Musul’un doğusunda bombalı araçla düzenlenen son saldırı, bazı uzmanların korkularını haklı çıkardı. IŞİD’e karşı mücadelede askeri başarılar kazanılsa da bu siyasi anlamda geçerli değil.
ABD desteğindeki Irak güvenlik güçleri, Musul’ın IŞİD’den temizlenmesi için operasyon başlatalı 190 günden fazla oldu. Kentin batısı hala militanları barındırıyor. IŞİD geçen ay da Musul’un doğusundaki Zuhur bölgesinde bombalı saldırı düzenledi; 4 kişi öldü, 14 kişi yaralandı.
IŞİD’den temizlenmeyen mahalleler var
Bağdat hükümeti Musul’un doğusunun kurtarıldığını geçen Ocak ayında ilan ettiğinde, Zuhur’un Sünni militanlardan temizlenmiş olması gerekiyordu. Ancak bu saldırı, Irak güçleri tüm gayretiyle saldırsa da IŞİD hücrelerinin hala aktif olduğunu gösteriyor.
Londra’daki düşünce kuruluşu Henry Jackson Toplumu’ndan uzman Kyle Orton, IŞİD’in stratejik duruşunu, “Yenilseler de hala ayaktalar” şeklinde tanımlıyor. Orton’a göre Zuhur’daki saldırılar da, Musul operasyonunun aceleye getirildiğinin ve IŞİD’in temizlenmiş bölgelerde yeniden güç topladığının bir göstergesi.
Kyle Orton, IŞİD’in toprak kaybının, bu savaşta tek ölçüt olmaması gerektiği uyarısı da yapıyor. ABD’li ve Iraklı yetkililer, IŞİD’in ülkenin sadece yüzde 7’sini kontrol ettiğini söylüyor. Bu oran daha önce yüzde 40’tı.
Siyasi değil askeri yenilgiler
IŞİD, kendinden önceki cihatçı örgütleri canlandırmak da istiyor. Bu örgütler 2007-2008 yıllarında ABD güçlerinin üzerlerine yıktığı askeri yenilgileri savuşturmayı başarmıştı.
Örgüt, batı ve doğudaki uzak topraklarda, Suriye sınırındaki Fırat nehri vadisi, Samarra’nın doğusundaki Celem çölü ve Hamrin dağlarında, vur kaç saldırılar yapmak için stratejik gücünden yararlanıyor. 23 Nisan’da Irak’ın batısındaki Rutba şehrinde askeri konvoya düzenlenen, 10 askerin öldüğü pusuda olduğu gibi.
Hava saldırısında öldürülen IŞİD Sözcüsü Ebu Muhammed El Adnani, 2016’da yayınladığı bir ses kaydında IŞİD’in Musul sonrası stratejisiyle ilgili öngörüde bulunmuştu. 2007’de çatışmaların had safhaya ulaşmasını örnek gösteren El Adnani, “Irak’taki şehirleri kaybettiğimizde, çölde yurtsuz ve topraksız kaldığımızda yenilmiş miydik? Şimdi de aynı durumdayız. Allah ya bizi güçlü kılacak ya da bomboş, açık çölde evsiz kalacağız” demişti.
Kerkük’te IŞİD varlığı
IŞİD, petrol zengini Kerkük’te yeniden toparlanmaya başladı. Militanlar vilayetin yarısının kontrolunu ellerinde tutuyor. Kerkük Valisi Necmeddin Kerim, bu teröristlerin çoğunluğunun Musul’dan ve başka yerlerden kaçarak burada yeniden toparlandığını söylüyor.
Ancak uzman Kyle Orton, cihatçıların Kerkük’teki varlığının, son IŞİD karşıtı operasyonda tartışılmadığını savunuyor ve Musul’un güneyinde ve Kerkük’ün batısındaki Havice kasabasının önemine dikkat çekiyor. Arap nüfuslu kasaba, cephe ardında kargaşa yaratacak bir noktada. Havice, Ağustos 2016’dan bu yana Peşmerge kuşatması altında ancak IŞİD militanlara hala kasabaya sızarak buradan civardaki şehirlere saldırılar düzenleyebiliyor.
Iraklı komutanlar da yakın zamanda, Sünni Arap olan kasabaya, Şii milisleri kullanarak bir saldırı düzenlemeyi düşündüklerini açıkladı. “Havice, Musul’dan da önce IŞİD’den temizlenmeliydi” diyen Orton’a göre ise IŞİD karşıtı operasyonun en kötü yanlarından biri, yerel bölgeleri temizlemek için demografik uygunluğun olmadığı güçlerin kullanılması. Bu da örgütün kayıplarının siyasi olmadığı anlamına geliyor.
Karmaşık askeri sonuçlar
Bağdat hükümeti, Şii milislerin Musul’a girişini önlemeyi başardı ve kentteki operasyonun Irak güvenlik güçlerince yürütülmesini sağladı; ancak Irak askerlerinin de çoğu Şii. Bu da yerel Sünni nüfusun Bağdat hükümetine uzun vadeli bağlılığını sağlamada yardımcı olmadı.
Ancak Sünniler, Musul’daki Şii etkisi nedeniyle, güvenlik güçlerine de sırtını dönmedi. Bunun nedeni de terör örgütünün sivillere yönelik acımasız yöntemleri. Ancak Musul’un batısında koalisyonun hava saldırıları nedeniyle sivil ölümlerin artması, Sünniler’i kızdırmaya başladı.
Ortadoğu Enstitüsü uzmanı Charles Lister, Suriye’de de IŞİD’e karşı mücadelede ve Rakka operasyonunda, Irak’taki hataların yapılmasına karşı uyarıyor. IŞİD’in başkent ilan ettiği Rakka’ya karşı ağırlıklı olarak Kürt güçlerinin kullanılması da Lister’a göre benzer hatalı bir adım. Geçen hafta Kongre’nin bir oturumunda konuşan Lister ayrıca, ABD’nin Rakka meselesini aceleye getirmesinin hem kısa vadede kentin temizlenmesini tehlikeye sokacağının, hem de IŞİD ve benzeri grupların uzun vadede zafer nidaları atmasına neden olabileceğinin altını çizdi.
