telefon görüşmesinin ardından Pelosi’nin ziyaretini durdurmaya çalışmanın iç ve jeostratejik risklerinin Pelosi’nin ziyaretini gerçekleştirmesine izin verilmesinin yol açabileceği risklerden daha büyük olduğuna kanaat getirdi.
Ziyaret neden tartışma yaratıyor?
Çinli yetkililer Nancy Pelosi’nin Tayvan ziyaretini gerçekleştirmesi halinde bunun ciddi sonuçları olacağı uyarısında bulunmuştu.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Zhao Lijian, düzenlediği günlük basın toplantısında, Pelosi'nin Tayvan'ı ziyaret etmesinin ''Çin'in iç işlerine büyük bir müdahale'' olacağını söyledi ve bunun sonuçlarının çok ciddi olacağı uyarısını yaptı.
Zhao, ''ABD'ye bir kez daha şunu söylemek isteriz; Çin teyakkuzda, Çin Halk Kurtuluş Ordusu asla tepkisiz kalmayacaktır ve Çin egemenliğiyle toprak bütünlüğünü korumak için kararlı yanıt verecek, güçlü önlemler alacaktır'' ifadelerini kullandı.
Tayvan ve Çin 1949’da Komünistler’in anakaradaki iç savaşı kazanmasının ardından ayrıldı. İki taraf arasında resmi bir ilişki yok ancak Çin ve Tayvan birbirine milyarlarca dolarlık ticaret ve yatırımla bağlı.
Pekin Tayvan’ı kendi toprağı olarak görüyor ve Amerika’dan üst düzey bir yetkilinin resmi bir temasının Tayvan’ın fiili bağımsızlığını kalıcı hale getirmesinden endişe ediyor.
Amerika 1979 yılında diplomatik tanımayı Taipei’den Pekin’e değiştirdi ancak Tayvan’la gayriresmi ilişkileri sürdürüyor. ABD’de Tayvan’ın kendini savunma araçlarına sahip olduğunun görülmesini öngören federal bir yasa olan Tayvan İlişkileri Yasası bulunuyor.
Amerikalı yetkililer olası bir ziyaretin, ABD’nin politikasında bir değişikliğe işaret etmeyeceğini vurguluyor.
Washington’un Tek Çin politikası iki tarafın statüsüne ilişkin bir konum almadığını ancak anlaşmazlığın barışçı şekilde çözülmesi gerektiğini belirtiyor.
Pekin ise alternatif bir “Tek Çin ilkesini” teşvik ederek Tayvan ve Çin’in tek bir ülke olduğunu ve Komünist Parti’nin bu ülkenin lideri olduğunu savunuyor.
İlgili Haberler Pelosi'nin Asya Ziyaretinde İlk Durağı SingapurÇin hangi adımları atabilir?
Amerikan istihbaratı Çin’in Pelosi’nin Tayvan ziyaretine karşı ne gibi adımlar atabileceğini dikkatle izliyor.
Çin Hava Kuvvetleri, savaş uçaklarının Tayvan etrafında uçabileceğini söyledi; ancak belirli bir tarih vermedi. Çin’in hava rotaları üzerinde denetimi olduğunu göstermek amacıyla uçaklarının Pelosi’nin uçağına “eşlik edebileceği” belirtiliyor.
Yetkililer Çin’den olası bir tepkinin Nancy Pelosi’nin bölgeden ayrılmasının ardından gelebileceği üzerinde duruyor. Tayvan Boğazı’nda askeri birtakım tatbikatların yapılabileceği, siber saldırılar ya da Pekin’in Tayvan’da iletişimi sekteye uğratma girişimlerinin olabileceği belirtiliyor.
Amerikan istihbarat yetkilileri, son haftalarda Çin’in Tayvan’a karşı harekete geçmeye hazırlanma olasılığı konusunda uyarıda bulundu.
İlgili Haberler Biden ve Xi’den 2 Saati Aşan Telefon GörüşmesiKriz büyür mü?
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby Çin’in bu kadar sert bir söylem kullanmasına gerek olmadığını ve Kongre liderlerinin Tayvan’ı ziyaret etmesinin nadir görülen bir gelişme olmadığını belirtti.
CIA Başkanı William Burns Temmuz ayında yaptığı açıklamada, Çin’in Rusya’nın Ukrayna’da yaşadığı sorunlardan rahatsız olduğunu ve Tayvan’a karşı harekete geçmeden önce çok güçlü bir kapasite geliştirmesi gerektiğine kanaat getirebileceğini söylemişti.
Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping Komünist Parti’nin bu yıl içinde yapacağı parti kongresine odaklanıyor. Xi’nin partinin genel sekreteri olarak üçüncü dönemi garantileyeceğine kesin gözüyle bakılıyor.
Bazı uzmanlar Pelosi’nin ziyaretine Çin’den güçlü bir tepki geleceği ancak bu tepkinin kontrol dışı bir tepki olmayacağı kanısında. Analistler, Çin Cumhurbaşkanı Xi’nin parti kongresi öncesinde belirsizlikten kaçınmak isteyebileceğini belirterek durumun askeri olarak tırmandırılması olasılığının düşük olduğunu tahmin ediyor.