WASHINGTON —
CPJ Avrupa ve Orta Asya Program Koordinatörü Nina Ognianova’ya göre, Türkiye son iki yıldır dünyadaki tüm diğer ülkelerden daha çok gazeteciyi hapsetti. Parmaklıklar ardındaki gazetecilerin sayısı 40; 2012 yılı Ekim ayındaki 61 gazeteciden ve 1 Aralık 2012’deki kayıtlarda görünen 49’dan daha düşük bir sayı olmakla birlikte, Türkiye’de hapis tutulan gazeteci sayısı İran, Çin veya Eritre’den daha yüksek.
Ognianova, “Bir NATO üyesi ve bölgesel bir lider olan Türkiye’nin dünyanın en çok gazeteci hapsedenler listesinde yeri olmamalı” diyor. CPJ yetkilisi, “Ancak yasalarında anlamlı bir reform yapmayı başaramamasından tutun, Gezi Parkı protestolarının ardından gazetecilerin sayısındaki çok az bir düşüşün haricinde Türkiye daha baskıcı bir tutum sergiledi. Ekim 2012’den bu yana salınan gazetecilerin pek çoğu hala yargılanıyor” diye devam ediyor.
CPJ’in bu yıl 2013 Uluslararası Basın Özgürlüğü Ödülü verdiği dört gazeteciden birinin serbest bırakılan gazeteci Nedim Şener olduğunu hatırlatan Nina Ognianova, Şener’in Ergenekon davasından suçlu bulunduğu taktirde 15 yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya kalacağını söylüyor.
Gazetecileri Koruma Komitesi Kasım ayında Türkiye’de Adalet Bakanlığı yetkilileriyle görüştü ve kaygılarını iletti. CPJ Yönetim Kurulu Başkanı Sandra Mims Rowe, kurul üyesi John Carroll ve İdari Müdür Joel Simon’dan oluşan CPJ heyeti, Adalet Bakanlığı yetkilisi Kenan Özdemir’le görüştü. Görüşmede, hapisteki gazetecilerle ilgili olarak bilgi alışverişinde bulunmak üzerinde anlaşmaya varıldı. Adalet Bakanlığı CPJ’in talebi üzerine Kasım ayında CPJ’e bir belge gönderdi. Bu belgede, 54 gazetecinin nerede oldukları, hapsediliş tarihleri ve kendilerine yöneltilen suçlamalar bulunuyordu. Bunlar arasında yakın zamanda hapsedilenler de dahil pek çoğu terörle mücadele yasasına bağlı olarak içerideydi. CPJ, çeşitli belgeleri inceledikten sonra bu 54 gazeteci arasından 40 kişinin mesleki faaliyetlerinden dolayı hapsedildikleri yönünde bağımsız bir karara vardı. CPJ, diğer 14 vaka içinse, hapsedilmelerinin mesleki faaliyetten olup olmadığına karar vermek için yeterli bilgi olmadığı sonucuna vardı. CPJ bu vakaları incelemeye devam edeceğini bildirdi.
CPJ Avrupa ve Orta Asya Program Koordinatörü Nina Ognianova, Türk hükümetine şu çağrıda bulundu: “Son birkaç yıl içinde Türkiye bölge için umut sayılan bir ülkeden bölgenin endişe yaratan ülkelerinden birine dönüştü; ifade özgürlüğünün giderek daraldığı bir atmosferle tanımlandı. Türkiye bir yol ayrımında; otoriterlik ve sansür yerine demokrasi ve hoşgörüye giden bir yolu seçmek için hala çok geç değil. Türkiye hapishanelerinde bulunan 40 gazeteciyi serbest bırakarak bir başlangıç yapabilir.”
CPJ Direktörü Joel Simon da yayınladıkları yılsonu raporuyla ilgili olarak yaptığı açıklamada şöyle dedi: "Yaptıkları iş yüzünden gazetecileri hapsetmek hoşgörüsüz ve baskıcı bir toplumun baş özelliğidir. Vietnam ve Mısır gibi ülkelerde hapsedilen gazeteci sayısının arttığını görmek elbette çok rahatsız edici. Ancak açıkçası Türkiye’nin iki yıl üstüste dünyanın en çok gazeteci hapseden ülkesi olduğunu görmek şok etkisi yaratıyor.”
CPJ’in listesinde ilk 10’a giren ülkeler şöyle sıralanıyor: Türkiye, İran, Çin, Eritre, Vietnam, Suriye, Azerbaycan, Etiyopya, Mısır ve Özbekistan.
