Dövizdeki artışı ve Türk lirasındaki değer kaybını dizginlemek isteyen ekonomi yönetimi, bu gece üç koldan aldığı kararları kamuoyuna duyurdu.
Ancak açıklanan kararlar ve yapılan duyurular, döviz kurunun ateşini düşürmeye yetmedi. Hazine’nin akşam üstü yaptığı duyurudan sonra 17,25’den 16,87’ye çekilerek ekonomi yönetiminin elini görmek isteyen Amerikan Doları/Türk Lirası kuru yeniden atağa kalktı. Ve Türkiye’de saatler gece yarısını gösterdiğinde yeniden 17,25’i aştı.
Metinde ‘‘faiz’’ ifadesi yer almıyor
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bir süredir üzerinde çalıştığı söylenen ve kamuoyunda ‘‘süper bono’’ olarak tartışılan finansal enstrüman, bu gece ‘‘Gelire Endeksli Devlet İç Borçlanma Senedi’’ adıyla kamuoyuna duyuruldu.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan yapılan duyuruda, Gelire Endeksli Devlet İç Borçlanma Senedi’nin getiri oranı ve vade oranının ileride açıklanacağı belirtildi. Metinde ‘‘faiz oranı’’ ifadesi yerine ‘‘getiri oranı’’ tanımının kullanılması da dikkat çekti.
‘‘Senedin kupon ödemesine esas teşkil edecek getiri oranı ve vade yapısı ihraç duyurusunda ilan edilecektir’’
Açıklamada, ‘‘Vatandaşlarımızın tasarruflarını Türk Lirası cinsi varlıklarda değerlendirebilmelerinin teşviki edilmesi ve yatırımcı tabanının genişletilmesi amacıyla gelire endeksli devlet iç borçlanma senedi (GES) talep toplama işlemleri, 15 Temmuz 2022 tarihinden itibaren gerçekleşecektir.
Sadece gerçek kişilere sunulacak olan GES'ler, ülkemizin genelinde gerçekleştirilecek duyuru ve talep toplama işlemleri yoluyla ihraç edilecektir.
Senede ilişkin talep toplama işlemleri ile senedin ihracı, kupon ve anapara ödemeleri Bakanlığımızın sitesinden yayınlanacak duyuruda belirtilen bankalar aracılığı ile gerçekleştirilecektir. İhraç edilecek senetler, üç ayda bir yatırımcısına kupon getirisi sağlayacak olup, kupon ödemelerinde asgari getiri garantisi olacaktır. Senedin kupon ödemesine esas teşkil edecek getiri oranı ve vade yapısı ihraç duyurusunda ilan edilecektir’’ dendi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, senedin yatırımcıya sağlayacağı nihai getiri oranının ihraç aşamasında bakanlık tarafından belirlenen getiri oranının, hasılat gerçekleşmeleri çerçevesinde hesaplanacak endeks değeri ile çarpılması yoluyla belirleneceğinin altını çizdi.
SPK’dan halka arza işlemlerinde kurul ücretlerinde indirim hamlesi
Hazine’nin bu hamlesine ilk destek Sermaye Piyasası Kurulu’ndan geldi. SPK, yurt içinde gerçekleştirilen halka arzlarda yurtdışından fon teminini özendirmek ve şirketlerin yurt dışında sermaye piyasası aracı ihracı yoluyla fon temin etmelerini teşvik etmek amacıyla, ilgili ihraçlarda tahsil ettiği ücretlerde indirime gitti.
SPK’dan yapılan açıklamada, ‘‘Halka açık olmayan şirketlerin sadece sermaye artırımı yoluyla paylarının ilk defa halka arz edilmesi işlemlerinde, Kurul ücretlerinde; yurtdışı yatırımcılara tahsis edilen ve satışı yapılan tutarın sermaye artımına konu payların nominal değerinin en az yüzde 20’sine tekabül etmesi durumunda yüzde 50 oranında indirime gidilmesine, yurtdışı yatırımcılara tahsis edilen ve satışı yapılan tutarın sermaye artımına konu payların nominal değerinin en az %40’ına tekabül etmesi durumunda %90 oranında indirime gidilmesine, Yurtdışında ihraç edilecek pay dışındaki sermaye piyasası araçları ihraçlarında alınacak Kurul ücretlerinde yüzde 50 oranında indirime gidilmesine karar verilmiştir’’ ifadeleri kullanıldı.
BDDK tüketici kredilerinde asgari ödeme tutarını arttırdı
Üçüncü hamle ise Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’ndan (BDDK) geldi.
BDDK’dan yapılan açıklamada, ‘‘Tüketici kredilerine ilişkin genel vade sınırının, kredi tutarı 50 bin Türk Lirası’nın üzerinde 100 bin Türk Lirası’nın altında olan krediler için 24 ay, yüz bin Türk Lirasının üzerinde olan krediler için 12 ay olarak belirlenmesine karar verildi. Ayrıca limiti 25 bin Türk Lirasının altında olan kredi kartları için asgari ödeme tutarının dönem borcunun yüzde 20’si; limiti 25 bin Türk Lirasının üstünde olan kredi kartları için asgari ödeme tutarının dönem borcunun yüzde 40’ı olarak belirledi. Konut kredilerinde kredi değer oranının tutar bazlı farklılaştırılması, ticari krediler başta olmak üzere selektif yaklaşımın iyileştirilmesi amacıyla kredilerin yatırım ve ihracat gibi üretken alanlara yönlendirilmesi, yurt dışı yerleşiklerle türev işlem gerçekleştiren tüzel kişilere kullandırılacak kredilerin risk ağırlığının artırılması ve yurtdışı yerleşiklere tahsisli swap imkanının getirilmesi hususlarında gerekli adımları ivedilikle atacağı’’ duyuruldu.
Prof. Başlevent: ‘‘GES harika bir fikir ama getiri garantisi ‘süper’ olmazsa, toplanan meblağ düşük olur’’
Bilgi Üniversitesi’nden Cem Başlevent, BDDK’nın tüketici kredilerinin döviz talebine dönüşmesini engellemeyi hedeflediğini söylerken Hazine’nin yeni finansal enstrümanının döviz artışını durdurması için getiri garantisinin süper olması gerektiğini söyledi.
VOA Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Prof. Başlevent, ‘‘Aslına bakarsanız vatandaş kredi alamayınca harcama azalacak, bu sayede talep enflasyonu engellenmiş olacak. Tabii bu işleyecek mi göreceğiz. Bir de tüketici kredilerinin döviz talebine dönüşmesi ihtimali ekonomi yönetimini endişelendiriyor olmalı. Hazine bu gece açıkladığı ‘Gelire Endeksli Devlet İç Borçlanma Senedi’ için Haziran ayının 15’inde talep toplamaya başlar; ay sonunda parayı 1 yıl vadeli olarak alır. Seçime kadar o paranın döviz talebi yaratması engellenmiş olur. Harika bir fikir ama, getiri garantisi tatminkar ya da başka bir deyişle ‘süper’ olmazsa, toplanan meblağ düşük olur’’ dedi.