Gazetecileri Koruma Komitesi’nin raporuna göre, 1 Aralık 2013 itibariyle dünyada 211 gazeteci hapiste. Suriye’deki tutuklu gazeteci sayısı 12’den 15’e çıkmış durumda. Ayrıca Suriye’de 30 gazeteci de kayıp. CPJ’in raporuna göre, 2013’te 52 gazeteci öldürüldü.
Gazetecileri Koruma Komitesi Yayın Yönetmeni Elana Beiser’a göre, “Ankara, Tahran ve Pekin'deki hoşgörüsüz hükümetler, toplam 107 muhalif muhabir, blog yazar ve editörü susturmak için en çok devlete karşı işlenen suçlara dair suçlamaları kullandılar. Türkiye ve İran, 2013 dahilinde bazı gazetecileri serbest bırakmalarına karşın birinci ve ikinci sıradaki yerlerini korudular. Çin'de hapis tutunulanların sayısında değişiklik olmadı.”
Beiser, 2012'de olduğu gibi, Çin'de 32 muhabir, editör ve blog yazarının hapiste olduğuna dikkati çekiyor.
Elana Beiser’a göre, Kuzey ve Güney Amerika kıtalarında hapisteki tek gazeteci Amerika Birleşik Devletleri'nde. Yolsuzluk iddiaları ve Alabama eyaletinin Cumhuriyetçi çevrelerindeki skandallar üzerine yazan bağımsız blog yazarı Roger Shuler, iftira kaynaklı içeriğe dair bir mahkeme kararına uymayı reddetmesi sonucunda mahkemeye itaatsizlikten hapiste.
Gazetecileri Koruma Komitesi’nin araştırmalarına göre:
• 211 hapis gazeteci, geçen yılın rekor sayısı 232'ye yakın. 2012 öncesinde CPJ'in yıllık hapishane sayımında kayıtlara geçmiş en yüksek sayı 1996 yılında hapiste olan 185 gazeteciden oluşuyordu. CPJ bu global araştırmayı 1990 yılından bu yana gerçekleştiriyor.
• Dünya çapında 124 gazeteci, hükumeti devirme veya terörizm gibi devlete karşı işlenen suçlar kapsamında hapiste. Bu, iftira veya hakaret gibi benzerleriyle kıyaslandığında tüm diğer suçlamalardan çok daha yüksek bir oran teşkil ediyor ancak geçmiş yıllardaki devlete karşı işlenen suçlar oranıyla kabaca aynı düzeyde. 45 vaka kapsamında hapisteki gazetecilere hiçbir suçlama getirilmiş değil.
• Vietnam'da geçen yıl 14 gazeteci hapisteyken bu sayı yetkililerin ülkenin yegâne bağımsız medyasını oluşturan blog yazarlarına karşı operasyonları sıklaştırması sonucunda 18'e yükseldi.
• Vietnam'ın yanı sıra, hapistekilerin sayısının yükseldiği diğer ülkeler Etiyopya, Bahreyn ve Somali.
• 2012 yılında hapiste hiç gazetecileri yokken 2013 sayımına dahil olan ülkeler: Ürdün, Rusya, Bangladeş, Kuveyt, Makedonya, Pakistan ve Kongo Cumhuriyeti; bunlara ek olarak Mısır ve ABD de var.
• Gazeteci zindancıları arasında Afrika'daki en kötü ülke Eritre. 2012'de 28 gazeteci hapisteyken bu sayı 2013 itibariyle 22. Eritre yasal prosedürü ihlal edenler arasında dünyadaki en kötü ülke; hapistekilerin hiçbirine karşı resmi olarak herhangi bir suçlama getirilmediği gibi, mahkemeye de çıkarılmadılar.
• İnternet gazetecileri 106 kişiyle toplam rakamın yarısını oluşturdu. 97 gazeteci yazılı basın çalışanı.
• Dünya çapındaki hapis gazetecilerin kabaca üçte biri bağımsız çalışan gazeteciler; geçen yıllara göre küçük bir farkla da az bir oran. 2012 yılında hapistekilerin %37'si bağımsız çalışan gazetecilerdi.
CPJ gazetecilerin mesleklerini yaptıkları için hapsedilmemeleri gerektiğine inanıyor.
Örgüt, gazeteci hapseden her ülkeye mektuplar göndererek ciddi endişelerini iletti. Geçtiğimiz yıl CPJ'in aktif desteği sonucunda en az 39 gazeteci erken serbest bırakıldı.
CPJ, raporundaki sayıları 31 Aralık'ta güncelleyecek.
Ayrıntılı bilgi icin Gazetecileri Koruma Komitesi’nin sitesi: www.cpj.org
Ognianova, “Bir NATO üyesi ve bölgesel bir lider olan Türkiye’nin dünyanın en çok gazeteci hapsedenler listesinde yeri olmamalı” diyor. CPJ yetkilisi, “Ancak yasalarında anlamlı bir reform yapmayı başaramamasından tutun, Gezi Parkı protestolarının ardından gazetecilerin sayısındaki çok az bir düşüşün haricinde Türkiye daha baskıcı bir tutum sergiledi. Ekim 2012’den bu yana salınan gazetecilerin pek çoğu hala yargılanıyor” diye devam ediyor.
CPJ’in bu yıl 2013 Uluslararası Basın Özgürlüğü Ödülü verdiği dört gazeteciden birinin serbest bırakılan gazeteci Nedim Şener olduğunu hatırlatan Nina Ognianova, Şener’in Ergenekon davasından suçlu bulunduğu taktirde 15 yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya kalacağını söylüyor.
Gazetecileri Koruma Komitesi Kasım ayında Türkiye’de Adalet Bakanlığı yetkilileriyle görüştü ve kaygılarını iletti. CPJ Yönetim Kurulu Başkanı Sandra Mims Rowe, kurul üyesi John Carroll ve İdari Müdür Joel Simon’dan oluşan CPJ heyeti, Adalet Bakanlığı yetkilisi Kenan Özdemir’le görüştü. Görüşmede, hapisteki gazetecilerle ilgili olarak bilgi alışverişinde bulunmak üzerinde anlaşmaya varıldı. Adalet Bakanlığı CPJ’in talebi üzerine Kasım ayında CPJ’e bir belge gönderdi. Bu belgede, 54 gazetecinin nerede oldukları, hapsediliş tarihleri ve kendilerine yöneltilen suçlamalar bulunuyordu. Bunlar arasında yakın zamanda hapsedilenler de dahil pek çoğu terörle mücadele yasasına bağlı olarak içerideydi. CPJ, çeşitli belgeleri inceledikten sonra bu 54 gazeteci arasından 40 kişinin mesleki faaliyetlerinden dolayı hapsedildikleri yönünde bağımsız bir karara vardı. CPJ, diğer 14 vaka içinse, hapsedilmelerinin mesleki faaliyetten olup olmadığına karar vermek için yeterli bilgi olmadığı sonucuna vardı. CPJ bu vakaları incelemeye devam edeceğini bildirdi.
CPJ Avrupa ve Orta Asya Program Koordinatörü Nina Ognianova, Türk hükümetine şu çağrıda bulundu: “Son birkaç yıl içinde Türkiye bölge için umut sayılan bir ülkeden bölgenin endişe yaratan ülkelerinden birine dönüştü; ifade özgürlüğünün giderek daraldığı bir atmosferle tanımlandı. Türkiye bir yol ayrımında; otoriterlik ve sansür yerine demokrasi ve hoşgörüye giden bir yolu seçmek için hala çok geç değil. Türkiye hapishanelerinde bulunan 40 gazeteciyi serbest bırakarak bir başlangıç yapabilir.”
CPJ Direktörü Joel Simon da yayınladıkları yılsonu raporuyla ilgili olarak yaptığı açıklamada şöyle dedi: "Yaptıkları iş yüzünden gazetecileri hapsetmek hoşgörüsüz ve baskıcı bir toplumun baş özelliğidir. Vietnam ve Mısır gibi ülkelerde hapsedilen gazeteci sayısının arttığını görmek elbette çok rahatsız edici. Ancak açıkçası Türkiye’nin iki yıl üstüste dünyanın en çok gazeteci hapseden ülkesi olduğunu görmek şok etkisi yaratıyor.”
CPJ’in listesinde ilk 10’a giren ülkeler şöyle sıralanıyor: Türkiye, İran, Çin, Eritre, Vietnam, Suriye, Azerbaycan, Etiyopya, Mısır ve Özbekistan.
Gazetecileri Koruma Komitesi’nin raporuna göre, 1 Aralık 2013 itibariyle dünyada 211 gazeteci hapiste. Suriye’deki tutuklu gazeteci sayısı 12’den 15’e çıkmış durumda. Ayrıca Suriye’de 30 gazeteci de kayıp. CPJ’in raporuna göre, 2013’te 52 gazeteci öldürüldü.
Gazetecileri Koruma Komitesi Yayın Yönetmeni Elana Beiser’a göre, “Ankara, Tahran ve Pekin'deki hoşgörüsüz hükümetler, toplam 107 muhalif muhabir, blog yazar ve editörü susturmak için en çok devlete karşı işlenen suçlara dair suçlamaları kullandılar. Türkiye ve İran, 2013 dahilinde bazı gazetecileri serbest bırakmalarına karşın birinci ve ikinci sıradaki yerlerini korudular. Çin'de hapis tutunulanların sayısında değişiklik olmadı.”
Beiser, 2012'de olduğu gibi, Çin'de 32 muhabir, editör ve blog yazarının hapiste olduğuna dikkati çekiyor.
Elana Beiser’a göre, Kuzey ve Güney Amerika kıtalarında hapisteki tek gazeteci Amerika Birleşik Devletleri'nde. Yolsuzluk iddiaları ve Alabama eyaletinin Cumhuriyetçi çevrelerindeki skandallar üzerine yazan bağımsız blog yazarı Roger Shuler, iftira kaynaklı içeriğe dair bir mahkeme kararına uymayı reddetmesi sonucunda mahkemeye itaatsizlikten hapiste.
Gazetecileri Koruma Komitesi’nin araştırmalarına göre:
• 211 hapis gazeteci, geçen yılın rekor sayısı 232'ye yakın. 2012 öncesinde CPJ'in yıllık hapishane sayımında kayıtlara geçmiş en yüksek sayı 1996 yılında hapiste olan 185 gazeteciden oluşuyordu. CPJ bu global araştırmayı 1990 yılından bu yana gerçekleştiriyor.
• Dünya çapında 124 gazeteci, hükumeti devirme veya terörizm gibi devlete karşı işlenen suçlar kapsamında hapiste. Bu, iftira veya hakaret gibi benzerleriyle kıyaslandığında tüm diğer suçlamalardan çok daha yüksek bir oran teşkil ediyor ancak geçmiş yıllardaki devlete karşı işlenen suçlar oranıyla kabaca aynı düzeyde. 45 vaka kapsamında hapisteki gazetecilere hiçbir suçlama getirilmiş değil.
• Vietnam'da geçen yıl 14 gazeteci hapisteyken bu sayı yetkililerin ülkenin yegâne bağımsız medyasını oluşturan blog yazarlarına karşı operasyonları sıklaştırması sonucunda 18'e yükseldi.
• Vietnam'ın yanı sıra, hapistekilerin sayısının yükseldiği diğer ülkeler Etiyopya, Bahreyn ve Somali.
• 2012 yılında hapiste hiç gazetecileri yokken 2013 sayımına dahil olan ülkeler: Ürdün, Rusya, Bangladeş, Kuveyt, Makedonya, Pakistan ve Kongo Cumhuriyeti; bunlara ek olarak Mısır ve ABD de var.
• Gazeteci zindancıları arasında Afrika'daki en kötü ülke Eritre. 2012'de 28 gazeteci hapisteyken bu sayı 2013 itibariyle 22. Eritre yasal prosedürü ihlal edenler arasında dünyadaki en kötü ülke; hapistekilerin hiçbirine karşı resmi olarak herhangi bir suçlama getirilmediği gibi, mahkemeye de çıkarılmadılar.
• İnternet gazetecileri 106 kişiyle toplam rakamın yarısını oluşturdu. 97 gazeteci yazılı basın çalışanı.
• Dünya çapındaki hapis gazetecilerin kabaca üçte biri bağımsız çalışan gazeteciler; geçen yıllara göre küçük bir farkla da az bir oran. 2012 yılında hapistekilerin %37'si bağımsız çalışan gazetecilerdi.
CPJ gazetecilerin mesleklerini yaptıkları için hapsedilmemeleri gerektiğine inanıyor.
Örgüt, gazeteci hapseden her ülkeye mektuplar göndererek ciddi endişelerini iletti. Geçtiğimiz yıl CPJ'in aktif desteği sonucunda en az 39 gazeteci erken serbest bırakıldı.
CPJ, raporundaki sayıları 31 Aralık'ta güncelleyecek.
Ayrıntılı bilgi icin Gazetecileri Koruma Komitesi’nin sitesi: www.cpj.org
